Alþýðublaðið - 30.05.1995, Blaðsíða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐK)
ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ1995
a
■ Andreas Papandreou forsætisráðherra Grikklands háir nú lokaglímu lífs síns á tveimur vígstöðvum og mun tapa
báðum: Annarsvegar gerir ört hrakandi heilsufarið æ meira vart við sig. Hinsvegar eykst óróinn í PASOK-flokknum með
hverjum degi og nútímavæðingarsinnarfórna höndum yfirforingja sínum og vilja leggja goðsögnina til hinstu hvíldar
sem fyrst
Brotthvarf Papandreou mun
marka tímamót í grískum
stjórnmálum
J - seaia umhótasinnaðir aaanrvnendur
segja umbótasinnaðir gagnrýnendur
forsætisráðherrans.
Forsætisráðherra Grikklands, hinn 76 ára Andreas Papandreou, ásamt 41
árs eiginkonu sinni sem - samkvæmt því kerfi sem Papandreou tákngerir
- hefur verið útnefnd starfsmannastjóri ríkisstjórnarinnar. í þessum sama .
stíl útnefndi hann heimilislækninn sem heilbrigðisráðherra og son sinn
sem menntamálaráðherra.
Getur stoltur stjórnmálaleiðtogi
staðið frammi fyrir óblíðari og sorg-
legri örlögum en þeim, að smátt og
smátt með óstöðvandi hætti sé öll sú
stefna og hugsjónir sem hann hefur
staðið fyrir fordæmd - og það á með-
an hann heldur enn um stjómartaum-
ana? Varla. A þennan hátt em nefni-
lega málefni Andreas Papandreou,
hins þrautreynda forsætisráðherra
Grikklands, rædd þessa dagana.
Sem hinn 76 ára forsætisráðherra
leggur nú leið sma inní síðasta 21/2 ár-
ið af ijögurra ára tímabili sínu er hann
hijáður af bilandi heilsufari og brest-
andi krosstijám á öllum vígstöðvum:
jafnvel meðlimir í hans eigin flokki
reyna hvað þeir geta til að beina
Grikklandi inná nýjar brautir til fram-
tíðar og hunsa Papandreou sem síð-
asta tákngerving gjörspillts kerfis;
mann sem - einsog kerfið sem hann
hefur átt einna stærstan þátt í að
byggja - verður að hverfa frá.
Þrátt fyrir að Papandreou sé sagður
í ágætis pólitísku formi um þessar
mundir og sé talinn enn sem fyrr
bragðarefúr af klókasta tagi þá er það
álit þeirra sem gleggst til þekkja, að
veikindi hans - og í reynd siðferðis-
legt skipbrot - geri það að verkum, að
ómögulegt sé fyrir hann að veita
Grikklandi öfluga forystu á erfiðum
tímum þegar allt er í upplausn í ná-
lægum Balkanskagalöndum og Grikk-
land á í megnum tilvistarvandræðum
sem land á ysta jaðri Evrópu.
Og ellimerkin eru öllum augljós:
þegar forsætisráðherrann birúst óvænt
í gríska þinginu fyrir rúmri viku var
sem jakkafötin hefðu verið strengd á
brothættan og ört hnignandi ramma
líkama hans, hendumar skulfu á vand-
ræðalega augljósan hátt og fætumir
virkuðu óstöðugir. Stærsta heilsufars-
áfall Papandreou er enn flestum í
fersku minni, en hann undirgekkst al-
varlegan hjartauppskurð á árinu 1988
vegna sjúkdóms sem lagði hann næst-
um í gröfina og frá þeim tíma hefur
hann aldrei verið samur.
útímavæðingar-
sinnarnir innan
PASOK-flokksins
líta á það sem algjört
forgangsatriði að venja
stjórnmálakerfið í heild
af stórfelldum vinar-
greiðum, ættgengum
embættisveitingum og
pólitfskum mútum.
Nú sýnist semsagt langt hnigið á
lokakafla ævi þessa merkilega stjóm-
málamanns og í dag yfirgefur hann
sjaldnast glæsilegt heimih sitt rétt fyrir
utan Aþenu og stjómar þaðan ríkis-
stjóminni hversdags. Sjúklingnum er
sinnt þar af einkalækni sem hann - í
fullu samræmi við hin hefðbundnu
vinnubrögð grískra stjómmála - út-
nefndi nýverið sem heilbrigðisráð-
herra og 41 árs eiginkonunni Dimitru,
sem áður gegndi stöðu einkaritara
hans en er nú starfsmannastjóri ríkis-
stjómarinnar.
Stjórnarandstaðan hefur á einkar
fyrirsjáanlegan og ósvífinn hátt bmgð-
ist við þessum einkennilegu fjarstýr-
ingarstjómarháttum með því að upp-
nefna Papandreou sem „hinn fjar-
stadda forsætisráðherra“.
Eftir því sem heilsu Andreas Pap-
andreou hrakar þeim mun minni verð-
ur hin póhtíska samstaða innan stjóm-
málaflokks hans, Samhellensku Sósí-
alistahreyfingarinnar (PASOK), hvers
meðlimir tala sífellt opinskárra um
hver muni hljóta nafnbótina „Arfitaki
Papandreou".
Flokkurinn er klofinn í herðar niður
í tvær meginfylkingar sem samanlagt
hafa komið fram með ekki færri en tíu
hugsanleg leiðtogaefhi. Stærri hópur-
inn er fylgjandi stórfelldum stjómar-
umbótum og efnahagslegu endurmati
á grísku þjóðfélagi frá A til Z, en
minni hópurinn, sem enn stendur að
baki Papandreou, styður hefðbundna
stjómarhætti á gríska vísu og róleg-
heita efhahagsstefnu.
„Við horfum nú framá endalok þess
stjónmálatímabils er hófst árið 1974,“
segir einn af þeim ófáu háttsettu emb-
ættismönnum innan PASOK sem
óþreyjufullir bíða breytinga. „Grikkir
hafa ahtaf htið á embætti innan opin-
bera geirans sem eitthvað sem gengur
í ættir; eitthvað sem best er komið í
höndum náinna vina og kunningja
viðkomandi stjórnmálamanns. Og
styrkir á vegum hins opinbera og
framkvæmdir þess hafa alltaf verið
veitt til vina.
En þessi vinnubrögð heyra vonandi
Grikklandi gærdagsins til.“ Sami emb-
ættismaður segir: „Andreas Pap-
andreou er sá grískur stjómmálamaður
er við lítum á sem holdgerving þessa
óásættanlega fyrirkomulags."
Upphefðin sem féll í skaut Dimifru
(og vitaskuld heimilislæknisins) og út-
nefhing sonar hans sem menntamála-
ráðherra em dæmigerð fyrir þetta kerfi
sem embættismaðurinn talar þarna
um.
Hinsvegar er Grikkland - þrátt fyrir
að hinn umdeildi Papandreou sé við
stjómvölinn - farið að aðlaga sig nýj-
um tímum á ýmsum sviðum. Ríkis-
stjóm hans sem setið hefur við völd
frá árinu 1993 hefur þó aðeins tekið
hálfshugar skref í átt til þess að færa
Grikkland nær hinni nútímavæddu
Evrópu. Þarafleiðandi hefúr Evrópu-
sambandið til dæmis sett aukinn þrýst-
ing á stjómvöld um fjáröflun til að
minnka ríkissjóðshallann og náðst
hefur að koma verðbólgunni úr 14
prósentum niður í ásættanlegri tíu á
fyrstu mánuðum yfirstandandi árs.
Stjóravöld hafa ennfremur losað
nokkuð um sitt hefðbundna hreðjatak
á efnahagsástandinu og frjálsir mark-
aðir, lægri tollar, hófsamari opinber
gjöld og aukin einkavæðing ríkisfyrir-
tækja eru allt hlutir sem álitnir eru
sjálfsagðir í dag í þeirri viðleitni
stjómmálamanna að færa landið hrað-
ar til ffamtíðar.
Meira að segja gamlir og forhertir
sósíahstar viðurkenna þörfina á þess-
um breytingum: „Við emm að taka
okkur saman í andlitinu hvað varðar
efnahagslegan stöðugleika," segir Pet-
er G. Doukas, forstöðumaður fjár-
málamarkaðsdeildar Citibank í Grikk-
landi. „En vöxturinn er enn ekki nægi-
lega hraður."
Hagvöxturinn á síðasta ári var að-
eins 1,5 prósent sem er vel undir með-
altali annaira Evrópusambandsríkja og
að áliti hinnar ungu kynslóðar grískr i
umbótasinna liggur sökin í því máli
hjá gamaldags efnahagsstefnu sem
stýrt er með handafli af misvitrum
stjómmálamönnum.
„Skortur á greindarlegri gæða-
stjómun vel menntaðra einstaklinga,'
skortur á einkavæðingu og skortur á
nútímavæðingu opinbera geirans," er
skilgreining Doukas þessa á rótum
vandans.
Einkavæðing - svo eitt ágætis dæmi
sé tekið - er hluti af opinberri stefnu
stjómvalda, en gagnrýnendur stjómar-
innar segja að aðgerðir stjómarinnar
hafi verið framkvæmdar af hálfum
huga í besta falli.
Allar tilraunir til að einkavæða að
hluta hinn gríska Póst og síma runnu
em hinn 76 ára
forsætisráðherra
leggur nú leið sína
inní síðasta 21/2 árið af
fjögurra ára tímabili sínu
er hann hrjáður af bil-
andi heilsufari og brest-
andi krosstrjám á öllum
vígstöðvum: jafnvel með-
limir í hans eigin flokki
reyna hvað þeir geta til
að beina Grikklandi inná
nýjar brautir til framtíðar
og hunsa Papandreou
sem síðasta tákngerving
gjörspillts kerfis.
þannig útí sandinn á síðasta ári þegar
opinberir embættismenn sögðust ekki
sjá framá að söluverð fyrirtækisins
yrði viðunandi. Ennfremur hafa allar
áætlanir ríkisstjórnarinnar um að
einkavæða hina gríðarstóm ríkisskipa-
smíðastöð Skaramanga verið frystar í
þinginu.
Nútímavæðingarsinnarnir innan
PASOK-flokksins líta á það sem al-
gjört forgangsatriði að venja stjóm-
málakerfið í heild af stórfelldum vin-
argreiðum, ættgengum embættisveit-
ingum og pólitískum mútum. Af fjór-
um þingmönnum sem leiða fylkingu
nútímanumna em tvefr ráðherrar: þeir
Theodore Pangalos utanríkisráðherra
og Konstantinos Simitis iðnaðar- og
viðskiptaráðherra. Þessir kumpánar
hittast vikulega og ræða stefnumál sín,
aðgerðir og hina pólitísku aðferða-
fræði.
,JEitt af aðalverkefnunum okkar er
að breyta allri stjómsýslu hins opin-
bera - frá neðsta þrepi til hins efsta,“
segir umbótamaður sem ekki vill fáta
naftis síns getið. ,J>ama emm við að
tala um spuraingar sem fúndin vom
svör við í Vestur-Evrópuríkjum fyrir
tuttugu til þijátíu ámm. Og þetta em
einfaldar spurningar á borð við:
Hvemig er staðið að ráðningu opin-
berra starfsmanna? og Hvernig er
ráðuneytum ríkisstjóraarinnar stjóm-
að?“
Gamli klækjarefúrinn Papandreou
finnur vitaskuld hvemig smám saman
er að hitna vemlega undir hásæti hans
og vegna þrýstingsins firá ungu upp-
reisnar- og umbótamönnunum í PA-
SOK-flokknum og hefur hann því
sjálfur opinberlega lýst yfir stuðningi
við ýmsar tillögur þeirra.
í því sambandi verður að teljast
stærst skrefa, að hann fór í eigin per-
sónu í fararbroddi fyrir margumbeðn-
um umbótum á skattkerfi landsins fyrr
á þessu ári. En samtsem áður minnir
aðdáun og væntumþykja forsætisráð-
herrans á gamla kerfinu stöðugt á sig.
Maðurinn er hreinlega af annarri kyn-
slóð stjómmálamanna en þeirri sem
nú sölsar undir sig meira og meira
pólitískt landsvæði: Papandreou er af
gamla skólanum.
Kynslóðamunurinn í grískum
stjórnmálum kristallaðist sennilega
einna skýrast í tengslum við umdeilda
uppákomu í janúarmánuði síðasthðn-
um þegar Papandreou varð uppvís að
því dularfulla athæfi, að hafa þegið
um fjórtán milljónir að láni ffá þremur
samráðherrum sínum til að gera upp
lúxushús sitt fyrir utan Aþenu. Þetta
kom í ljós þegar hann varð einsog aðr-
ir þingmenn samkvæmt nýsettum um-
bótalögum að gera grein fyrir hverri
einustu krónu sem hann þénaði.
Hveiju sem líður meintum skorti á
siðferðisþreki þá brýtur þessi lána-
þægni Papandreou ekki í bága við
nein lög. En nútímasinnaðir þingmenn
PASOK geta þó ekki orða bundist:
„Hver í ósköpunum gerir svonalag-
að?“ sagði einn þeirra í örvæntingar-
tóni og fóraaði höndum til himins.
Gagnrýnendur forsætisráðherrans
benda hinsvegar daprir í bragði á, að
það verði síðan að teljast í mefra lagi
kaldhæðnisleg staðreynd, að þegar að
því kemur að Andreas Papandreou
forsætisráðherra deyr mun brotthvarf
hans að öllum líkindum marka tíma-
mót í stjómmála- og efnahagslegri nú-
tímavæðingu Grikklands.B
shh / Byggt á Time og The Independent.
Varnarliðið / Laus störf
Varnarliðið á Keflavíkurflugvelli óskar að ráða tvo mat-
reiðslumenn til starfa.
Umsækjendur séu lærðir matreiðslumenn með mikla
reynslu. Mjög góðrar enskukunnáttu krafist.
Skriflegra meðmæla er óskað.
Umsóknir berist til Ráðningardeildar Varnarmálaskrif-
stofu, Brekkustíg 39, Njarðvík, sími 92-11973, eigi síðar en
6. júní 1995.
Starfslýsingar liggja þar frammi til aflestrar fyrir umsækj-
endur og er þeim bent á að lesa þær áður en sótt er um.
Umsóknareyðublöð fást einnig á sama stað.
IHJtboð
F.h. Skólaskrifstofu Reykjavíkur er óskað eftir tilboðum í
aðalræstingu og bónun gólfa í grunnskólum Reykjavíkur,
samtals 99.238 m2.
Verkið nefnist „Aðalræsting og bónun gólfa í grunnskólum
Reykjvíkur".
Gert er ráð fyrir að samningurinn gildi í þrjú ár.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri, að Fríkirkjuvegi
3, Reykjavík, gegn kr. 10.000- skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað þriðjudaginn
13. júní 1995, kl. 11.00.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 - Sími 25800