Alþýðublaðið - 11.05.1995, Qupperneq 7

Alþýðublaðið - 11.05.1995, Qupperneq 7
FIMMTUDAGUR 11. MAÍ1995 ALÞÝÐUBLAÐK) 7 Átakanleg sena úr Bombay, kvikmynd Mani Ratnam, er fjallar um ástarsamband Shekhar og Shailu Bano, múslima og hindúa, á tímum blóðugra trúar- bragðaátaka. Myndin er stórvirki á indverskan mælikvarða og skýrt tákn nýrra tíma er runnið hafa upp í „Bollywood". raun og veru er velheppnuð skrum- skæling af sjálfum sér og draga hann sundur og saman í háði og spotti. í stuttu máli segir Bollywood sögu skemmtihetjunnar Ashok Banjara (leikinn á litríkan hátt af Bombay- leik- aranum Chunky Pandey) og inniheld- ur Qórar fyrri kvikmyndir höfundarins í samþjöppuðu formi. Áhorfendur fá of- urskammt beint í æð af kvikmyndakli- sjum: tvíburum sem skildir haifa verið að, söngatriðum þar sem skipt er um búninga að loknu hverju viðlagi og dá- góðum skammti af hæfilega slepjulega fyndnum samtölum: ,JFarið með hann á braut og lesið yfir honum rangindi hans.“ , J>etta er heiðarleg tilraun til þess að gera grín að hefðum og siðum þessa margbrotna þjóðfélags," segir Singh, sem ásamt því að leikstýra (undir dul- nefninu B J. Kahn) myndinni, fram- leiðir hana, skrifar handritið og kemur fram sem ógleymanlegur þorpari er sí- fellt hefur svipuna á lofti og er aðstoð- aður af hópi Uzi-vélbyssuvæddra dverga. Handritið er gert uppúr skáld- sögunni Show Business frá árinu 1991 efdr Shashi Tharoor. Tharoor lét lætur sögu sína gerast í heimi kvikmyndanna til að hafa sem best tækifæri til að gera háðsádeilu á Indland nútímans og tók þar iimí póli- tík og trúmál. En áhugi Singh beinist eingöngu að kvikmyndaiðnaðinum. „Ég sleppti einfaldlega pólitfkinni og trúmálunum," segir leikstjórinn. Þessi tiltölulega nýtilkomna sjálfs- hæðni og fyndni í indverska kvik- myndaiðnaðinum - svo ágæt sem hún nú er - á langt í land með að ná því takmarki sem Bombay eftir Ratnám náði: að blása nýju lífi í staðnað Ust- form og takast jafnframt á við lang- hættulegustu ástríður í Indlandi og löndunum í kring: hatrið milli múslima og hindúa. „Kvikmyndagerðarmenn leika mik- ilvægt hlutverk í viðbrögðum þjóðfé- lagsins við umhverfi sínu. Okkur ber að takast á við og fjalla um það sem er að gerast hjá fólki á hveijum tíma og koma boðskapnum á framfæri við al- menning," segir Ramam sem nú er 39 ára að aldri og hefúr þegar leikstýrt tólf kvikmyndum. Að koma Bombay, þessari síðustu afurð sinni, á framfæri við almenning reyndist ein erfiðasta raun hans til þessa. Frumsýning kvikmyndarinnar á þremur indveiskum tungumálum tafð- ist um átta vikur á meðan ritskoðunar- hópur á vegum hins opinbera fór ræki- lega yfir myndina og gaf síðan umsögn til stjómmálamanna og lögregluyfir- valda sem að því ferli loknu þurftu að samþykkja myndina fyrir sitt leyti. Ratnam var síðan áður en yfir lauk gert að framkvæma þijár stórar og afdrifa- ríkar breytingar á klippiborðinu. Lögreglusveitir í Bombay og Nýju Delhi neyddust til að fylkja liði við kvikmyndahúsin til að koma í veg fyrir meiriháttar óeirðir þegar sýningar hóf- ust á Bombay og þær vom stöðvaðar í Hyderabad og nokkium öðrum borgum í suðurhluta Indlands vegna háværra mótmæla á götum úti. Ratnam færir nýja tilfmningu fyrir tilgangi og listrænni nægjusemi inní indverska kvikmyndahefð sem lengi hefur þjáðst af ótrúlega yfirhlöðnum verkum. Fyrri hluti Bombay kynnir til sögunnar ástarsamband Shekhar og Shailu Bano sem verða hrifin af hvoru öðiu á fyrmefhdum árbakka. Vitaskuld neyðast þau til að laumapúkast og hitta hvort annað og lýsa á endanum yfir ei- lífri ást sinni við ósamþykkar fjölskyld- ursínar. Shekhar - sem leikinn er á tilfinn- ingaríkan hátt af Arvind Swamy - flyst síðan til Bombay, hefur störf á dagblaði einu og sendir að því loknu eftir sinni heittelskuðu Shailu sem leik- in er í látlausum stíl af hinni geðþekku Manishu Koirala. Morguninn sem Shaila kemur til borgarinnar em hún og Shekar samein- uð í niðurtónaðri senu á löglegan hátt í heilögu hjónabandi. Þau stofna til heimilis og eignast fljótlega tvíbura. Þrátt fyrir að samfélagið sé svosem ekkert sérstaklega sátt við þetta hjóna- band múslima og hindúa þá er þetta jú Bombay, langftjálsræðislegasta borg landsvæðisins. Ætlunarverk Ratnam með Bombay er ekki að búa til indverska útgáfú af hinni frægu Guess Who’s Coming to Dinner, heldur miklu fremur að seilast enn lengra í myndsköpun sinni: að færa nýstofnaða og væntumþykjulega fjöl- skylduna í gegnum raunverulega og nútímalega atburðarás sem öllum áhorfendum er í fersku minni og koma henni fram á ystu nöf hyldýpis útrým- ingarinnar. Seinni hluti Bombay gerist mitt í tveimur ofbeldisflóðbylgjum trúar- bragðaofstækis sem skóku borgina svo um munaði fyrir þremur til fjórum ár- um. Fyrri bylgjan var ofsafengið æði mótmæla og átaka sem rann á almenning í kjölfar eyðileggingar og niðurrifs fornrar mosku hindúa í borginni Ayodhya í mið- hluta Indlands. Síðari bylgjan var engu fyrirferð- arminni og var komið af stað af Shiv Sena, hinum róttæka stjómmálaflokki rétttrúaðra hindúa, er fyrir skömmu náði völdum í Maharastra-fylki þar sem borgina Bombay er meðal annars að finna. Samtals létu um átta hundruð manns h'fið í þessum blóð- ugu átökum. Ratnam blandar raun- verulegum myndskeiðum af átökunum inní eigin hönnuðu ofbeldissenur. Trylltur múgur fer með æð- isglampa í augum um stræti og torg og sneiðir til blásaklausra vegfarenda með bjúgs- verðum. Jafn saklausir borgarar em gegnvættir eldsneyti og brenndir lif- andi. Hópar hindúa leita karlmanna með kollhúfúr og skegg; múslimar leita hindúa með trúareinkennisblettinn fyrir miðju enni. Einsog nærri má geta em Shekar og Shaila Bano væntanleg fórnarlömb beggja morðingjahópanna - og sömu- leiðis tvfburar þeirra. Þegar fjölskyldan sundrast á flótta neyðast foreldramir til að leita að sex ára sonum sínum í hrófatildurslíhúsum sem komið hefúr verið fyrir á götuhomum og fúll em af illa lyktandi líkum á romunarstigi. Þama gefur á að líta átakanleg minni úr þekktum kvikmyndum á borð við The Battle of Algiers eftir Pontecorvo og Missing eftir Costa-Gavras; efnis- tök sem em gjörsamlega óþekkjanleg frá öðrum sem Bollywood hefur verið þekkt fyrir fiam til þessa dags. Hér er ekki um að ræða plastkenndan og svarthvítan gerviheiminn sem Bolly- wood tekur helst á. fmyndasmíð Ratnam þróast og verð- ur áleitnari eftír því sem h'ður á mynd- ina: slæður í mjúkum jarðartónum og fínlega ofin skilrúm tákna landamærin milli hindúa og múslima og Shekhar og Shaila Bano draga þau mjúklega frá. Undir lok myndarinnar em hinsvegar stríðshijáð samfélagið í Bombay að- skilið af brennandi strætisvögnum og þrúgandi hljóði hermannastígvéla sem skella á malbikinu. Kvikmyndin Bombay reynir kannski um of að skella skuldiiuú sameiginlega á leiðtoga mús- lima og hindúa. Henni lýkur með hálf- vemmilegri kröfugöngu almennra borgara sem Shekhar leiðir þar sem krafist er að bundinn verði endir á of- beldið í nafni þjóðarsamstöðu. Shekhar og Shaila Bano finna aftur tvíbura sína og litla fjölskyldan er sameinuð, en þrír af fjórum foreldrum hjónakomanna hafa verið myrtir af trylltum múgnum og heimili þeirra lögð í rúst: Rómeó og Júlía lifa hörmungamar af en heimur þeirra hefur verið brenndur til gmnna. Ratnam fatast nokkuð flugið í stór- fengleikanum f meðferð sinni í þeim lögum sem sungin eru í kvikmyndinni. Honum tekst ágætlega upp í því að vefa tvö þeirra saman við frásögnina og annað þeirra er hinn ágengi söngur Tu Hi Re (Það ert þú) sem fluttur er af hjónakomunum sem tvívirkandi ein- vígi orða. En síðan mistekst Ratnam hrikalega í lokalögunum þremur og em þau eina verulega filmi augnablik myndarinnar (filmi er slangur inn- fæddra yfir kitsch eða listlíki: ómerki- leg list). Ratnam rís upp til vamar og segir slík lög „nauðsynleg fyrir áhorf- endur sem koma úr sterkri menningu sögumanna og götuleikhúss." Hinsvegar háttar í raun og veru þannig til að þessi tilteknu söngatriði Bombay em hrein og klár einkenni þess hvemig taugar leikstjórans biluðu og afleiðingin: án þessara laga væri mynd- in Bombay nú að sópa tíl sín verðlaun- um og lofi á alþjóðlegum kvikmynda- hátíðum um allan heim. Bollywood, hin afbragðsvel heppn- aða háðsádeila Singh á allt það sem er filmi, gengur hinsvegar ágætlega á þessum alþjóðlegu kvikmyndahátíðum og í besta falli gætu sú kvikmynd og Bombay deilt verðlaununum með sér. Bollywood er gerð á ensku var sýnd á kvikmyndahátíðunum í Toronto og Berlín og þrátt henni hafi ekki verið boðið til Cannes síðar í mánuðinum ætlar Singh samtsem áður að fara með mynd sína og sýna dreifingaraðilum á einkasýningum. Allt bendir semsagt til þess að minni skilji að Bollywood og Hollywood en fyrr. Hæfileikamenn einsog Ratnam og Singh munu sjá til þess að markalínan leysist upp á næstunni og risastór skref hafa nú þegar verið stigin í þá áttina. Eða svo gripið sé til orða Eldibrands Murugan: „Gætið’ess!“B shh / Byggt á Time. SAMBAND UNGRA JAFNAÐARMANNA Sambandsstjórnarfundur Samband ungra jafnaðarmanna heldur sambandsstjórn- arfund laugardaginn 13. maí næstkomandi klukkan 15:00. Fundað verður í Alþýðuhúsinu í Flafnarfirði. Þeir einstaklingar eða félög innan SUJ sem hafa ákveðnar tillögur um málefni til að ræða á fundinum er bent á að hafa samband við formann SUJ í símum 551-2003, 569- 4541 eða e-mail jths@hag.hi.is. Dagskrá: 1. Fundargerðir. 2. Nýtt Félag ungra jafnaðarmanna í Garðabæ. 3. Fréttirfrá framkvæmdastjórn. 4. Fréttirfrá FUJ-félögum. 5. Starfið það sem eftir er ársins. 6. Önnur mál. Jón Þór Sturluson, formaður Sambands ungra jafnaðarmanna. KVENFÉLAG ALÞÝÐUFLOKKSINS í HAFNARFIRÐI Hádegisverðarfundur Síðasti fundur vetrarins verður haldinn laugardaginn 13. maí næstkomandi klukkan 12:00. Fundað verður í veit- ingahúsinu Tilverunni við Linnetstíg. Dagskrá: 1. Sigrún J. Sigurðardóttir setur fundinn. 2. Jóna Dóra Karlsdóttir, formaður í Nýrrar dögunar-samtaka um sorg og sorgarviðbrögð - flytur erindi. 3. Hafrún Bára Júlíusdóttir, fulltrúi í ferðamálanefnd Hafnarfjarðar, segirfrá því helsta sem er á döfinni í Firðinum. 4. Ovænt atriði. 5. Önnur mál. Stjórnin. Eitt af ógleymanlegri atriðunum í Bollywood, kvikmynd Blondie Singh, sem dregur indverska kvikmyndaiðnaðinn (sem er kaliaður „Bollywood" til mótvægis við bandarísku draumaverksmiðjuna „Hollywood") sundur og saman í afbragðsvel heppnuðu háði.

x

Alþýðublaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.