Alþýðublaðið - 13.02.1996, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. FEBRÚAR 1996
tmBUDID
21063. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Símboði auglýsinga 846 3332
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Ný hugsun í
heilbrigðsmálum
Rannveig Guðmundsdóttir alþingismaður og fyrrverandi félagsmálaráð-
herra hefur lagt fram á Alþingi þarfa og tímabæra tillögu um úttekt og
flutning á félagslegum verkefnum frá heilbrigðisráðuneyti til félagsmála-
ráðuneytis. Óhætt er að segja að Bjargsmálið á Seltjamamesi hafi vakið at-
hygli manna á því, að ýmsar stofnanir, heimili og deildir sem nú heyra und-
ir heilbrigðisráðuneytið eigi fremur heima í félagslega kerfmu. Engin fjár-
hagsleg rök mæltu með því að Bjargi yrði lokað; enda var strax sýnt fram á
að vistun heimilismanna annarsstaðar í heilbrigðiskerfinu yrði margfalt
dýrari. Kröfur um niðurskurð em hinsvegar komnar út í slíkar öfgar, að
reiknimeistarar ríkisspítala lögðu til að samningi við Hjálpræðisherinn yrði
sagt upp þótt aðeins væri um að ræða sýndarspamað.
Vitaskuld hefðu heilbrigðisyfirvöld átt að leita annarra leiða áður en
samningi vegna Bjargs var sagt upp. Tillaga Rannveigar Guðmundsdóttur
miðar að því að slys af þessu tagi endurtaki sig ekki. Bjarg er nefnilega alls
ekki eina stoftiunin sem fremur virðist eiga að heyra undir félagsmálaráðu-
neytið en heilbrigðisráðuneyti. í greinargerð með tillögu sinni segir Rann-
veig að nauðsynlegt sé að endurmeta stöðu ýmissa stofnana. Hún nefnir
meðal annars að sumar deildir fyrir geðsjúka og fatlaða séu í raun heimili
þess fólks sem þar dvelst eða áfangastaðir þar sem veitt er félagsleg endur-
hæfing. Þá tekur Rannveig dæmi af vemdaða vinnustaðnum Bergiðjunni,
sem er hluti sjúkrahússtarfseminnar í landinu, þrátt fyrir að vemdaðir
vinnustaðir heyri undir félagsmálaráðuneytið samkvæmt lögum um mál-
efhi fatlaðra.
Rannveig Guðmundsdóttir segir að leiða megi að því líkum að á félags-
legum stofnunum, sem skilgreindar em sem heilbrigðisstofhanir, sé í ein-
hveijum tilvikum ráðið dýrara starfsfólk, svo sem læknar og hjúkmnar-
ffæðingar, meðan öðmvísi sé staðið að málum á þeim stöðum sem reknir
em innan félagslega kerfisins. Rannveig segir að mikilvægt sé að skoða
þessa þætti með opnum huga og fordómalaust, en hafa hagsmuni íbúa eða
vistmanna að leiðarljósi.
Flestir viðurkenna að niðurskurðaræðið í heilbrigðiskerfinu er komið út í
öfgar. Það dugar ekki að sýna spamað á einum stað, ef það þýðir aukin út-
gjöld annarsstaðar. Því þarf að taka á vanda heilbrigðiskerfisins með öðmm
hætti og breyttu hugarfari. Tillaga Rannveigar miðar einmitt í þá átt, einsog
fram kemur í greinargerðinni: „Ef hagræðing á að vera árangursrfk og sárs-
aukalítil þarf skynsamleg vinnubrögð og er því mikilvægt að átta sig á hvar
skórinn kreppir og skilgreina svo sem unnt er hvað er ríkisins, hvað er
sveitarfélaganna, hvað em heilbrigðisstofnanir og hvað félagslegar stofnan-
ir og hlúa að þeim sem slíkum. Þannig má oft draga úr dýmm innlögnum
með því að bjóða uppá góð félagsleg úrræði. Með þessari tillögu til þings-
ályktunar er stefnt að því að komast hjá niðurskurði eða lokunum sem eiga
rætur til þess að viðkomandi yfirvöld telja sig ekki lengur bera ábyrgð á
rekstrinum."
Mikil og snörp umræða hefur farið fram um heilbrigðismál að undan-
fömu. Ekki er laust við að ráðherrar og stjómarliðar hafi kveinkað sér und-
an harðri gagnrýni á aðgerðir eða aðgerðaleysi ríkisstjómarinnar. Tillaga
Rannveigar sýnir hinsvegar ótvírætt að stjómarandstaðan er reiðubúin að
leggja sitt af mörkum til uppstokkunar kerfisins - með hagsmuni fólksins
að Ieiðarljósi.
Húrra fyrir
Löggubandinu!
Öðm hvom gýs upp örvæntingarfull umræða um hvemig bjarga megi
„ungu kynslóðinni" frá margvíslegum voða sem að henni steðjar. Síðustu
vikur hefur þannig niátt ráða af fjölmiðlum að velflestir unglingar séu
bandingjar eiturfíknar ellegar í þann veginn að leiðast út á refilstigu afbrota
og glæpamennsku. Alhæfingartónninn í umræðunni er óviðfelldinn og
ósannur, enda er mikill meirihluti ungs fólks til stakrar íyrirmyndar.
Allsheijar móðursýki af þessu tagi er hvimleið og skilar alveg áreiðan-
lega engum árangri í baráttu gegn eiturböli. Það er því sérstakt fagnaðarefni
þegar menn em reiðubúnir að fara aðrar leiðir en tíðkast hafa, og uppá síð-
kastið hefur lögreglan í Reykjavík gengið á undan með góðu fordæmi. Sett
hefur verið á laggimar hljómsveit, skipuð lögreglumönnum, sem fer nú um
borgina og leikur listir sínar í félagsmiðstöðvunum. Engum sögum fer af
því hvort nýjar stórstjömur em í uppsiglingu á himinhvolfi dægurtónlistar-
innar enda ekki markmiðið. Löggubandið - en svo heitir þessi nýjasta
hljómsveit bæjarins - á sér ekki annað takmark en efla tengsl og skilning
millum lögreglunnar og æskulýðsins. Fréttir af tónleikahaldinu gefa vissu-
lega til kynna að vel hafi tekist til, og því er ástæða til að fagna þessu
óvænta og ífumlega ffamtaki lögreglunnar.
Þetta er allt hinum að kenna!
Aftur og aftur heyrum við fram-
ámenn flokksins útskýra fylgistap Al-
þýðuflokksins með hinum og þessum
afsökunum. Þessar afsakanir finnst
mér alltaf afskaplega hallærislegar og
í rauninni ekki bjóðandi fullorðnu
fólki. Þær einkennast allaf af því að
fylgistapið sé öðmm að kenna, en það
em á flestum málun að minnsta kosti
tvær hliðar. Ég ætla sem sagt að rekja
nokkrar þessara afsakana og velta upp
hinni hliðinni á þeim, ásamt því að
viðra skoðanir mínar.
Pallborðið
I
Þetta er fjölmiðlum
að kenna
Fjölmiðlamál voru okkur mikill
fjötur um fót. Jóhanna, Guðmundur
Ami, Jakob Frímann ... Þá sögu ætla
ég ekki að rekja hér, hana þekkja allir
- alltof vel. Flestir flokksmenn áttu
erfitt með að sitja undir því að vera
sagðir í siðspilltasta stjómmálaflokki
landsins. Jú mikið rétt, það var virki-
lega í tísku að leggja Alþýðuflokkinn í
einhvers konar einelti á tímabili. En
við vitum vel að okkar flokkur er alls
ekki sá siðspilltasti, hið gagnstæða
væri sennilega rétt. En hvemig varðist
flokkurinn þessum árásum? Illa, verð
ég að segja, lét hreinlega valta yfir sig.
Og í staðinn fyrir að taka á málum
strax þá leystist flokksstarfið upp f
innanflokksrifrildi. Einmitt það sem
við þurftum síst á að halda þá. En
vom fjölmiðlamir ósanngjarnir? Ég
veit ekki betur en að þeir hafi bara
sagt satt og rétt frá. Það er hin hliðin á
því máli.
Þetta er Jóhönnu að kenna
Þessa afsökun heyri ég alltof oft. Jú,
auðvitað skipti klofningur flokksins
máli. Flokkur sem er að molna í sund-
ur er auðvitað ekki mjög trúverðugur.
Jafnaðarmenn sem ekki geta unnið
saman virka ekki sem traust stjórn-
málaafl, þeim er ekki treystandi. Samt
fékk klofningurinn sjálfur gott fylgi,
en enginn veit hvaðan það kom. Ég á
hins vegar erfitt með að trúa því að
fylan í Jóhönnu hafi bara verið henni
að kenna. Formaður flokks sem ekki
getur haldið honum saman verður að
líta í eigin barm. ég er sannfærður um
að jafn vel gefinn maður og Jón Bald-
vin getur samið við eina manneskju ef
hann vill. Hann hefur nú leitt erfiðari
og merkilegri mál til lykta en það. Það
er hin hliðin á málinu. Ég segi nú
bara: Eigi skal gráta Jóku flugfreyju
heldur safna liði.
Þetta er óvinsældum
formannsins að kenna
Já, það kemur fram hvað eftir annað
að Jón Baldvin Hannibalsson er óvin-
sælasti stjórnmálamaður landsins.
Auðvitað skipta vinsældir formanns-
ins, andlit flokksins máli. Það veit
hver heilvita maður. Gat hann eitthvað
„Ég á hins vegar erfitt með að trúa því að
fýlan í Jóhönnu hafi bara verið henni að
kenna. Formaður flokks sem ekki getur haldið
honum saman verður að líta í eigin barm.
Ég er sannfærður um að jafn vel gefinn
maður og Jón Baldvin getur samið við
eina manneskju ef hann vill."
gert í máhnu? Að mínu mati gat hann
það, en gerði ekki. Hann var nefhilega
í þeirri frábæru stöðu að vera utanrík-
isráðherra og þar var mikið að gerast.
Til dæmis gat hann flogið blátt strik til
Noregs og krafist skýringa á því
hvemig stæði á því að norska strand-
gæslan reyndi að sigla á fullri ferð á
togara í Smugunni. Þar var norska
strandgæslan vísvitandi að hætta lífi
og limum íslenskra borgara. Þetta
hefði þjóðin elskað hann fyrir. Mörg
álíka tilfelli komu upp og aldrei skildi
ég af hveiju hann notaði ekki tækifær-
ið úl að lýsa stuðningi sínum við hina
vinnandi menn. Það besta er þó að
ummælunum óvinsælasti var snúið í
umdeildasú stjómmálamaður landsins,
sem er auðvitað sannleikur málsins.
Látum hins vegar söguna dæma Jón
Baldvin, ég trúi að hann eigi eftir að
bera af.
En hverjum er þetta
þá að kenna?
Okkur sjálfum auðvitað. Já, í al-
vöm, það er mín skoðun, við verðum
bara að gera betur. Við höfum verið
að rífast um smáatriði innan flokksins.
Slegist um hver á að ráða og höggvið
mann og annan. Ennþá er baktjaldap-
lottið á fullu þar sem menn geta ekki
komið heiðarlega fram. Þeir sem ég
hef heyrt tala mest gegn plotú og bak-
tjaldamakki eru duglegastir við að
viðhalda því sjálfir. Við höfum látið
fjölmiðlana vaða yfir okkur, staðið
sundruð og klofin og ekki nýtt þau
tækifæri sem boðist hafa til að auka
vinsældir. Það er sem sagt ekki allt
einhverju öðru að kenna, sumt er
hreinlega okkur sjálfum að kenna. Og
með tíu prósenta fylgi, þá nennir eng-
inn að gera neitt, - það er ekki til
neins. Sameinuð stöndum við, sundr-
uð, - já, þá em hugsjónir okkar einskis
virði. Hugsjónir í pólitík eru einskis
virði án atkvæða frá þjóðinni. Það sem
jafnaðarmenn þurfa að gera er að
SNÚA BÖKUM SAMAN. Jafnaðar-
menn, hvar í flokki sem þeir em, bera
ábyrgð á því að þessi ríkisstjóm er við
lýði. Við verðum að grafa stríðsöxina
og SAFNA LIÐI og bjarga framtíð
þessarar þjóðar. Ég á mér þann draurn
eins og allir jafnaðarmenn að gera Is-
land að sem bestum stað að búa á, fyr-
ir okkur og fyrir bömin okkar. Þess
vegna bið ég um það eitt að við snú-
um bökum saman og söfnum liði - úr
öllum flokkum ef það er það sem þarf.
Þá aðeins getur draumurinn orðið að
vemleika.
Höfundur er háskólanemi og varaformaöur
Félags ungra jafnaðarmanna í Kópavogi.
f e b r ú a r
Atburðir dagsins
1542 Katrín Howard, eigin-
kona Hinriks VIII Bretakóngs,
hálshöggvin fyrir landráð. 1693
Heklugos hófst. Það stóð fram
á haust og olli miklu tjóni.
1883 Þýska tónskáldið Richard
Wagner deyr. 1917 Frakkar
handtaka njósnakvendið Mata
Hari. 1942 Atján breskir her-
menn dmkknuðu í Hrútafirði
þegar tveir prammar sukku.
1960 Frakkar sprengja fyrstu
kjarnorkusprengju sína í Sa-
hara-eyðimörkinni. 1983 Loft-
steinn féll í sjóinn austur af
landinu. Birti víða um landið
austanvert þegar steinninn þaut
með miklum hraða um himin-
hvolfið.
Afmælisbörn dagsins
Georges Simenon 1903, belg-
ískur glæpasagnahöfundur. Ge-
orge Segal 1943, bandarískur
leikari. Peter Gabriel 1950,
breskur poppari.
Annálsbrot dagsins
Varð vart við tvo útileguþjófa
fyrir sunnan Hellisheiði, hvetjir
að vegfarandi menn fötum og
mat ræntu og einn mann, sem
rak tvær landskuldarkýr frá
Hjalla í Ölvesi og að Álftanesi
í Borgarfirði til Guðmundar
Sigurðssonar. Maður þessi
sleppti kúnum; fundust þó síð-
ar.
Setbergsannáll 1706.
Furða dagsins
Það er annars furðulegt, hve
mönnum er gjamt á að haida,
að hið fagra og góða sé eitt og
hið sama.
LeoTolstoy, 1828-1910, rússnesk-
ur rithöfundur.
Málsháttur dagsins
Vlk skyldi milli vina, fjörður
milli firænda.
Geta dagsins
Þeir, sem geta, þeir vilja yfir-
leitt ekki, en þeir, sem vilja,
þeir geta yfirleitt ekki.
Vilmundur Jónsson, 1889-1972,
alþingismaður og landlæknir.
Orð dagsins
Ég þarf heim. En seint ég sd
það.
Sortahríð á hverjum degi,
hörkufrost og húm. Nú sé ég
héðan enga fœra vegi.
Henrik Ibsen, þýöing Þorsteins
Gíslasonar.
Skák dagsins
Kúbumaðurinn Jose Raul
Capablanca, 1888-1942, var
heimsmeistari í skák 1921-27.
Hann tapaði ekki neina 32
kappskákum um ævina, og er
óumdeilanlega einn snjallasti
meistari allra tíma. (Eggert Gil-
fer sigraði Capablanca þegar sá
síðarnefndi tefldi fjöltefli í
Kaupmannahöfn á öðrum ára-
tug aldarinnar.) Capablanca
hefur svart og á leik gegn
Bernstein. Skákin var tefld í
Moskvu 1914. Staðan virðist
steindauð en Capablanca þarf
ekki nema einn leik úl að knýja
fram sigur.
Svartur leikur og vinnur.
1. ... 1)1)2!! Bernstein gafst
upp. Hann tapar hrók eða verð-
ur mát uppi í borði. Það er
stundum dýrkeypt að lofta ekki
út hjá kóngsa.