Alþýðublaðið - 04.05.1995, Síða 5

FIMMTUDAGUR 4. MAÍ1995
ALÞÝÐUBLAÐK)
5
m e n n i n c
■ ,Það sætir ætíð tíðindum þegar Thor Vilhjálmsson sendir frá sér
skáldskap og nýlega kom út eftir hann Ijóðabókin „Snöggfærðar sýnir"
sem auk Ijóðanna inniheldur myndskreytingar eftir
Tryggva Olafsson. Jakob Bjarnar Grétarsson ræddi við Thor
og spurði hann meðal annars um afstöðu til gagnrýnenda
„Menn verða að bera sig
sæmilega mannalega"
- segir Thor og gefur lítið
■ Sýning á málverkum Stefáns frá Möðrudal
Margs er að minnast
í dag verður opnuð sýning
á málverkum Stefáns V.
Jónssonar, Stórvals, í
Gallerí Sólon fslandus.
Sýningin ber heitið Margs
er að minnast. Hún er til-
einkuð minningu Stefáns
sem lést 30. júlí í fyrra á
87. aldursári. Stefán var
afkastamikill málari og
hélt síðustu myndlistar-
sýningu sína á Vopnafirði
skömmu fyrir andlátið. Á
heimleið frá þeirri sýningu
settist hann niður móts við
Herðubreið og gerði af gtefgn fre iviöðrudal var sérkennilegur per-
henm litríka mynd. Þau sónu,eiki og ,istmá,ari.
eru óteljandi skiptin sem
Stefán málaði myndir cif Herðubreið en litadýrð og einlægur einfald-
leiki einkennir verkin sem Stefán skildi eftir sig og verða nú til sýnir og
sölu á Sólon.
hagsmunum kommúnista.
Það kann að hafa verið skjól hjá
mömmu en baráttan við að halda sér á
toppnum var all hörð og stundum þurfti
að grípa til ráða sem teljast kannski ekki
beinlínis geðsleg en þykja þó nauðsyn-
leg í hörðum heimi samkeppninnar.
Ginger Rogers, sem var ekki foiynja
eins og Joan Crawford, vissi að ungar
leikkonur biðu við dymar reiðubúnar að
stela írá henni senunni. Þegar hæfileika-
kona, Phyllis Brooks, virtist ætla að
sýna tilþrifamikla frammistöðu í mynd-
inni, Lady in the Dark, þá krafðist Gin-
ger þess að meginhluti hennar þáttar
yrði klipptur úr myndinni og Brooks
fengi litla auglýsingu. Framleiðendur
gengu að þessum kröfum. Það Var þó
ekki Brooks sem ógnaði ferli Ginger,
heldur aldurinn.
Eftir fertugsaldur fór kvikmyndahlut-
verkum fækkandi og Ginger fann sér
starfsvettvang í næturklúbbum og í leik-
húsum. Hún lék meðal annars á Broad-
way við miklar vinsældir. Annars undi
Thor Vilhjálmsson. „Hvort sem það er rétt eða röng gagnrýni þá á höf-
undurinn ekkert að vera að skipta sér af því yfirleitt nema hann standi
gagnrýnanda að vinnusvikum eða vísvitandi lygi. Það hefur komið fyrir."
A-mynd: E.ÓI.
nefna dæmi um lævíslegan áróður
þeirra komrnúnista sem komu nálægt
handritagerð í kvikmyndaborginni. Hún
tilkynnti neíhdinni að dóttir sín hefði átt
að segja í einni kvikmynd: ,Að skipta
og skipta jafnt - það er lýðræði.“
Þennan áróður neitaði dóttirin hlýðna
vitanlega að flytja og honum var
því kippt úr handritinu. Leila sagðist
hafa komið í veg fyrir að dóttir sín léki
í myndum sem brygðu upp neikvæðri
mynd af Bandaríkjunum vegna þess
að slíkar myndir þjónuðu einungis
hún sér á íburðarmiklu heimili sínu í
Palm Springs ásamt móðurinni, sem
mun hafa orðið kerlinga elst, dótturinni
til mikillar gleði.
Á efri árum hljóp þessi viðkunnan-
lega og forríka kvikmyndastjama í spik
og varð í útliti ekki ósvipuð Barböru
Cartland, með stríðsmálningu, klædd
víðum kjólum sem minntu á segl. Hún
fomemaðist ógurlega þegar Fellini gerði
myndina, Ginger og Fred, og hélt, í mis-
skilningi sínum, að ítalinn væri að gera
grín að sér og á ameríska vísu íhugaði
Tveir af mönnunum í lífi Ginger Ro-
gers: Eiginmaður hennar til
skamms tíma, Lew Ayres (að
neðan), og auðkýfingurinn Howard
Hughes sem þó varð aldrei
meira en vonbiðill.
Ginger Rogers lék í tíu kvikmynd-
um með Fred Astaire og það voru
þær myndir, en ekki Óskarinn er
hún hlaut, sem tryggðu henni
ódauðlega frægð.
hún að stefna leikstjóranum. Annars
var ævikvöldið að mestu áhyggjulaust.
Hún lifði á fomri frægð og sagði stolt:
„Það mikilvaegasta í lífinu er að geta
gefíð af sér. Eg hafði hæfíleika til að
færa fólki skemmtun, gleði og ham-
ingju.“ Óhætt er að segja að þar sé
engum orðum ofaukið. ■
fyrir menn sem kvarta und-
an því að Ijóðinu sé ekki gef-
nægjanlegur gaumur.
„Heldurðu að ég sé að henda ein-
hveiju fyrir fólk sem ég get ekki stað-
ið við? Það hvarflar ekki að mér,“
sagði Thor Vilhjálmsson aðspurður
hvort hann væri ánægður með nýju
bókina. „Ég fer ekki að bjóða fólki
upp á eitthvað sem ég tel ekki hæfa.“
Þær raddir eru þrautseigar sem
halda því fram að ljóðabækur eigi æ
minna erindi við nútímamanninn sem
hrærist í srfellt meiri hraða. Thor seg-
ist ekki vita almennilega með það.
„Það fer allt eftir því hvernig hver
ferðast og eftir hverju hver sækist.
Menn eins og þú og þínir vinir leita
uppi ljóðabækur ykkur til yndis og
hugarhægðar og ég veit ekki hvað og
látið ekkert stöðva ykkur í þeim efn-
um, ef það er eitthvað sem þið haftð
áhuga á. Svo eru aðrir sem sækjast
bara eftir einhveijum samvirkum há-
vaða og harki sem ryður sálinni í
ginnungagap. Ég verð var við það líka
að það eru ýmsir sem í nafni ljóðsins
eru með síftir og kvein - að það vilji
enginn sinna þeim með ljóðið. Það
þýðir ekkert, það er engin elsku
mamma á sjó eins og var sagt, menn
verða að bera sig sæmilega mannalega
og vera ekkert að væla og skæla.“
Nú leggur þú þessa bók fram ásamt
með myndum eftir Tryggva Ólafsson?
,Já, Tryggvi er gamall vinur minn
og átti hugmyndina að því að gera
myndir við ljóð eftir mig. Mér þótti
vænt um það. Hann er góður listamað-
ur og næmur rnaður."
Thor segir þessi listform fara vel
samun þegar vel tekst til. Hann er
mjög ánægður með vinnu Tryggva og
segir hann ljóðnæman, ífábæran sögu-
mann og hugvitsmann.
„Við höfum oft hist úti í Kaup-
mannahöfn þegar ég hef farið þar um
garð. Við fórum stundum á margar
krár og það var sjaldan að þar væri
ekki einhver sem kannaðist við
Tryggva. Við sátum þar oft stundar-
langt og töluðum yfnleitt alltaf um ís-
lensk efni. Hann sagði mér sögur af
fólki að austan sem hann gerir mjög
skemmtilega. Tryggvi er drengur góð-
ur og skemmtilegur félagi."
Þegar talið barst að gagnrýni taldi
Thor sig ekkert endilega þess umkom-
inn að ræða hana.
„Ég hef alltaf litið svo á að gagn-
rýnandinn, hann hefði sitt starf að
vinna og ég hef allt annað starf og er
ekkert að skipta mér að því hvað hann
gerir.“
Thor segir að gagnrýni og bók-
menntir geti tengst eins og T.S. Eliot
og slíkir karlar eru til marks um. „En
mér hefur alltaf fundist að listamenn-
irnir eigi ekkert að vera að argast í
gagnrýnendum. Þeir fara bara sínar
leiðir hvor um sig og svo er óvíst
hvort þeir hittist á fömum vegi eða á
torgum."
Thor segir það geta farið svo að það
sé enginn friður fyrir gagnrýnandann
að liggja yfir því og átta sig á því sem
hann er að fjalla um. „Það getur farið
svo og þá er undir hælinn lagt hvort
gagnrýnandinn komist heill frá því. f
öðrum dæmum hafa gagnrýnendur að-
stöðu til þess að geta grannskoðað,
sem er auðvitað æskilegast, og kannað
hlutinn sem þeir eru að ljalla um. Þá
er nú hægt að gera strangari kröfur
líka. Og það getur verið gagn af því
fyrir aðra. En höfundurinn býr til sinn
hlut og þá finnst mér að hann megi fá
ífí til að gera eitthvað allt annað. Það
er minnst gagn af því sem höfundur-
inn segir sjálfur um sitt verk af því að
æskilegast er að hugsun hans sé u>vo
rækilega komin í verkið. Hann verður
að standa við það - hann breytir engu
um það. Ég hef alltaf kunnað illa við
það þegar listamenn em að djöflast í
gagnrýnendum og hamast á þeim.
Hvort sem það er rétt eða röng gagn-
rýni þá á höfundurinn ekkert að vera
að skipta sér af því yfirleitt nema hann
standi gagnrýnanda að vinnusvikum
eða vísvitandi lygi. Það hefur komið
fyrir og þá er ekkert að athuga við það
að hann reiði bryntröllið. Gagnrýn-
andinn hefur sínar starfsskyldur við
lesendur sem em allt aðrar en skálds-
ins og hvomgur á að svíkja móttak-
andann, þiggjendur, eða gesti eða les-
endur eða hvað þú vilt kalla það.“
Thor vildi ekki lofa neinu upp í
ermina á sér þegar hann var spurður á
hveiju lesendur hans mættu eiga von,
en hann gerir ráð fyrir því að vera með
bók í haust. Hann segir jafnframt að
það sé margt í handraðanum og margt
í undirbúningi. „Ég vil bara komast
með það á leiðarenda áður en ég fer
að gefa stórar yfirlýsingar.“ ■