Alþýðublaðið - 07.04.1995, Side 15

HELGIN 7. - 9. APRÍL 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
15
Alþingiskosningar
Böm nýbúa þurfa að njóta sér-
staks stuðnings.
Samkynhneigðir
Við viljum leggja mannrétt-
indabaráttu samkynhneigðra lið í
samræmi við þá þingsályktun
sem Alþingi hefur samþykkt.
Mikilvægur þáttur í því er réttur
samkynhneigðra til fjölskyldu-
lífs, þar með talið ættleiðingar
bama.
Fjölskylduráðgjöf
Við viljum að unnið sé gegn
upplausn fjölskyldna, meðal
annars með íjölskylduráðgjöf
vegna samskiptaerfiðleika og
álags. Meira en þriðja hvert
hjónaband endar með skilnaði og
meir en 500 böm ganga árlega í
gegnum skilnaði foreldra sinna.
Alþýðuflokkurinn vill að við
þessu verði bmgðist með því að
koma á fót opinberri íjölskyldu-
ráðgjöf og efla félagsþjónustu
sveitarfélaga.
Ofbeldi á heimilum
Alþýðuflokkurinn leggur
áherslu á að vemd einstakra fjöl-
skyldumeðlima gagnvart ofbeldi
og misnotkun verði efld, innan
ijölskyldu sem utan. Aframhald-
andi umbætur í bamavemdar-
málum em brýnar, meðal annars
með aðskilnaði framkvæmda-
valds og úrskurðarvalds. For-
vamir verði efldar og ekki síður
meðferðarúrræði fyrir böm og
unglinga. Alþýðuflokkurinn tel-
ur brýnt að efla og styðja sjálfs-
hjálparsamtök fómarlamba of-
beldis, eki síst kynferðislegs of-
beldis. Alþýðuflokkurinn leggur
áherslu á að Kvennaathvarfmu,
Stígamótum og Kvennaráðgjöf-
inni sé gert kleift að sinna hlut-
verki sínu sem best með tryggum
rekstrarframlögum hins opin-
bera.
Áfengi og vímugjafar
Alþýðuflokkurinn leggur
áherslu á að unnið sé gegn þeirri
ógn sem ijölskyldunni stafar af
misnotkun áfengis og annarra
vímugjafa með kerfisbundnu
forvamarstarfi og öflugum með-
ferðarúrræðum. Sérstaka áherslu
bera að leggja á að áfengissýki er
ijölskyldusjúkdómur og því
þarfnast aðstandendur þjónustu
ekki síður en misnotendur.
Markvisst forvamastarf þarf
einkum að beinast að vímuefna-
neyslu ungs fólks.
Alþýðuflokkurinn og húsnæðismálin
Alþýðuflokkurinn hefurfarið með stjórn húsnæðismála sam-
feilt í átta ár. Á því tímabili hafa átt sér stað stórkcstlegar
breytinga sem fólgnar eru í því að auðvelda fólki að koma
sér þaki yfir höfuðið. Lítum nánar á helstu atriðin:
Biðtími heyrir sögunni til
1. Þegar Alþýðuflokkurinn tók við
félagsmálaráðuneytinu var við lýði
lánakerfi í húsnæðismálum frá 1986.
Það lánakerfi var komið íþrot. Þegar
Alþýðuflokkurinn innleiddi húsbréfa-
kerfið lágu fyrir rúmlega átta þúsund
umsóknir um húsnæðislán og biðtími
eftir láni voru um þrjú ár. Hámarkslán
var að auki afar lágt hlutfall af kaup-
verði svo fólk neyddist til að fjármagna
húsnæðiskaup með dýrum skamm-
tímalánum. Meginbreytingin með hús-
bréfakerfinu fólst í því að lán til ein-
staklinga og fjölskyldna liœkkuðu
mikið og biðtimi efiir lánum heyrir nú
sögunni tiL I stað niðurgreiddra vaxta
til allra varð opinber stuðningur mun
setur atkvæðið þitt
í hana
Hefur þú efni á að greiða meira fyrir matvöru en Evrópubúar almennt gera?
Matarverð á íslandi er eitt hið næsta í veröldinni. Þetta háa matarverð kemur niður
á kjörum almennings - sérstaklega láglaunafólks. Meginskýring þessa háa matarverðs
er bann við innflutningi á landbúnaðarvörum og skortur á samkeppni innanlands.
Þessu viljum við breyta1.
Aðiid Islands að Evrópusambandinu myndi lækka verð á landbúnaðarafurðum og
bæta kjör heimilanna í landinu.*
Með nýjum GATT-samningi verður innflutningur á landbúnaðarafurðum leyfður.
Framsóknarmenn allra flokka hafa nú uppi áform um svo háa tolla (allt að 719%) að
þeir jafngilda innflutningsbanni.
Hagkaupskarfan kostar nú 4.460 krónur. Sama innflutta matarkarfa myndi kosta
12. 801 krónur ef tillögur „framsóknarmannanna" ná fram að ganga. Velfle
innfluttar matvörur yrðu um þrefalt dýrari en þær innlendu.
Neytendasamtökin telja
lestar
að eðlileg framkvæmd
GATT-samningsins muni
lækka matarverð um 15%.
íslensk heimili þurfa á
slíkri lækkun að haldal
* Hagfrœðistofnun Háskóla íslands
telur í skýrslu sinni til ríkis-
stjómarinnar að við aðild Islands
að Evrópusambandinu myndi verð
landbúnaðarafurða hérlendis lækka
um 35-45%.
Matarverð í nokkrum borgum Evrópu
Magn I kg.
Hagkaup
Reykjavík
Fötex, Kaup-
mannahöfn
Globus
Bonn
Sainsbury' s
London
B&W,
Stokkhólmur
ICA
Osló
Carrefour
París
Lambalæri 796 672 703 298 752 570 698
Nautahakk 729 651 468 276 418 570 426
Kjúklingar 667 174 328 128 116 402 166
Kartöflur 63 80 75 64 "6T 85 167
Sveppir 597 449 280 268 410 371 266
Tómatar 229 173 141 205 208 332 178
Agúrkur 199 275 280 112 192 303 196
Smjör 350 359 373 317 300 322 497
Ostur 640 392 609 334 366 625 426
Jógúrt 190 91 121 212 120 209 145
Heildarverð 4.460 3.316 3.378 2.214 PS;.949 3.789 3.165
Odýrara -26% -24% -50% -34% -15% -29%
en Hagkaup
Öll verð eru miðuð við 14% virðisaukaskatt
ÍUANÞ
Alþýðuflokkurinn - Jafnaðarmannaflokkur íslands
Hægt er að nálgast eftirtalin upplýsingablöð hjá kosningamiðstöðvum Alþýðuflokksins um land allt: Evrópumál,
Sjávarútvegsstefna ESB, Atvinnumál, Iðnaðarmál, Matarverð og lífskjörin, Sjávarútvegsmál, Jöfnun kosningaréttar,
Fjölskyldumál, Húsnæðismál, Menntamál, Landbúnaðarmál, Umbótastefna jafnaðarmanna, Heilbrigðismál, Umhverfismál,
Ungir jafnaðarmenn, Jafnaðarstefnan - mannúðarstefna okkar tíma. Upplýsingasímar: 552 92 44 og 552 80 17.
markvissari með vaxtabótakerfmu.
sem einkum kemur skuldugum og
tekjulágum fjölskyldum til góða. / ár
er reiknað með að vaxtabœtur nemi
um þremur milljörðum króna. Hús-
bréfakerfið er í eðli sínu markaðskerfi.
Nú festir fólk kaup á íbúðarhúsnœði
þegar það hentar þvísjálfu - í gamla
kerfinu gat fólk einungis keypt þegar
það hentaði kerfinu.
Stórfelld uppbygging
2. Stórfelld uppbyggingfélagslegra
ibúða hefur orðið á kjörtímabilinu og
lætur nærri að byggðar hafi verið um
500 íbúðir ááriað meðaltali, eða um
2.000 íbúðir á kjörtímabilinu. Frá
1987, þegar Alþýðuflokkurinn tók við
félagsmálaráðuneytinu, hef-
ur verið úthlutað fé til um
4.500 félagslegra ibúða.
Uppbygging félagslega
íbúðakerfisins hefur aldrei í
sögunni verið meiri en á
þessu kjörtímabili. Þannig
hefur þúsundum láglauna-
fjötskyldum verið gert kleifi
að komast í öruggt skjól.
3. Greiðsla húsaleigubóta
hófst 1. janúar síðasdiðinn.
Þetta baráttumál Alþýðu-
flokksins markar tímamót
fyrir leigjendur í þjóðfélag-
inu sem tryggir þeim jafn-
ræði við íbúðaeigendur, sem
notið hafa opinbers stuðn-
ings í formi vaxtabóta.
Húsaleigubœtumar auka
ráðstöfunartekjur lágtekju-
fólks á leigumarkaði veru-
lega, eða um 10% fyrir ein-
staklinga og hjón og allt að
17% fyrir einstæða foreldra
samkvæmt mati Þjóðhags-
stofnunar.
Umræða á villigötum
4. Mikil umræða hefur
verið um skuldastöðu heim-
ilanna í kjölfar skýrslu Þjóð-
hagsstofnunar á sfðastliðnu
ári þar sem ffam kemur að
skuidir heimila hafa farið
hraðvaxandi. Um margt hef-
ur þessi umræða verið á
villigötum. Reynt hefur ver-
ið að nota niðurstöður henn-
ar í því skyni að sýna fram á
að ríkisstjóminni hafi rnis-
tekist í húsnæðismálum og
rýrt afkomu heimilanna
þannig að þúsundir manna
rambi á barmi gjaldþrots.
Þetta er jjarri lagi. Þjóð-
hagsstofnun bendir á að
skýringanna megi fyrst og
ffemst leita f því að endur-
fjármagna þrnffi nær allt
húsnæði í kjölfar verðtrygg-
ingar allt ffá 1980, lengri
lánstíma húsnæðislána
þannig að skuldir greiðast
nú hægar en áður, horfið
hefur verið frá skömmtun á
lánsfé og mikil fjölgun ungs
fólks hefúr orðið á húsnæð-
ismarkaðinum. Þjóðhags-
stofnun vekur athygli á því
að hlutfall húsnœðisskulda
i heildarskuldum heimil-
anna lutfa farið lœkkandi
vegna aukins frjálsræðis á
lánamarkaði.
5. Aðalatriði málsins
varðandi greiðsluerfiðleika
heimilanna eru ekki skuldir
heldur greiðslubyrði. Aukn-
ar skuldir þurfa ekki að hafa
hættu í för með sér. Það sem
skiptir meginmáli er að
greiðslubyrðin verði aldrei
meiri en greiðslugetan.
Hjálp vegna vanskila
6. Ef þróun vanskila á ár-
unum 1990-1994 er skoðuð
kemur eftiifarandi í ljós.
Miðað við þriggja mánaða
vanskil af gjaldföllnum skuldum voru
vanskil í Byggingasjóði ríkisins 25,9%
árið 1990 en 20,2% 1994. í Bygginga-
sjóði verkamanna voru vanskilin
41,7% árið 1990 en eru 37,7% árið
1994, sem líka er lægra hlutfall. I Hús-
bréfadeild er þetta hlutfall 25,3%.
Vanskil af húsnœðislánum hafa með
öðrum orðum ekki aukist í tíð þessar-
ar ríkisstjómar, þrátt fyrir erfiðleika
undangenginna ára. Vanskil em hins
vegar alvarlegur vandi sem Alþýðu-
fiokkurinn hefur tekið á og mun halda
áfram að taka á.
7. Átak til aðstoðar fólki í greiðslu-
erfiðleikum var hafið 1991 í kjölfar
lokunar ’86 kerfisins. Um 1.900 jjöl-
skyldur fengu aðstoð í formi skuld-
breytinga, samtals að fjárhæð um þrjá
milljarða króna. Haustið 1993 var enn
veitt íjármagni til skuldbreytinga hús-
næðislána að upphæð 350 milljónir
króna vegna þeirra sem höfðu orðið
fyrir tekjutapi meðal annars vegna at-
vinnuleysis eða veikinda. Um 600
manns hafa notið þeirrar fyrirgreiðslu,
en fjármagnið er samt ekki enn upp ur-
ið.
Víðtækt samráð
8. Félagsmálaráðherra hefur á und-
anfömum mánuðum undirbúið að-
gerðir til að ráða bug á greiðsluvanda
heimilanna. Undirstaða þeirra aðgerða
er tvíþætt. Annars vegar er víðtœkt
samráð um lausn vandans. Þess vegna
var skipaður samstarfshópur með
þátttöku lánastofnana, verkalýðshreyf-
ingar, Neytendasamtakanna, Samtaka
sveitarfélaga og Húsnæðisstofnunar
ríkisins til að gera tillögur um lausn
vandans. Hins vegar var Félagsvís-
indastofnun, Húsnæðisstofnun og
Seðlabanka Islands falið að kryfja
vandann til mergjar, en greining á eðli
hans er forsenda skynsamlegra
ákvarðana.
9. Niðurstaða athugana benda til
þess að fólk með lágar tekjur standi
ekki lakar í skilum með lán sín en þeir
sem hærri hafa tekjumar og eiga eignir
sem liggja yfir meðaltali. Þeir sem
spenna bogann of hátt lenda helst í
vanskilum, síður almennt launafólk.
Greiðsluerfiðleikar heimilanna eiga sér
í raun margvíslegar ástæður - jress
vegna verða lausnimar að vera fjöl-
þættar. Að því verkefni vill Alþýðu-
flokkurinn halda áfram að vinna.
10. Alþýðuflokkurinn vill bregðast
við greiðsluvanda heimilanna meðal
annars með eftirfarandi hætti:
• Skilyrði fyrir skuldbreytingum á
húsnæðislánum Húsnæðisstofnunar
ríkisins verði rýmkaðar þannig að auk
þeirra, sem hafa skerta greiðslugetu
vegna atvinnuleysis eða heilsubrests,
öðlist þeir rétt, sem af öðmm óviðráð-
anlegum ástæðum hafa lent í vanskil-
um eða hafa orðið að mæta aukinni
greiðslubyrði lána vegna ófyrirséðra
atvika. Varið verði 200 milljónum
króna til viðbótar til Húsnœðisstofn-
unar íþessu skyni.
• Samstarf lánastofnana og Húsnæð-
isstofnunar um skuldbreytingar hús-
næðislána í bönkum og hjá lífeyris-
sjóðum verði eflt samhliða því að hvatt
verði til þess að lengja lánstíma og
jjölga gjalddögum.
• Ráðgjöf og fræðsla um fjármál
heimilanna verði stóraukin. Stuðlað
verði að reglulegu samstarfi lánastofn-
ana um átök í fjármálaráðgjöf svipað
því sem félagsmálaráðherra beitti sér
fyrir með sérstakri átaksviku. Ráðgjaf-
arstöð Húsnæðisstofnunar verði efld
og sú þjónusta tekin upp að hafa sam-
band við fólk í vanrkilum af fyrra
bragði og bjóða þeim ráðgjöf.
• Að sett verði lög um greiðsluaðlög-
un, sem hafi það markmið að aðstoða
einslaklinga, sem em í alvarlegum og
viðvarandi greiðsluvandræðum til að
ná tökum á jjármálum sínum.
• Vaxtabætur verði samtímagreiðslur
þannig að útborgun þeirra verði að-
löguð að gjalddögum húsnœðislána.
• Lánshlutfall vegna fyrstu íbúðar-
kaupa verði hœkkað.
9 Stimpilkostnaður verði endurskoð-
aður og þak sett á heimildir lögmanna
til innheimtu vanskilagjalda.