Alþýðublaðið - 15.03.1995, Side 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 15. MARS 1995
S k o d a n i r
MMIIMÍBID
20888. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavik Sími 625566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
SigurðurTómas Björgvinsson
Fréttastjóri Stefán Hrafn Hagalín
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 625566
Fax 629244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Sægreifar
- eða veiðigjald
Kvótakerfið hefur leitt til þess, að á síðustu árum hefur örfá-
mennur hópur sægreifa nánast slegið eign sinni á fiskimið þjóð-
arinnar. Þeir braska að eigin vild með kvótann, án þess að hafa
nokkru sinni greitt einn einasta eyri fyrir í upphafi. I dag eru
aflaheimildir seldar, keyptar og veðsettar á sama hátt og um
löglega eign væri að ræða.
Kerfið virðist með öllum ráðum freista þess, að gera veiði-
heimildir að séreign sægreifanna. Nýjasta dæmið er úrskurður
Ríkisendurskoðunar, sem fól í sér að greiða bæri erfðafjárskatt
af kvóta. Þannig er kvótinn orðin að eign, sem nær út yfír gröf
og dauða. Þarf frekari vitnanna við?
Þessi þróun er allt öðru vísi en menn ætluðu í upphafi. Til-
gangurinn með kvótakerfínu var ekki sá, að veiðiheimildimar
yrðu að séreign örfárra manna. Þess vegna féllst Alþingi á sín-
um tíma á þá kröfu Alþýðuflokksins, að í fyrstu grein laganna
um fiskveiðistjómun yrði sett ákvæði, sem tæki af öll tvímæli
um, að fiskimiðin umhverfis landið væru sameign íslensku
þjóðarinnar.
Reynslan sýnir hins vegar, að þetta dugar ekki. I dag fara sæ-
greifamir með kvótann eins og þeir eigi hann líkt og hús eða bíl.
Þeir braska með hann að vild, og raka saman upphæðum ef þeir
kjósa að leigja hann eða selja. Það er óhætt að fullyrða, að eins
og kvótakerfinu er beitt í dag, þá er í krafti þess búið að færa
milljarða frá þjóðinni yfir til örfárra einstaklinga. Sægreifamir
em orðnir að lénsherrum í hinum dreifðu byggðum landsins.
Meðan þetta hefur átt sér stað, þá lepja bátasjómenn dauðann
úr skel. Það er búið að rústa bátaútgerðina í landinu, sem áður
stóð undir mikilli atvinnu í strandbyggðum, og skapaði gríðar-
leg verðmæti. Það er búið að gera bátasjómennina að leigulið-
um, sem þýðir í raun, að þeir em að borga sægreifunum veiði-
gjald, sem oft nemur 30-40 krónum á hvert kíló af þorski.
Kvótakerfið, með séreign sægreifanna á veiðiheimildum, er
orðið að hróplegasta ranglæti íslandssögunnar. Því verður að
breyta, og það sem fyrst!
Eina leiðin til að snúa ofan af þessari öfugþróun er að fara þá
leið, sem Alþýðuflokkurinn hefur lagt til. Taka upp veiðigjald.
Láta sægreifana borga gjald fyrir réttinn til að nytja auðlindina,
sem þjóðin á. Tekjumar af gjaldinu ætti að nýta til að efla sjáv-
arútveginn, og gera honum kleift að skapa aukin verðmæti á
nýjum sviðum. Þannig vill Alþýðuflokkurinn, að veiðigjaldinu
verði varið til að auka hagræðingu gegnum nauðsynlega úreld-
ingu; til að þróa nýjar afurðir úr sjávarfangi en einnig til að
styrkja tilraunaveiðar á nýjum tegundum, ekki síst af djúpmið-
um. Þar liggja auðævi, sem íslendingar eiga enn eftir að læra að
nytja.
Þannig myndi verðmætasköpun á íslandi aukast, og veiði-
gjaldið yrði nýtt í þágu þeirra sem eiga auðlindina í sjónum, ís-
lensku þjóðarinnar.
Sama og
þegið
Eða: hverjir eru hinir raunverulegu óvinir bænda?
Þegar Vilmundur Gylfason
leiddi Alþýðuflokkinn til glæsilegs
kosningasigurs 1978 var ég 12 ára
húskarl hjá Guðmundi í Stóru-
Avík. Flokkurinn fékk 14 þingmenn
en hafði aðeins fimm áður. Guð-
mundur bóndi var náttúrlega enginn
alþýðuflokksmaður: enda hafði
aldrei til þeirra spurst í Ameshreppi.
En ég man að honum þótti ekkert
miður að Alþýðuflokkurinn náði sér
á strik eftir mörg mögur ár. Og önnur
huggun gegn harmi yfir vondri útreið
Sjálfstæðisflokksins í þessum kosn-
ingum var sú staðreynd að Framsókn
blessunin var allt í einu með minnsta
þingflokkinn. Guðmundi bónda
fannst nefnilega lítið varið í fram-
sóknarmenn og þeir höfðu aldrei átt
upp á pallborðið í Avík.
Aldrei heyrði ég semsagt Guð-
mund bónda skattyrðast út í alþýðu-
flokksmenn, en hinsvegar fór ekki
hjá því að ég lærði ungur að ekki
væru til hræðilegri og illvígari óvinir
bændastéttarinnar en helvískir krat-
amir.
Einsog gengur
J
Af einhveijum ástæðum var alltaf
látið í veðri vaka að alþýðuflokks-
menn ættu sér þann draum helstan að
flæma bændur og búalið af jörðum
sínum. Við skenkinn í kaupfélaginu í
Norðurfirði gengu menn svo langt að
halda því fram, að alþýðuflokks-
menn vildu hreinlega útrýma bænd-
um. Og eiginlega allt sem miður fór í
lífinu var einhvemveginn skrifað á
reikning kratanna: lágt afurðaverð,
kal í túnum, vont veður. Einkum og
sér í lagi bám nú samt kratamir
ábyrgð á því, að sífellt versnaði hag-
ur landbúnaðar á íslandi. Þetta sögðu
karlarnir í kaupfélaginu, sem verið
höfðu ffamsóknarmenn síðan
Tryggvi Þórhallsson sneri þeim til
trúar í árdaga.
Ég hlustaði á karlana í kaupfélag-
inu (framburður á Ströndum: kuffé-
lag), alveg hreint steinhissa á því að
til skyldu vera svona vondir menn
einsog þessir ekkisens kratar.
Að vilja útrýma honum Guð-
mundi bónda, vini mínum og félaga,
sem þó mælti til þeirra hlýlega, það
fannst mér í meira lagi forkastanlegt.
Einn góðan veðurdag...
Og árin liðu. Nú er ekki sama líf í
kaupfélaginu í Norðurfirði og fyrr-
um. Það fór víst á hausinn og þurfti
einhver fiff til að halda sjoppunni
gangandi. Og bæimir í Ameshreppi
hafa tapað tölunni. Jafnvel Guð-
mundur bóndi, vaskasti maður og
duglegasti sem ég hef nokkm sinni
kynnst, seldi rollumar og beljuna
einn góðan veðurdag.
Það er víst hægt að segja sömu
sögu úr mörgum sveitum þessa
lands: ekki bara harðbýlum hémðum
„Af einhverjum ástæðum var alltaf látið í veðri vaka að alþýðu-
flokksmenn ættu sér þann draum helstan að flæma bændur og
búalið af jörðum sínum. Við skenkinn í kaupfélaginu í Norðurfirði
gengu menn svo langt að halda því fram, að alþýðuflokksmenn
vildu hreinlega útrýma bændum. Og eiginlega allt sem miður fór
í lífinu var einhvernveginn skrifað á reikning kratanna:
lágt afurðaverð, kal í túnum, vont veður."
einsog Ámeshreppi á Ströndum
norður þarsem Reykjaneshyman
klúkir einmana yfir Sigga í Litlu-
Ávík.
Líftóran reiknuð burt
Hvað hefur gerst á óðali feðranna?
Hversvegna er ekki lengur lífvænlegt
í þeim sveitum þarsem við þreyðum
þorra og góu þúsund ára? Er ekki
skýringin einfaldlega sú, að bölvuð-
um krötunum hafi tekist ætlunarverk
sitt: að koma bændum á vonarvöl,
murka lífið úr landbúnaðinum?
Ja, það er nú það. Nú vill barasta
svo óheppilega til að alþýðuflokks-
menn hafa aldrei farið með landbún-
aðarmálin. Þeir hafa, með öðmm
orðum, aldrei verið í aðstöðu til að
hrinda hinni meintu helstefnu sinni í
framkvæmd.
Ónei. Sjálfskipaðir „vinir“ land-
búnaðarins hafa verið einfærir um að
koma bændum þessa lands á vonar-
völ. Framsóknarmenn allra flokka
hafa undir forystu hinna andlegu
leiðtoga á Seljavöllum, Bergþórs-
hvoli og Höllustöðum reyrt bændur
svo rækilega í fátæktarfjötra kvóta-
kerfis og ofstjómar að nú geta þeir
hvorki lifað né dáið.
Við heyrum þessa daga frá Búnað-
arþingi fréttir sem em þyngri en tár-
um taki. Fjöldi bænda í sauðfjárbú-
skap er kominn langt niður fyrir fá-
tæktarmörk. Sérfræðingastóðið í
Bændahöllinni er svo gott sem búið
að reikna úr þeim líftómna. Og hver
ber ábyrgðina á ósómanum?
Kratamir?
Sama og þegið. Alþýðuflokks-
menn hafa áratugum saman bent á,
að landbúnaðarstefna framsóknar-
manna allra flokka gæti aðeins endað
með skelfingu. Fyrir vikið hafa al-
þýðuflokksmenn löngunt hlotið
sömu örlög og aðrir boðberar vondra
tíðinda: Þetta var allt þeim að kenna!
Alþýðuflokksmenn em ekki óvin-
ir bænda. Reyndar eiga bændur slíka
vini að þeir þarfnast ekki óvina.
Úr fjötrum
Hvað ber að gera? Þetta hér: Burt
með kvóta, burt með miðstýringu,
burt með báknið við Hagatorg, burt
með hina sjálfskipuðu vini bænda.
Hættum að borga eftir ffarn-
leiðslu, það hefur alstaðar endað í
ógöngum: búið til litla stétt auðugra
landgreifa og stóran hóp öreiga. Við
þurfum að gefa spilin upp á nýtt.
Jafnt til allra.
Við þurfum að henda út í hafsauga
því sovétfyrirkomulagi sem hefur
tröllriðið landbúnaðinum í áratugi.
Það þarf að leysa bændur úr ijötmn-
um.
Svo einfalt er það nú. Og þá er
ekki að vita nema Reykjaneshyman
taki gleði sína.
a t a I
1 5 .
m a r s
Atburðir dagsins
44 f.Kr. Júlíus Sesar veginn af sam-
særismönnum í Róm. 1905 Bæjar-
síminn í Reykjavík tekinn í notkun.
15 símar vom tengdir í fyrstu. 1964
Stórstjömumar Elizabeth Taylor og
Richard Burton ganga í það heilaga.
1990 Farzad Bazoft, fréttaritari
breskra dagblaða, hengdur fyrir
njósnir í Irak. 1991 Formlegum
stjómmálatengslum Albaníu og
Bandaríkjanna komið á eftir 52 ára
hlé.
Afmælisbörn dagsins
Andrew Jackson sjöundi forseti
Bandaríkjanna, 1767. Mike Love
einn af stuðboltunum f hljómsveitinni
The Beach Boys, 1941. Terence
Trent d’Arby bandarískur poppari
og lyrmm boxari, 1961.
Annálsbrot dagsins
Á þessu hausti kom sú vonda veikja
fyrst í Miðfjörð á þrjá bæi, og svo
færðist hún suður og austur á landið
og vestur undir Jökul. Á þessu landi
horfist til þungrar tíðar.
Húnvetnskur annáll, 1763.
Málsháttur dagsins
Oft fær sá mát sem menntina ber
hærri.
Sölumaður dagsins
Einhvemtíma sagði ég við hann, að
ég hefði heyrt þá sögu að hann hefði
selt norðurljósin. Hann hló og sagði:
„Blessaður vertu, það er hauga hel-
vítis lygi. Ætli það verði ekki jarð-
skjálftarnir sem ég sel næst,“ bætti
hann svo við og veltist um af hlátri.
Sigfús Blöndahl um Einarskáld
Benediktsson.
Orð dagsins
Liljubros í ljóða hrími
lyftist yfir dauða hjamið,
eins og þegar blessað bamið
biður guð í fögm rími.
Einar Benediktsson.
Lokaorð dagsins
Þú líka, Brútus.
Hinstu orð Júlíusar Sesars,
sem var veginn fyrir réttum
2039 árum.
Skák dagsins
Ekki þarf nema einn leik til að útkljá
skák dagsins. Það er hinn valinkunni
Krasenkov sem hefur hvítt og á leik
gegn Dwoirís. Skákdeildin vekur
sérstaka athygli á biskupi hvfts, sem
virðist múraður inni á h3 en ræður þó
úrslitum... Hvað gerir hvítur?
b c d e f g h
4 X é
i 1 # A 1
m ▲
X A
’ ■ A
A A; ÉL
A1 w A ■
m
1. Re6! Svartur gafst upp. Ef fxeó
eða Hxd5 kemur 2. g5!
av*sp Npr