Alþýðublaðið - 25.10.1995, Síða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 25. OKTÓBER 1995
s k o ð a n i r
MPYDUBMBIfi
21007. tölublað
Hverfisgötu 8 - 10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Vaxtaflónið raknar
úr rotinu
Landsmenn hafa að undanfömu verið minntir á staðreynd sem
flestir vom búnir að gleyma: Maður er nefndur Finnur Ingólfsson
og gegnir embætti iðnaðar- og viðskiptaráðherra. Ráðherraferill
Finns hófst með látum í vor þegar hann tilkynnti að hann ætlaði
með einu saman handafli að berja niður vexti á Islandi. Digur-
barkalegar yfirlýsingar framsóknarmannsins unga vöktu nokkra
kátínu, og alltjent þótti málflutningur hans ekki til marks um að
hann byggi yfir víðtækri þekkingu á hinum fínni blæbrigðum
efnahagslífsins. Segja má að Sverrir Hermannsson landsbanka-
stjóri hafí svo slegið ofurhugann unga í pólitískt rot þegar hann
lýsti yfir því að viðskiptaráðherra væri „vaxtaflón“.
En nú er Finnur Ingólfsson semsagt kominn aftur á kreik. Þess
sjást því miður engin merki að hin pólitíska hvíld hafí orðið hon-
um til góðs, nema síður sé. í vor kom Finnur einum bankastjóra í
uppnám með yfirlýsingum sínum: í síðustu viku afrekaði hann
hinsvegar á einum degi að koma heimsmarkaði á áli í uppnám,
auk þess að stefna í óvissu viðkvæmum viðræðum um aukna ál-
framleiðslu á Islandi. Ennþá hefur Finni ekki tekist að skýra hvað
rak hann til að lýsa yfir fyrirhugaðri stækkun álversins í Straums-
vík. Ekki var annað vitað en að enn ætti eftir véla um málið og
niðurstaða fráleitt í höfn. Reutersfréttastofan sá hinsvegar ástæðu
til að koma yfirlýsingum Finns á framfæri við umheiminn enda
er almennt litið svo á, að ráðherrar búi yfir lágmarksþekkingu á
sínum málaflokkum.
Það er því ekki við Reutersfréttastofuna að sakast þótt hún hafi
átt þátt í því að dreifa ekki-frétt Finns Ingólfssonar um heims-
byggðina. Fréttin kom hinsvegar samningamönnum svissneska
fyrirtækisins Alusuisse-Lonza í opna skjöldu. Morgunblaðið ræð-
ir í gær við Kurt Wolfensberger, aðalsamningamann fyrirtækis-
ins, þarsem hann segir að ótímabærar yfirlýsingar geti haft nei-
kvæð áhrif. Hann segir: ,,Ég átti sannarlega ekki von á einhverri
yfirlýsingu frá iðnaðarráðherra. Það er rétt að undirbúningsstarf-
inu er að mestu lokið en stjóm fyrirtækisins á eftir að fjalla um
stækkunina og áður en hún gerir það er ekki hægt að tala um
stækkun. Það getur haft neikvæð áhrif.“
Ekki er ljóst hvort Finnur Ingólfsson var einvörðungu á valdi
óskhyggjunnar þegar hann fann skyndilega hjá sér hvöt til að
halda því fram að stækkun álversins væri frágengin. I öllu falli
virðist hann haldinn örvæntingarfullri þörf til að minna þjóðina á
að hann sé ráðherra í ríkisstjóm landsins. Eftir að hafa stækkað
álverið á föstudaginn - og lækkað álverð á heimsmarkaði í leið-
inni - brá hann sér norður á Akureyri þarsem hann lýsti áformum
sínum um uppstokkun lífeyrissjóðakerfisins. Nú eru að vísu
margir þeirrar skoðunar að lífeyrissjóðakerfið þarfnist ítarlegrar
endurskoðunar, en yfirlýsingar Finns í þessum efnum virtust ætt-
aðar úr draumheimi rétt einsog fróm áform hans í álmálinu. Við-
brögð Sverris Hermannssonar við nýjustu yfirlýsingum vaxta-
flónsins segja það sem segja þarf um það álit sem viðskipta- og
iðnaðarráðherra nýtur - Sverrir kvaðst einfaldlega ekki tjá sig um
málið þarsem hann væri „ekki á sama umræðuplani og þessi
Finnur.“
„Þessi Finnur“ verður trúlega margvísleg uppspretta furðu og
kátínu meðan hann situr í ráðherrastóli. Það er hinsvegar alvar-
legt þegar málæði og óskhyggja ráðherrans stefna í tvísýnu brýn-
um hagsmunamálum íslendinga. Því er það mikið efamál að ís-
lendingar hafi efni á ráðherranum Finni Ingólfssyni. ■
Klám og erótík í Odda
Þegar nýr kapítuli hefst í lífi manns
og blaðs er sjálfsagt að kynna hann ögn
nánar, að minnsta kosti sí svona í byrj-
un. Skrifin í þessum dálki verða ekki
bundin við myndlist eins og lesendur
gætu í fljótu bragði ætlað heldur verður
reynt að tengja myndlistina menning-
unni svo þessi „fagra iðja“ endi ekki
uppi á hanabjálka eins og aflóga fat,
sem enginn kannast við að hafa skilið
þar eftir. En það er nefnilega svo að í
allra seinustu tíð eru skrif um myndlist
orðin að einhverri háaloftsiðju, sem
menn stunda í einrúmi, hver með sín-
um nafla, í stað þess að vera hálofta-
flug með augljósum rákum á himni í
ætt við fontinn á veggnum hjá Kalda-
eakonungi forðum.
Myndlist |
Halldór Björn
Runólfsson
listfræöingur
skrifar
Það sem átt er við, er að umfjöllun
um myndlist er á góðri leið með að
verða eins sértæk og spennandi og dag-
bókin um næturvakt apótekanna eða
messurnar á sunnudögum. Islensk
myndlistarumræða er með öðrum orð-
um að daga uppi í innantómri tilkynn-
ingaskyldu um hver sýni hvar og hvað
hveijum finnist um þann sem þar synir.
Myndlistarheimurinn á Islandi er svo
skemmtilegur að það liggur við þeir
sem standi utan hans nenni ekki lengur
að geispa yfir fféttum þaðan.
Almenningur finnur nákvæmlega
enga þörf hjá sér fyrir að fylgjast með
því sem gerist í myndlist samtímans
enda kemur hann nær hvergi auga á
tengsl hræringanna við daglegan rekst-
ur eigin sálar. Það sem listamenn ræða
hvað fjálglegast sín í millum virðist
ekki snerta lengur manninn á götunni.
Getur slíkt ástand talist eðlilegt? Er
þetta reynsla annarra þjóða, eða er þetta
sambandsleysi einvörðungu bundið við
íslenskar aðstæður?
Það er erfitt að geta sér til um
ástandið úti í hinum stóra heimi, en
eins og það kemur mér fyrir sjónir í
löndunum kringum okkur - Norður-
löndum og Evrópu - er ástandið á þeim
bæjum snöggtum skaplegra. Þar kemur
til að umræða um myndlist er miklu
frjórri og sýningahald miklu marg-
breytilegra en hér heima. Á meðan ein
aðferð, sýn eða stíll ræður í megindrátt-
unm ferðinni hjá okkur má finna ólík-
ustu og óvenjulegustu tjáningarform,
hlið við hlið.'f sýningasölum evrópskra
frænda okkar.
Það er ekki bara verið að fást við og
fjalla um myndlist út frá altækum feg-
urðargildum forma og línuspils heldur
er verið að finna henni sem tjáningar-
miðli nýjar og áður ónumdar leiðir. Það
þýðir að eins og hún er iðkuð víðast
hvar er Iöngu búið að sprengja af henni
rammana sem héldu henni innan marka
hreinnar myndrænnar tjáningar. Mynd-
list samtímans lætur sig allt varða ná-
kvæmlega eins og bókmenntir, kvik-
myndir eða leikhús. Ekkert mannlegt er
mér óviðkomandi segja þeir myndlist-
armenn, sem nú brýna meitlana og
ydda blýantana. Heimur okkar er eng-
inn sérheimur viðlíka Pamassosfjallinu
IUmfjöllun um myndlist er á góðri leið með að
verða eins sértæk og spennandi og dagbókin
um næturvakt apótekanna eða messurnar á
sunnudögum.
forðum. Við temjum okkur ekki að h'ta
niður á almenning því við erum eins
mikill hluti af honum og hann er sjálf-
ur.
Þess vegna er ekki laust við að
manni finnist skjóta eilítið skökku við
þegar maður er hættur að sjá venjuleg-
an almenning á athygliverðustu opnun-
um í Reykjavík og nágrenni. Það er
eins og eitthvað annað en hreina mynd-
list þurfi til að trekkja fólk á sýningar.
Ef ekki er ilmandi kaffi- og kökulykt
lætur hinn venjulegi Islendingur varla
sjá sig á þeim vettvangi ótilneyddur.
Fólk heldur að vísu áfram að stunda
hefðbundnar listsýningar, en fæstir
bæta nýrri upplifun við skilning sinn.
Smám saman verður slík þróun mála
að spennitreyju, sem skilyrðir listina og
bindur við ákveðnar og afarþröngar
forsendur. Listamenn jafnt og almenn-
ingur fara að trúa því að myndlist sé
ekki fær um að túlka önnur áreiti en
huglæga hrinfingu, einkum frammi fyr-
ir fegurð náttúrunnar.
Það hljóp þvi' heldur betur á snærið
fyrir áhugamenn um myndlist í Odda á
fimmtudaginn. Þar var í hádeginu hald-
in málstofa um það athyglisverða efni
„klám og erótík í listum“. Framsögu
höfðu þrjú, þau Gunnar J. Árnason
heimspekingur, Anna Sveinbjarnar-
dóttir kvikmyndafræðingur og mynd-
listarmaðurinn Hekla Dögg. Gunnar
lagði út af sögulegum tvískinnungi list-
arinnar gagnvart nekt og ástleitni. Með
nokkrum vel völdum dæmum sýndi
hann ffam á tvöfeldnina í klassískri list
fyrri tíðar. List sem ætlað var að örva
fegurðarskyn og háleita hugsun með
áhorfendum var jafnframt íklædd lokk-
'andi og lostafullum búningi. Því miður
var tími Gunnars of takmarkaður til að
honum auðnaðist að velta upp innri
mótsögnum nektarfylgninnar í klass-
ískri myndlist. Þeirri spumingu var til
dæmis aldrei varpað fram hvers vegna
Grikkir til foma litu karllega nekt mild-
ari augum en kvenlega, andstætt öllum
venjubundunum viðhorfum á vomm
dögum.
Anna Sveinbjamardóttir rakti einmitt
sögu bersögulla mynda út frá stöðluð-
um gildum iðnaðarins í Hollywood, en
ólíkt Fom- Grikkjum leggja Banda-
ríkjamenn blátt bann við allri hispurs-
lausri opinbemn karlmannslíkamans.
Öðm máh gegnir um kvenlega nekt á
þeim bænum. Hins vegar kippa Evr-
ópubúar sér varla lengur upp við „stríp-
aðar“ senur á hvíta tjaldinu og gildir þá
einu hvort kynið sprangar þar um
garða. Því miður vannst heldur enginn
tími til að ræða betur þenna mikla mun
á viðhorfum vestrænna þjóða til nektar.
Að endingu hélt svo Hekla Dögg
stutta en gagnorða tölu um eigin verk
og sýndi afrakstur síðustu ára nteð lit-
skyggnum. Hún fæst við erótík í sam-
stillingum sínum - innstallasjónum -
og gjömingum. Einlægni Heklu Dagg-
ar hlýtur að hafa brætt hjörtun í troð-
fullum salnum þótt list hennar, sem
samanstendur af kleinubakstri, þeyttum
ijóma, nælonsokkum og ljósmyndum
af kynfæmm, kæmi mörgum bersýni-
lega á óvart. Loksins var hér komin
umræða um myndlist, þótt alltof
stutt væri, um eitthvað sem máli skipt-
ir. Kynningin í Odda var því eins
konar himnasending í harðlífinu sem
einkennt hefur innlenda umræðu um
listir og menningu. Enda þótt betur
megi ef duga skal er þetta vissulega
skemmtileg bytjun og aðstandendum
til sóma.H
2 5. c
Atburðir dagsins
1556 Karl V Spánarkonungur
dregur sig í hlé í klaustur og
skiplir ríkinu milli sonar síns
og bróður. 1852 Barnaskólinn
á Eyrarbakka settur í fyrsta
sinn. Hann er elsti barnaskól-
inn sem enn er starfræktur.
1875 Fyrsta borgaralega hjóna-
vígslan fór fram á íslandi. 1971
Tævan vísað úr Sameinuðu
þjóðunum lil að rýma fyrir
Kínveijum.
Afmælisbörn dagsins
Johann Strauss 1825, austur-
rískur tónsmiður, kunnastur
fyrir vinsæla valsa. Georges
Bizet 1838, franskt tónskáld,
höfundur Cannen. Pablo Pie-
asso 1881, spænskur listamað-
ur.
Annálsbrot dagsins
Ein kona drap bam sitt í læk og
í því bili, sem bamið gaf af sér
3 hljóð, varð himinninn blóð-
rauður og heyrðust 5 hljóð í
lopti.
Vatnsfjaröarannáll yngri 1615.
Málsháttur dagsins
Þar kemur biskupinn og hún
Bama-Lauga.
Súpa dagsins
Konur og súpur á ekki að láta
bíða, þá kólna þær.
O. Serander.
Spekingar dagsins
Ekki hafa Hofverjar verið
spekingar miklir en þó hefir
þeim vel flest tekist.
Vopnftrðinga saga.
Orð dagsins
Frelsið er ei verðlögð vara,
veiti.il ei með tómuin lögwn.
Það er andans ófœdd dóttir.
ekki mynd úr gömiwn sögwn.
Hannes Hafstein.
Skák dagsins
Tékkneski stórmeistarinn
Jansa hefur aldrei verið í
fremstu röð en hann á sína
spretti. Hann leikur listir sínar í
skák dagsins gegn Konopka.
Liðsafli er jafn en hvítir menn
Jansa em betur í sveit settir, og
hann blæs nú til orrustu.
Hvítur leikur og vinnur.
1. HxgóH Bxg6 2. Bxg6+
Kxg6 3. Dg4+ Kf6 4. d5+ Ör-
lög Konopka eru innsigluð.
Hann gafst upp.