Alþýðublaðið - 04.05.1995, Qupperneq 7

FIMMTUDAGUR 4. MAÍ1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
■ Bændasamtök íslands urðu til við sameiningu Stéttarsambands bænda og Búnaðarfélags íslands. Samtökin hafa
ráðið Sigurgeir Þorgeirsson sem framkvæmdastjóra og í viðtali við Sæmund Guövinsson segist hann gera sér grein
fyrir því að starfið verði ekki eintómur dans á rósum og úrlausnarefnin séu mörg
Þurfum að losna út
úr þessu kvótakerfi
Við endurskoðun búvörusamningsins þarf
að slaka á framleiðslustýringunni.
Sigurgeir: Landbúnaðurinn hlýtur að verða að maeta einhverri samkeppni
á næstunni. A-mynd: E.ÓI.
Nýráðinn framkvæmdastjóri
Bændasamtaka íslands segir, að sam-
tökin eigi að móta þá stefnu að reyna
að losna frá kvótastýringu í fram-
leiðslu. Sigurgeir Þorgeirsson segir
viðhorfm gagnvart innflutningi land-
búnaðarvara hafa verið að breytast í
þjóðfélaginu og landbúnaðurinn hljóti
að mæta því á næstunni að um ein-
hverja samkeppni verði að ræða. Sig-
urgeir segir nauðsynlegt að kaupa
jarðir bænda sem vilja hætta búskap
og útvega fjármuni til þess. Áður en
Sigurgeir Þorgeirsson tók við hinu
nýja starfi var hann aðstoðarmaður
Halldórs Blöndal landbúnaðarráð-
herra. Hvemig leggst framkvæmda-
stjórastaðan í Sigurgeir?
,J>etta nýja starf leggst þokkalega í
mig. Ég geri mér grein fyrir þvf að
þetta verður ekki eintómur dans á ró-
sum. Með Bændasamtökum íslands er
verið að sameina Stéttarsambandið,
sem hefur verið nánast hrein hags-
munasamtök, og Búnaðarfélagið, sem
hefur séð um ýmsa faglega þjónustu
og þá sérstaklega ráðunautaþjónust-
una. Það blasir því við einhver upp-
stokkun hér innanhúss og brýnasta
verkefnið hér hjá samtökunum er að
móta starfsemina eftir þessa samein-
ingu. Raunar tel ég sameininguna ekki
vera til lykta leidd fyrr en búið er að
finna búgreinafélögunum farveg innan
þessara heildarsamtaka, þannig að
þetta harmoneri saman. Það hefur ver-
ið allur gangur á því undanfarin ár.“
Er það ekki svo að þama sé jafn-
vel um að ræða hagsmunaárekstra
sumra búgreina?
„Auðvitað er það svo að hagsmunir
einstakra búgreina geta rekist á. Það er
óhjákvæmilegt. Við sjáum það til
dæmis í kjötinu að þar keppir ein teg-
und við aðra. En síðan má segja að öll
matvæfi keppi innbyrðis þannig að
kjötgreinarnar geta líka litið á sig
sameiginlega gagnvart öðrum mat-
vælum. Aðalatriðið í jressu sambandi
er að Bændasamtök Islands, sem eru
heildarsamtök, geti látið einstök bú-
greinafélög vinna saman innan þeirra
samtaka. Það er eitt stærsta verkefhið
nú til að ljúka þessari sameiningu."
Það er mikið rætt um vanda
sauðfjárbænda. Telur þú koma til
greina að afnema kvótakerfið í
þessari framleiðslu?
„Ég hef aldrei farið dult með þá
skoðun mína, að menn eigi að setja
markið á að losna út úr þessu kvóta-
kerfi. Ég held hins vegar að það sé
ekki raunhæft að setja það upp þannig
að leggja kvótakerfið niður frá og með
næsta hausti eða eitthvað svoleiðis.
Að mínu áliti eiga Bændasamtökin að
reyna að móta sér stefhu í þá veru að
losna frá kvótastýringu í sem allra
mestum mæli. Ég get ekki nefht nein
einstök skref í þá átt nema að segja
sem svo að við eigum að reyna að ná
því fram núna við endurskoðun bú-
vörusamnings að slaka eitthvað á
framleiðslustýringunni og menn vinni
í þá átt að losna við kvótann. En það
verður að hafa í huga að ég verð að
hlíta og framfylgja þeirri stefnu sem
stjórn og þing samtakanna móta á
hverjum tíma þannig að minn per-
sónulegi vilji skiptir kannski ekki öllu
máli þótt maður vonist auðvitað til að
geta haft einhver áhrif á þá stefnumót-
un.“
Er landbúnaðurinn rekinn sem
miðstýrður áætlanabúskapur og
þar með úr takt við tímann með úr-
eltri framleiðslu- og neyslustýr-
ingu? .
„Landbúnaðurinn hefur um ára-
tugaskeið verið mjög miðstýrður.
Heildarkvótinn snýr að innanlands-
markaði og framleiðsla þar umfram er
á ábyrgð bændanna sjálfra og sölu-
samtaka þeirra og svo hefur verið frá
árinu 1992. Landbúnaðurinn hefur því
um þriggja ára skeið þurft að leysa sín
markaðsmál sjálfur en áður. Fram til
1992 má segja að bæði 1 mjólkur- og
kindakjötsframleiðslu hafi landbúnað-
urinn ekkert þurft að hugsa um mark-
aðsmál. Það var ákveðið fast verð fyr-
ir tiltekið magn, punktur og basta.
Þetta er liðin tíð.
En þegar við emm að tala um mið-
stýringu í landbúnaði verður líka að
hafa í huga að þá emm við einungis
að tala um framleiðslu á kindakjöti og
mjólk. Öll önnur landbúnaðarfram-
leiðsla er nánast fijáls, eða ekki háð
beinum stjómvaldstakmörkunum eða
afskiptum né heldur nánast neinum
stuðningi. Þetta vill oft gleymast í um-
ræðunni um fandbúnaðinn. Það má
segja að mjólk og kindakjöt sé
kannski samtals um 60 prósent af
verðmæti landbúnaðarframleiðslunn-
ar. Enginn önnur framleiðsla nýtur
framleiðslustyrkja eða lýtur beinum
stjórnvaldsaðgerðum með fram-
leiðslustýringu. Ég kalla það ekki í
raun þó að þessir endurgreiðslukvótar
séu á fuglakjöti og eggjum. Það er
ekki raunhæf kvótastýring í líkingu
við það sem er í mjólk og kindakjöti."
Framkvæmd GATT-samningsins
er mjög til umræðu. Á að lögfesta
ofurtolla á innfluttar landbúnaðar-
vörur?
„Tvær leiðir hafa einkum verið til
umræðu. Annars vegar að lögfesta of-
urtollana svokölluðu, lögfesta há-
marksbindingamar, en hafa jafnframt
í lögunum heimildir til þess að fella
niður hæsm tolla eða vera með lægri
tolla á ákveðnum vörum um ákveðinn
tíma, eða jafhvel varanlega. Það er að
segja, heimildir til að nýta ekki bind-
ingamar að fúllu.
Hin aðferðin er að reyna að setja sig
niður á einhveija miðlungstolla enda
sé ekki ágreiningur um að þeir tollar
yrðu þó ríflegir þannig að þeir veittu í
fyrstu alveg fullkomna vemd plús tíu
til tuttugu prósent vemd þar umffam.
Vandamálið í kringum það er fyr^t og
fremst það að við erum að fara í
óplægðan akur með verðlag á þeim
vömm sem koma inn. Við emm með
mjög grófa flokka í tollskrá þannig að
það er erfitt að stilla þessa tolla af í
upphafi. Við erum til dæmis með
nautahakk og nautalundir í einu og
sama tollnúmerinu en einn og sami
tollurinn getur ekki átt við það. Auð-
vitað er hægt að skipta þessu eitthvað
frekar upp en þá hefiir verið talað um,
að jafnframt því að setja þessa tolla á
yrði jafhvel gengið ffá því að það yrði
heimild bæði til hækkunar og lækkun-
ar. Það er hins vegar mjög flókið
dæmi og þá erum við komnir inn á
þessa eilífu forræðisdeilu milli land-
búnaðar- og fjámiálaráðuneytis. Fyrri
leiðin er einföldust í framkvæmd og
það hefur verið mín skoðun að hana
ætti hiklaust að fara. Ég hef hins vegar
alltaf verið þeirrar skoðunar að það
væri hvorki landbúnaðinum né öðmm
til góðs að festa sig í hæstu tollum í
framkvæmd. En við eigum að ganga
þannig ffá þeim í lögum að við höld-
um til haga öllum okkar heimildum
gagnvart framtíðarsamningum um
ffekari niðurskurð í tollum. Mín skoð-
un er því sú að það eigi að lögfesta
tollabindingamar með heimildum til
lækkunar ffekar en að fara hina leið-
ina með heimildum til hækkunar og
lækkunar sem er miklu flóknari í
ffamkvæmd og lagalega séð líka.“
En þú ert fylgjandi því að einhver
samkeppni komist á með innflutn-
ingi búvara?
„Já, já. Það er ekki að mínu viti
endilega spurningin um GATT eða
ekki GATT hvers verður krafist að
því leyti. Viðhorfin í þjóðfélaginu
hafa einfaldlega verið að breytast og
verða að breytast þannig að landbún-
aðurinn hlýtur að verða að mæta því á
næstunni að um einhveija samkeppni
verði að ræða.“
Svo við víkjum að öðru. Er ekki
brýnt að leysa vanda þeirra bænda
sem vilja hætta búskap en geta ekki
losnað við bú sín?
„Menn eru að leita leiða til að efla
jarðasjóð í þessum tilgangi og ég veit
ekki betur en Bændasamtökin standi
heilshugar með því. Með því væri
hægt að kaupa þær jarðir sem hvað
erfiðast er að sftinda búskap á og eru
þá jafnframt verðlausar. Menn sem
ekki hafa rakað saman sparifé á liðn-
um árum og verða að hætta búskap
geta staðið uppi algjörlega eignalausir
og jafnvel atvinnulausir um leið.
Hugsunin á bak við aðgerðir til að-
stoðar er þá sú að mönnum verði gert
kleift að búa áffam á þessum jörðum
ef þeir kjósa og ef þeir geta fundið sér
önnur viðfangsefhi. Sums staðar kann
að hátta þannig til að menn geti jafh-
vel skapað sér aðra atvinnustarfsemi á
þessum jörðum ef þeir fengju fjár-
magn til þess. Þetta yrði þá þannig að
jarðimar yrðu keyptar og þá peninga
gæm menn notað til að koma sér upp
annarri atvinnu á staðnum eða þá þeir
flyttu í burtu og notuðu peningana til
að koma undir sig fótunum annars
staðar. Ég held að það sé ekki ágrein-
ingur um þetta. Það er spumingin um
hvaða fjármuni er hægt að fá í þetta.
Það er alveg sama hvaða árangri
markaðsstarfsemi og önnur atvinnu-
þróun skilar. Einhver aðlögun í þessa
átt er óhjákvæmileg. Allar þær jarðir
sem nú eru í byggð verða ekki til
frambúðar nýttar til sauðfjárræktar
eða mjólkurframleiðslu. Ég held að
allir geri sér grein fyrir þessu." ■
k I u r
Kór Akureyrarkirkju
Magnificat eftir Bach
Næstkomandi sunnudag, 7.
maí, flytur kór Akureyrarkirkju
ásamt kammersveit og einsöngv-
urum Magnificat eftir
Johann Sebastian
Bach í Akureyrarkirkju.
Á þessum tónleikum
verður einnig fluttur
Konsert fyrir orgel og
hljómsveit í F-dúr eftir
Hándel. Stjórnandi og
einleikari á tónleikunum
er Björn Steinar Sól-
bergsson.
Magnificat eða Lof-
söngur Maríu er einn af
þrem messusöngvum
rómversk-kaþólsku
kirkjunnar og er efni
hans fengið úr Lúkasarguðspjalli.
Þessi lofsöngur hefur verið
þungamiðjan í aftansöng eða
kvöldtíðum og þá oft fluttur við
þýskan texta. En á stórhátíðum
var hann fluttur á latínu. í flutn-
ingnum á sunnudaginn taka þátt
með kómum fimm einsöngvarar
og 20 manna kammersveit. Ein-
söngvaramir em Margrét Bóas-
dóttir sópran, Marta
Halldórsdóttir sópran,
Sverrir Guðjónsson
kontratenór, Óskar Pét-
ursson tenór og Michael
Jón Ciarke bassi.
Konsertmeistari kamm-
ersveitarinnar verður Rut
Ingólfsdóttir fiðluleik-
ari. Tónleikamir em liður
í Kirkjulistaviku í Akur-
eyrarkirkju 1995 sem
hefst á laugardaginn með
opnun sýningar á verkum
norsku vefnaðarlistakon-
unnar Else Marie
Jacobscn í Listasafninu á Akur-
eyri. Tónleikarnir eru
jafnframt afmælistónleikar
Kórs Akureyrarkirkju, en á þessu
ári eru liðin 50 ár frá stofnun
Johann Sebasti-
an Bach: Höfund-
ur Magnificat
sem flutt verður í
Akureyrarkirkju á
sunnudaginn
kemur.
hans.
Umhverfisnefnd Sam-
einuðu þjóðanna
Magnús varaforseti
Fyrir skömmu fór fram þriðji
fundur umhverfisnefndar Samein-
uðu þjóðanna í New York. í upp-
hafi fundarins var Magnús Jó-
hannesson, ráðuneytisstjóri um-
hveríisráðuneytisins, kosinn einn
af varaforsetum nefndarinnar. Það
féll meðal annars í hlut Magnúsar
að stýra vinnunefnd nefndarinnar
sem fjallar um fjárhagslega aðstoð
við þróunarríkin, aðgerðir til að
stuðla að breyttum ffamleiðslu og
neysluháttum í heiminum, ráð-
stafanir til að stemma stigu við
örri fólksfjölgun og aðgerðir úl að
stuðla að bættri umhverfisvemd
samhliða auknu frelsi í alþjóða-
viðskiptum.
Stjóm nefndarinnar er kosin ár-
lega og situr í eilt ár. Með setu 1
stjóm nefndarinnar gefst íslandi
Magnús Jóhannesson: Nýkjörinn
sem einn af varaforsetum um-
hverfisnefndar Sameinuðu þjóð-
anna.
tækifæri á að hafa áhrif á undir-
búning og skipulag næsta fundar
nefndarinnar sem verður vorið
1996, en þá verða til umfjöllunar
mál er varðS verulega fslenska
hagsmuni, það er vemd hafsins og
auðlinda þess og vemd andrúms-
loftsins.
Hádegisfundur
Matvælamarkaður í
Bandaríkjunum
Amerísk-íslenska verslunarráð-
ið heldur hádegisverðarfund í dag,
fimmtudag, í Grand Hotel. Þar
fjallar Magnús Gústafsson for-
stjóri Iceland Seafood Corporaú-
on um efnið: Matvœlamarkaður-
inn { Bandaríkjunum - staða (s-
lenskra fyrirtœkja, horfur og
möguleikar. Fundurinn stendur
yfir frá klukkan 12:00 úl 13:30 og
er öllum opinn. Þátttöku þarf að
tilkynna til Verslunarráðs.
Ríkisstjórnin Milljón
til Tétsjenfu
Ríkisstjórnin hefur að tillögu
Halldórs Ásgrímssonar utanrík-
isráðherra samþykkt að veita 16
þúsund dollurum eða einni millj-
ón króna úl neyðaraðstoðar vegna
flóttmannavandans í Tétsjeníu.
Hundruð þúsunda íbúa Tétsjen-
íu hafa flosnað upp ffá heimilum
sínum vegna stríðsins þar. Hjálp-
arstofnanir Sameinuðu þjóðanna
hafa tekið höndum saman um
átak til að-
stoðar þeim
sem verst
eru settir.
Mannúðar-
aðstoðar-
deild SÞ
hefur yfir-
u m s j ó n
með hjálp-
arstarfinu
og samhæf-
ir aðgerðir
Halldór Ásgrímsson: hinna ýmsu
Lagði til í ríkisstjórn h j á 1 p a r -
að ein milljón yrði s t o f n a n a
send til hjálpar- sem vinna
starfs í Tétsjeníu. að því að
Það var samþykkt. útvega fólk-