Alþýðublaðið - 14.02.1996, Qupperneq 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. FEBRÚAR 1996
MMIIBllDU
21064. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Símboði auglýsinga 846 3332
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Framsókn niðurlægð
Sú sérkennilega staða kom upp á Alþingi í fyrradag að mælt var fyrir
þremur lagafrumvörpum sem varða sama efni: EignarWut útlendinga í
íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum. Það sem hinsvegar vekur lang-
mesta athygli er sú staðreynd að ljórir þingmenn Sjálfstæðisflokks flytja
frumvarp sem gengur miklu lengra en frumvarp ríkisstjómarinnar - og
að þetta var gert án nokkurs samráðs við Framsóknarmenn. Finnur Ing-
ólfsson viðskiptaráðherra, sem mælti fyrir stjómarfmmvarpinu, frétti af
fmmvarpi sjálfstæðismannanna á skotspónum. Hvorki hann né aðrir
framsóknarmenn fengu að vita fyrirfram af frumvarpi fjögurra stjómar-
liða. Þetta er í næsta máta einkennilegt í ljósi þess, að fmmvarp fjór-
menninganna hafði verið rætt innan þingflokks Sjálfstæðisflokksins.
Málatilbúnaður sjálfstæðismanna hefur skapað gremju í herbúðum
Framsóknar. Valgerður Sverrisdóttir þingflokksformaður sagði í Al-
þýðublaðinu í gær að sér fyndist „sérkennilega“ að málum staðið og
Stefán Guðmundsson kvaðst undrandi á því að framvarpið væri lagt
fram með þessum hætti. Báðir þingmennimir sögðust ætla að leggjast
gegn framvarpi sjálfstæðismannanna. Áreiðanlega gegnir sama máh um
aðra þingmenn Framsóknar, og reyndar marga úr þingliði Sjálfstæðis-
flokksins.
Nú er þingmönnum Sjálfstæðisflokksins vitanlega frjálst að hafa
skoðanir á æskilegum eignarhlut útlendinga í íslenskum sjávarútvegs-
fyrirtækjum. Til þessa hefur það hinsvegar verið talin lágmarkskurteisi
að ríkisstjómarflokkur fái að vita hvað aðrir aðilar samstarfsins era að
bauka. Það var ekki gert, og fyrir vikið voru framsóknarmenn settir í af-
ar pínlega stöðu. Vinnubrögð Sjálfstæðisflokksins í málinu era ekki til
marks um að þeir meti samstarfsflokk sinn sérlega mikils, og sýna ótví-
rætt hver ræður ferðinni á stjómarheimilinu.
Tíminn, málgagn Framsóknarflokksins, kvartar í gær yfir vinnu-
brögðum Sjálfstæðisflokksins í málinu og segir að það hljóti að vekja
upp nokkrar spumingar. I forystugrein blaðsins segir: „Sólódans sjálf-
stæðisþingmanna í þessu tilfelli mun að sönnu ekki skipta sköpum, enda
eins víst að fjórmenningamir sjálfir viti að þeir era innan þeirra marka
sem forystan umber. Slíkt verður í það minnsta að ætla, í ljósi þess að
Matthías Bjamason, fyrram ráðherra flokksins, er nýbúinn að lýsa þing-
flokknum sem geðlausum jámönnum formanns flokksins, en þing-
flokksformaðurinn talaði hinsvegar um samstöðu og samheldni. Varla
er það í þökk forsætisráðherra að stjómarþingmenn leggi fram framvörp
sem ganga þvert á stjómarstefnuna?"
Skilaboð Framsóknar gætu ekki verið skýrari.
Stríðsglæpamenn
svari til saka
I fyrrakvöld vora tveir liðsforingjar úr her Bosníu-Serba fluttir með
flugvél Atlantshafsbandalagsins frá Sarajevo til Haag og settir í vörslu
stríðsglæpadómstóls Sameinuðu þjóðanna. Aðeins einn sakbomingur
var fyrir í haldi dómstólsins, og útlit var fyrir að öll viðleitni til að draga
glæpamenn af Balkanskaga íyrir dóm rynni út í sandinn. Það er fagnað-
arefni að ekki var látið undan hótunum Bosmu-Serba, sem kröfðust þess
að liðsforingjamir yrðu látnir lausu.
Þyngra en tárum taki
Nú er nýlokið í Háskólanum ráð-
stefnu um nýsköpun og menntun sem
Stúdentaráð Háskóla íslands stóð fyr-
ir. Það er mikið búið að ræða stöðu og
hlutverk menntunar síðasta árið. Slag-
orðið „milljarður í menntamál“ situr
eftir í minningunni ffá kosningabar-
áttu síðasta vors. Eins það ákvæði
stjómarsáttmálans að efla skuli rann-
sóknir ungs fólks. Þegar stúdentar
stóðu á tröppum þinghússins áður en
fjárlög þessa árs voru samþykkt og
reyndu að vekja athygli á lélegum
Pallborðið |
Þóra
Arnórsdóttir
skrifar
efndum þessara loforða, voru svör
framsóknarmanna sérstaklega eftir-
tektarverð. Finnur Ingólfsson brosti í
kampinn þegar milljarðinn bar á góma
og sagði „Já, á kjörtímabilinu, he he
he.“ Þannig að við megum búast við
stórfelldum aukningum á framlögum
til menntamála svo sem eins og ein-
hveijum mánuðum fyrir næstu kosn-
ingar. Það rumdi hins vegar bara í for-
manni flokksins „meiri skatta, meiri
skatta..
Enda kom það í ljós að stúdentum
tókst ekki að vekja nægilega samúð til
að fá nokkru breytt um þá fáránlegu
upphæð sem Háskóla íslands er
skammtað úr ríkiskassanum. Einhvem
veginn finnst samt öllum þetta vera
sjálfsagt. Svona virki pólitíkin bara.
Langtímaminnið er orðið óskaplega
gloppótt þegar kemur að næstu kosn-
ingum. Og það nýta stjómmálamenn
sér, miskunnarlaust. Hver fer að telja
12.000 störfin um aldamótin? Þá
verða aðrar kosningar búnar og ný
slagorð sitja í kollinum á kjósendum.
Og þó svo að einhver bendi á slælegar
efndir, þá er orðið svo langt síðan að
enginn nennir að velta sér upp úr því
nema nokkrir kverúlantar.
Þetta er hins vegar langt frá því vera
klókt, fyndið eða sniðugt. Mín skoðun
er sú að stjómmálamenn eigi að vera í
pólitík til þess að koma hugsjónum
sínum í verk, með hagsmuni heildar-
innar í huga. Því er það þyngra en tár-
um taki að fylgjast með stofnun, sem
á að vera sómi þjóðarinnar, sverð og
skjöldur, uppspretta nýjunga og fmm-
kvæðis, veslast upp og dala, stefna
hraðbyri niður á við í gæðum, hrein-
lega á leið með að verða varla sam-
keppnishæf við sambærilegar stofnan-
ir erlendis. Það er ekki eingöngu það
að námskeið séu af skomum skammti
og of margir nemendur á kennara,
heldur eru kennarar við skólann í
næstum hreinni hugsjónavinnu. Hætt-
an er sú að þeir sem skara fram úr á
sínu sviði komi einfaldlega ekki heim
aftur úr framhaldsnámi sínu. Þeim
bjóðast stöður á margföldu kaupi á við
það sem gerist hér, hafa mannsæm-
andi rannsóknaraðstöðu og geta því
varla hugsað sér að snúa aftur í þá að-
stöðu sem fyrir er. Þeir sem snúa heim
til kennslu verða þá þeir sem ekki hafa
náð jafn góðum árangri og býðst ef til
IMaður hefur það einhvern veginn á tilfinning-
unni að þingmenn flokksins líði áfram í ein-
hverju torkennilegu móki og uni glaðir við sitt
hvernig sem formaðurinn snýr þeim í hringi.
villekki margt betra.
Utkoman? Jú, lakari kennsla, auk
þess sem kennarar þurfa sífellt að vera
með allar klær úti að finna einhverja
aukabitlinga til að drýgja tekjumar og
skapa sér aðstöðu til rannsókna. Áhrif
á stúdenta? Kandidatar með lélegri
undirstöðu en skyldi. Á fundum sem
voru hluti fyrrnefndrar nýsköpunar-
sjóðsráðstefnu lá ljóslega í loftinu af
hálfu fulltrúa rfkisvaldsins að úrbóta
væri ekki að vænta í bráð. Helst væri
að minnka fyrirlestrafjölda og auka
sjálfsnám nemenda. Þannig væri hægt
að spara peninga. Það er komið að
tímamótum, kominn tími til að Al-
þingi fari að axla þá ábyrgð sem því
ber samkvæmt stjórnarskrá. Það er
ekki Háskólans að ákveða fjöldatak-
markanir eða skólagjöld. Það er held-
ur ekki í valdi Háskólans að veita öll-
um þeim fjölda stúdenta sem er skráð-
ur við nám þar, viðunandi menntun
með óbreyttri stefnu stjómar.
Það virðist vera sama í hvaða mála-
flokki það er, allt virðist vera á rassin-
um hjá tæplega ársgamalli ríkisstjóm-
inni. Ingibjörg ypptir öxlum yfir heil-
brigðismálunum, Halldór þumbast við
Norðmennina, Guðmundur er
■ •••.:■
gleymdur og grafmn inni í ráðuneyt-
unum sínum tveim, þrátt fyrir búvöm-
samning upp á stjamfræðilegar upp-
hæðir, Páll lokar á erlent vinnuafl, og
Finnur vaxtaflón er nú bara kapítuli út
af fyrir sig, viðumefnið segir meira en
mörg orð. Ráðherralið samstarfs-
flokksins hefur flest vermt stólana
nokkuð lengur og er því varara um
sig, fylgir þeirri stefnu Sjálfstæðis-
flokksins í hvívetna að hafa helst ekki
skoðun á neinu, hvorki forsetahugleið-
ingum formannsins eða lokun á vist-
heimilinu Bjargi. Og gefa svo yfirlýs-
ingu um góðæri þegar þeim finnst það
eiga við tíðarandann. Maður hefur það
einhvern veginn á tilfinningunni að
þingmenn flokksins líði áfram í ein-
hveiju torkennilegu móki og uni glað-
ir við sitt hvernig sem formaðurinn
snýr þeim í hringi. Það er auðvilað
hlutverk stjórnarandstöðunnar að
vekja þá af því móki og um leið vekja
athygli þjóðarinnar á því hvað sé að
gerast, eða öllu heldur ekki gerast inn-
an veggja stjómarráðsins. Hún kemur
vonandi öflugari og samhentari til
leiks á þessu vorþingi en fyrr.
Höfundur er háskólanemi.
í síðustu viku handtóku stjómvöld í Sarajevo átta serbneska liðsfor-
ingja og ætlunin var að draga þá alla fyrir dóm. Bosmu-Serbar brugðust
við af hörku og um tíma var útlit fyrir að friður væri úti í Bosníu. Izet-
begovic Bosmuforseti hét því um helgina að ekki yrði látið undan kröf-
um Bosníu-Serba, heldur yrðu allir liðsforingjamir átta látnir svara til
saka. Hann var því miður ekki maður til að standa við þau orð; aðeins
tveir verða ákærðir en hinir sex vora látnir lausir. Löngu er vitað að Bo-
smu-Serbar mundu bregðast illa við tilraunum til að koma lögum yflr
stríðsglæpamenn úr þeirra röðum. Það er ekki skrýtið: Æðstu herfor-
ingjar Bosníu-Serba, sem og pólitískir oddvitar þeirra, era allir á lista
yfir stríðsglæpamenn.
Þeir sem fylgt hafa friðkaupastefnu gagnvart Serbum reyna mjög að
torvelda stríðsglæpadómstólnum störf, og líta svo á að það muni ein-
ungis verða til þess að aftur sjóði uppúr ef kröfum um réttarhöld er
haldið til streitu. Þetta er hinsvegar bæði röng og hættuleg stefna: Friður
verður aldrei tryggður á Balkanskaga nema fram fari heiðarlegt uppgjör
við fortíðina, sátt mun aldrei skapast milli manna nema hinir seku verði
látnir svara fyrir hryllinginn. ■
Atburðir dagsins
1863 Brotist inná skrifstofu
lögreglustjórans í Reykjavík og
peningakassa stolið. Þjófurinn
náðist ekki. 1942 BSRB stofn-
að. 1944 Dresden, ein fegursta
og fornfrægasta borg Þýska-
lands, lögð í rúsúr. Tvö þúsund
sprengjuflugvélar bandamanna
vörpuðu eldsprengjum á borg-
ina, samfleytt í 14 klukku-
stundir. Að minnsta kosti 130
þúsund borgarbúar fórust. 1975
Rithöfundurinn vinsæli P.G.
Wodehouse deyr. 1988 Ungur
bjamdýrshúnn felldur í Fljótum
í Skagafirði. 1994 Björk Guð-
mundsdóttir valin besta alþjóð-
lega söngkonan og besti nýlið-
inn á Brit- tónlistarverðlauna-
hátíðinni á Bretlandi.
Afmælisbörn dagsins
Thomas Malthus 1766, bresk-
ur guðfræðingur og fræðimað-
ur. Christopher Scholes 1819,
Bandaríkjamaður sem hannaði
ritvélina. Carl Bernstein 1944,
bandarískur blaðamaður. Alan
Parker 1944, breskur kvik-
myndaleikstjóri. Kevin Keeg-
an 1951, breskur fótboltakappi.
Annálsbrot dagsins
Þá erfði margur mikið góz,
bæði í föstu og lausu, svo að
kvikfénaður varð hjá allmörg-
um ánægjanlegur. Þá var gras-
leysi mikið, en fyrirvinna lítil.
Setbergsannáll 1708.
Skilgreining dagsins
Heimskingjar fyrirgefa hvorki
né gleýma; einfeldningar fyrir-
gefa og gleyma; spekingar fyr-
irgefa, en gleyma ekki.
Thomas Szasz, sálfræðingur af
ungverskum ættum.
Málsháttur dagsins
Sum vinátta er svikum næst.
Stíll dagsins
Rétt orð á réttum stöðum er
besta skilgreiningin á góðum
Stíl. Jonathan Swift, 1667-1745,
ensk-írskt skáld og rithöfundur.
Orð dagsins
Eflijana þtnu hníg ég að,
er liiminsœlu líkast það.
En-efþú segist unna mér,
ég ósjálfrótt að gráta fer.
Heinrich Heine, þýöing Hannesar
Hafsteins.
Skák dagsins
Hans Jack Berliner er einn
snjallasli bréfskákmeistari ald-
arinnar og hampaði heims-
meistaratitli eftir mót sem stóð
yfir í þrjú ár, 1965-68. Hann
hefur svart og á leik gegn H. de
Carbonnel. Hvítur var að bjóða
uppá drottningakaup, De4, en
Berliner virðir tilboðið að vett-
ugi.
Svartur leikur og vinnur.
1. ... c3!! 2. De8+ Kh7 3.
De7+ Bg7 4. bxc3 Dxd6 Hvít-
ur gafst upp.