Alþýðublaðið - 15.03.1995, Blaðsíða 8

Alþýðublaðið - 15.03.1995, Blaðsíða 8
* -r . A^'% Sí * * .. **» \WRE VF/iZ/ flíiwllirDT Klilll WXUFÍffl 4 - 8 farþega og hjólastólabílar 4 - 8 farþega og hjólastólabílar 5 88 55 22 xITjx TIIU DTjTITITTI 5 88 55 22 Miðvikudagur 15. mars 1995 42. tölublað - 76. árgangur Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk Tekjufall sauðfjárbænda var 26% milli áranna 1992 og 1993. Fulltrúar á Búnaðarþingi segja bændur í sjálfheldu í sveitunum Bændur eru á heliarþrom Afyrsta Búnaðarþingi sameinaðra bændasamtaka sem stendur yfir á Hótel Sögu hefur komið fram að hagur sauðfjárbænda hef- ur versnaðtil mikilla muna. Tekjufall þeirra milli áranna 1992 og 1993 er 26% eða úr 981 þúsund krónum niður í 726 þúsund. Launagreiðslugeta sauðfjárbúa á ársverk árið 1993 var komið niður í 191 þúsund krónur. Launagreiðslugeta kúabúa var hins vegar 663.000 krónur á ári. Sæmundur Guðvinsson ræddi í gær- dag við nokkra bændursem eru fulltrúará Búnaðarþinginu um þær ógöngur sem sauðfjárbændur eru komnir í. Búið að kippa hluta launanna í burtu Dæmi sem gengur ekki upp - segir Álfhildur Ólafsdóttir bóndi í Engihlíð. „Slæma atkomu sauðfjárbænda má fyrst og fremst rekja til þess að það er búið að kippa í burtu hluta af launun- um en megnið af vinnunni stendur eftir. Það er búið að skerða fram- leiðsluheimildir svo gífurlega. Það má segja að maður sem hafði heimild til að selja kjöt af hundrað lömbum fyrir nokkrum árum er kominn niður í 40 til 50 lömb. Eftir stendur hins veg- ar litlu minni fastakostnaður," sagði Álfhildur Ólafsdóttir bóndi á Engi- hlíð í Vopnafirði. Álfhildur býr félagsbúi með blönd- uðum búskap þar sem er bæði fé og loðdýr. Hún kvartar ekki undan af- komu minkaræktarinnar en segir stöðu sauðfjárræktar afleita. „Þar erum við að tala um dæmi sem gengur ekki upp. Það hafa sárafá- ir sauðijárbændur hætt búskap vegna þess að menn hafa ekki haft að neinu að hverfa. Samhliða þessum sam- drætti í ffamleiðsluheimildum hefúr ekki verið staðið við fyrirheitin sem gefin vom í búvörusamningnum um að finna önnur viðfangsefni fyrir þetta fólk. Von manna var sú að gróft reiknað mundi annar hver sauðljár- bóndi hætta og fá önnur störf í stað- inn. Hinir hefðu þá eitthvað sem þeir gætu lifað af,“ sagði Álfhildur. Hún benti á að það væri ekki síður atvinnuleysi í sveitum en í þéttbýli. Atvinnuleysið í sveitum væri hins vegar ekki skráð enda hefði réttur bænda til atvinnuleysisbóta reynst enginn eða alla vega mjög lítill þótt þeir hefðu greitt sín tryggingagjöld. Geta bændur þá hvorki lifað af sauðfjárbúskap né hætt honum? „Það má segja að stór hluti sauð- fjárbænda hafi lent í þeirri stöðu. Hver vill kaupa jörð sem hann hefur engin not af? Hver vill kaupa Vífilfell ef ekki má selja kók?“ Hvernig á að bregðast við þess- um vanda? „Það er alveg klárt að það er ekkert eitt til ráða. Það versta sem menn gerðu væri að einblína á einhveija eina lausn til að breyta þessu. Sauð- fjárræktin er auðvitað bara hluti af ís- lenskum landbúnaði og sem betur fer gengur betur í mjólkurframleiðslunni. Við megum ekki líta svo á að þetta sé eitt hörmungaástand. Það þarf margt að koma til úrbóta. Við verðum að horfast í augu við neyslubreytinguna sem á auðvitað stóran þátt í þessum Áifhildur: Hver vill kaupa Vífilfell ef ekki má selja kók? A-mynd: E.ÓI. samdrætti í framleiðslunni. Að ein- hverju leyú er hægt að hamla gegn henni og eðlilegt að þeir sem fram- leiða lambakjöt reyni að halda sinni vöm áffam í neyslu eins og aðrir framleiðendur matvæla. Við verðum hins vegar að horfast í augu við það að innanlandsmarkaður- inn er h'úll. Ef íslenskir bændur eiga að geta framleitt eitthvað umtalsvert af lambakjöú verða þeir lika að reyna að flytja út kjöt. Menn em feimnir við að tala um opinberan stuðning við út- flutning því þetta var slíkt bannorð um tíma. En menn em að uppgötva það að þetta viðgengst í stómm súl hjá öðmm þjóðum en héma sitja menn eftir í súpunni." En hvernig gengur með loðdýr- in? „Ég er búin að vera með loðdýrabú í tfu ár og það gengur bærilega. Það em minkar sem ég er með og það má segja að verðlækkunin á skinnum hafi komið seinna þar en í refnum. Hins vegar höfum við ekki enn fengið þá hækkun sem síðan er orðin á refa- skinnum. Verð á minkaskinnum er of lágt núna en ég hef trú á að þessi framleiðsla eigi góða ffamúð fyrir sér. Þó að skinnaframleiðsla hafi mætt andstöðu sem kunnugt er þá er þetta náttúmleg framleiðsla. Ég er þeirrar skoðunar að við séum alltaf að færast nær því að fólk meti það meira. Hræðsla fólks við alls konar gerviefni er alltaf að aukast og fasti markaður- inn fyrir skinn er stór,“ sagði Alfhild- ur Ólafsdóttir. Bændur ganga á eignir og safna skuldum Bændur í sjálfheldu Alltof margir að framleiða - segir Einar J. Gíslason bóndi á Syðra-Skörðugili. ,A1ér er það óskiljanlegt hvemig þeir sem em eingöngu með sauðljár- bú geti lifað af þessu. Enda ganga þeir á eignir sínar og safna skuldum. Það er margt samverkandi sem veldur þessu en þessi síminnkandi fram- leiðsluheimild gerir þessa grein mjög óhagkvæma," sagði Einar J. Gísla- son bóndi á Syðra- Skörðugili í Skagafirði. Fjárstofn Einars var skorinn niður fyrir allnokkrum ámm vegna riðu- veiki en hann er kominn á stað með sauðljárrækt á nýjan leik. Auk þess er hann með loðdýrabú og hrossarækt og segir að loðdýrabúið hafi komið best út í fyrra vegna verðhækkunar á skinnum. „Stuðningur við að markaðssetja lambakjöt erlendis var tekinn af okk- ur um leið og útflutningsbætumar. En þær vom auðvitað ekkert annað en duldar atvinnuleysisbætur. Svo þegar við fáum ekki lengur útflutningsbæt- ur kemur atvinnuleysið í ljós. Við sölu á fullvirðisréttinum náðist heldur ekki sú fækkun í stéttinni sem reiknað var með og það em alltof margir sem em að framleiða þetta sem má frarn- leiða. Menn fæm í stómm stíl úr sveiúnni ef þeir hefðu að einhveiju öðm að hverfa. En það er ekki nema almenn launavinna sem kannski væri hægt að fá og margir bændur famir að fúllorðnast Það er þá illskárra að hanga þama og éta upp eignimar. Og þetta ástand verður til þess að það er engin endumýjun í stétúnni," sagði Einar. Til hvaða ráða á að grípa? „Ég held að það sé lágmarksstuðn- ingur við sauðljárbændur að bein- greiðslur, sem vom upphaflega mið- aðar við 8.100 tonna ffamleiðslu, haldist óbreyttar. Að auki þurfum við að losna við birgðimar. Við emm komnir með kjötbirgðir sem em 1.600 tonn. Ef settar væm eitt hundr- að krónur á kíló til þeirra sem næðu besta verði erlendis ætti það að skila okkur um 250 krónum á kíló, en við fáum engar beingreiðslur út á um- framframleiðsluna." En þessi birgðasöfnun átti ekki að eiga sér stað? „Það er rétt. Þegar rikið tók við var það skilyrt að birgðimar fæm niður í 500 tonn og umframbirgðir áttu að fara úr landi. En þær fóm aldrei úr landi. Þetta fór allt á innanlandsmark- Einar: Núverandi fyrirkomulag er framleiðsluhvetjandi. A- mynd: E.ÓI. að og keypt af kjötvinnslum og stór- mörkuðum. Þama var bara sópað undir teppið. Svo var verið að éta þetta fram eftir lyrsta verðlagsárinu. Þama byijaði strax vandi sem hefur verið að hlaða á sig síðan. Að hluta til er þetta uppsafnaður vandi frá ríkis- valdinu. Þess vegna finnst mér að rík- issjóður þurfi að tjármagna kostnað við að losna við birgðimar. Við eig- um að fá hreint borð og halda bein- greiðslunum sem um var samið út úmabilið meðan við emm að rétta okkur af. Þetta gæti líka orðið til þess að minnka sölu framhjá kerfmu. Það er verið að skera niður um 10% en við eigum féð áfram og þá fer kjöúð bara aðra leið á markað. Það er ekki æski- legt lyrir ffamleiðendur eða neytend- ur.“ En þú vilt halda beingreiðslum óbreyttum? ,Já, ég vil að við fáum þær óbreytt- ar þó að við seljum ekki þessi 8.100 tonn sem samið var um. Beingreiðsl- umar eiga alltaf að minnka eftir því sem salan minnkar. En ég vil halda þessum beingreiðslum og að við fá- um þær sendar þó við væmm ekki að ffamleiða. Það væri stuðningur við bændur. Þá þyrftu þeir sem lentu í einhveijum vandræðum til dæmis vegna kals í túnum ekki að pressa sig að ná þessum 80% sem er lágmark fyrir fullar beingreiðslur. Við reynum að ná þessu marki með öllum ráðum og því er þetta fýrirkomulag ffam- leiðsluhvetjandi. Síðan verður að af- nema bann við útflutning á kjöti sem hefur fengið beingreiðslur," sagði Einar J. Gíslason. Einar taldi að það yrði til bóta ef kjötframleiðendur sameinuðust um eitt kjötsölusamlag svipað og Osta- og smjörsalan. Undirboð væm skelfi- lega mikil og ekki síst í dilkakjöú. Mörg bú á barmi gjaldþrots - segir Gunnar Sæmundsson bóndi í Hrútatungu. „Bændur losna ekki við sínar byggingar þótt þeir vildu bregða búi. Menn em í algjörri sjálfheldu hvað það snerúr og ég veit að mörg sveita- heimili em á barrni gjaldþrots. Sauð- Ijárbúskapur á íslandi á nú allt undir því að okkur takist að flytja út á er- lenda markaði," sagði Gunnar Sæ- mundsson bóndi í Hrútatungu í Vest- ur-Húnavaúissýslu. „Ég er hins vegar logandi hræddur um það, að nú fyrir kosningar fari ffambjóðendur um landið og vitni annars vegar í það sem sumir úr land- búnaðargeiranum héldu fram á síð- asta hausti, að nú væmm við komnir á botninn og leiðin lægi upp, og hins vegar allt þetta tal um að lífrænn og vistvænn landbúnaður bjargi okkur. Þá er ég að tala um frambjóðendur úr öllum flokkum og undanskil engan þar. Líffænn landbúnaður er trúarbrögð ef við fömm í hörðust skilgreiningu. Ég held að menn séu að átta sig á því að það er ekki gmndvöllur fyrir hann hér nema að mjög litlu leyú. Það er ekki gmndvöllur fyrir því hér að framleiða mikið af grasi án þess að nota tilbúinn áburð. Aftur á móú get- um við höfðað úl hreinleika og líúllar mengunar varðandi vistvæna ffam- leiðslu og gætum kannski náð ein- hverri sölu út á það. En það em bara fleiri þjóðir á fullu í því og má nefna að Norðmenn em búnir að veija 600 milljónum króna í þetta. En ef við ætl- um að leggja áherslu á vistvænan landbúnað verða bændur að byrja á því að taka til heima hjá sér og fjar- lægja þá mslahauga sem blasa víða við“ Er raunhæft að taka aftur upp útflutningsbætur á kjöt? „Ekki í því formi sem þær vom. En við þurfum að fá fjármuni í markaðs- og þróunarstarf á erlendum vettvangi. Við fáum svo lágt verð fyrir vömna í dag að það stendur ekki undir því starfi. Ég tel að við þurfúm að fá ákveðna Ijármuni á ári í svona fimm ár úl markaðskönnunar og ekki síst úl að þróa vömna. Ég hef enga trú á því að ffamúðin sé sú að flytja út kjöt í heilum skrokkum." Geta bændur lært af fiskvinnsl- unni í þessum efnum? „Það er mergurinn málsins. Land- búnaðurinn þarf að fara í smiðju til sjávarútvegsins og læra þar vöm- Gunnar: Koma þarf lambakjöti inn á markað smárétta og skyndi- rétta. A-mynd: E.ÓI. vöndun og hvemig standa á að þess- um hlutum. Til þess að þetta gangi þarf að fara fram veruleg uppstokkun í kjötiðnaði. Við þurfum að fá tvær öflugar kjötiðnaðarstöðvar sem hefðu öll leyfi fyrir erlendan markað og þar yrði þróuð kjötvinnsla. Þessa verk- þekkingu þyrífum við sennilega að sækja út í lönd og það er allt í lagi með það. Hér innanlands hefur þessu heldur ekki verið sinnt nægilega. Okkur vantar miklu meiri vömþróun í sam- bandi við markaðssetningu á kinda- kjöú innanlands. Mér skilst að nú séu Samtök um sölu lambakjöts að hefja áróður fyrir kjötsúpunni og saltkjöti og baunum. Það er svo sem gott og blessað en þetta gengur ekki í unga fólkið. Ef við náum ekki unga fólkinu á markaðinum í dag borðar það ekki lambakjöt eftir 20 ár eða bömin þess. Við þurfum að koma lambakjöúnu inn á markað smárétúi og skyndirétta. Annars verðum við undir," sagði Gunnar Sæmundsson. Þegar talið barst að heimaslátrun sagðist Gunnar vilja að heimtökurétt- ur bænda frá sláturhúsum yrði auk- inn. Þá gætu bændur ekki sagt að þeir hefðu svo lítinn heimtökurétt að þeir yrðu að slátra heima. Skattamat á þessum heimtökurétú væri hins vegar of hátt. Ef það fengist lækkað og heimtökurétturinn aukinn mætú grípa til þeirra ráðstafana að bera saman töl- ur búQár hjá viðkomandi bónda og hvað hann skilar inn í afurðadeild. Einnig mætti fara þá róttæku leið að banna heimaslátrun. Það þyrfti að fá alla ffamleiðsluna upp á borðið því heimaslátmn rýrði kjör annarra bænda auk þess sem stórfelld skatt- svik væm þama fylgifiskur. Fundur jafnaðarmanna á Suðurlandi ísland og framtíðin Alþýðuflokkurinn á Suðurlandi efnir til opins stjómmálafundar á Hótel Selfossi, fimmtudaginn 16. mars klukkan 20:30. Fmmmælendur verða Jón Baldvin Hannibalsson formaður Alþýðuflokksins og þrír af frambjóðendum flokksins í kjördæminu, þeir Lúðvík Bergvinsson oddviti listans, Hrafn Jökulsson 2. maður og Bergsteinn Einarsson sem skipar 7. sæti. Fundarstjóri verður Árni Gunnarsson, sem skipar annað af heiðurssætunum. Um- ræðuefni fundarins er ísland og framtíðin, ávinningurinn af EES, hvers vegna Alþýðuflokkurinn telur tímabært að sækja um aðild að Evrópusambandinu, nýsköpun í atvinnumálum, sægreifamir og kvótakeifið, árangurinn í efnahagsmálunum, og si'ðast en ekki síst: nýjar leiðir í landbúnaðarmálum.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.