Alþýðublaðið - 19.03.1996, Qupperneq 1

Wjl80ár
JAFNAÐARMAÐURINN
MALGAGN SAMBANDS UNGRA JAFNAR MANNA
Hart deilt um ólympískt box
Gunnar Alexander Ó/afesonstiklar á stóru
Samband ungra jafnaðarmanna er nokkru yngra en Alþýðuflokkurinn. Það var
stofnað 8. maí 1929 og fagnar þvr 67 ára afmæli sínu í vor. Það er ekki laust við að
ungir jafnaðarmenn dagsins í dag fái örlitla glýju í augun þegar farið er grúska í
sögu sambandsins. Hugsjónaeldurinn er ótrúlegur og neistar hreinlega úr hinni
blómlegu útgáfustarfsemi frá upphafsárunum. Þá blómstruðu talkóramir, ungir
jafnaðarmenn stóðu fyrir bíósýningum, útilegum, dansleikjum, happdrættum, stúd-
entaframboði, alls staðar þar sem eitthvað var að gerast, þar var SUJ. Auðvitað
í sögu Sambands ungra jafnaðarmanna
verður að taka mið af tíðarandanum hveiju sinni, nú orðið er svo margt sem glepur
hugann og næsta yonlaust að fá fólk til að veija öllum sínum frístundum í sjálf-
boðavinnu fyrir pólitísk samtök. Einhvem veginn gmnar mig lfka að fólk fengist
varla til að ganga í einkennisbúningum eins og þá tíðkaðist og tjútta á böllum frá
klukkan átta til ellefu. En það er fróðlegt að dusta rykið af gömlu fundargerðabók-
unum og sjá hvað var verið að fást við á hveijum tíma. Lítum fyrst á hveijir hafa
leitt Samband ungra jafnaðarmanna í gegnum tíðina:
Formenn SUJ frá upphafi:
Arni Agústsson Guðmundur
1929-1930 Pétursson
1930-1932
Pétur Halldórsson
1932-1940
Friðfinnur Ólafsson
1940-1944
Gunnar Vagnsson
1944-1946
Marías Þ.
Guðmundsson
1946-1948
Vilhelm
Ingimundarson
1948-1952
Jón Hjálmarsson
1952-1954
Eggert G.
Þorsteinsson 1954-
1956
Bjarni P.
Magnússon
1977-1978
Jónas
Guðmundsson
1978-1980

Jón Þór Sturluson
1994-1995
Gestur Guðmundur
Gestsson
Snorri Davíð Björnsson
Guðmundsson 1984-1986
Sigurður Blöndal
1975-1976
Sigurður Pétursson
1990-1994
Sæmundur
Pétursson
1976-1977
Magnús
Magnússon 1994
Björgvin\
Guðmundsson
1956-1962
Sigurður E.
Guðmundsson
1962-1968
Cecil Haraldsson
1972-1973
Garðar Sveinn
Árnason 1973-1975
Erlingur Kristenson
1987-1988
BirgirÁrnason
1988-1990
1980-1984
1986-1987
1995-
Á upphafsárum sambandsins var
mikið deilt um hvaða félög ættu að
eiga aðild að sambandinu og hveijir
mættu sitja þing sambandsins. í þess-
um deilum tókust jafnaðarmenn og
kommúnistar mikið á. Gengu deilum-
ar svo langt að á þriðja þingi sam-
bandsins sem haldið var 1930, sleit
forseti þingsins þinginu vegna deilna
um verklag þess og hveijir mættu sitja
það. En þessar deilur leystust að
mestu þegar kommúnistar stofnuðu
sinn eigin flokk sama ár.
Á aukasambandsþingi SUJ árið
1929 var samþykkt tillaga að sérstök-
um búningum fyrir sambandsfélaga.
Skyldu þeir vera grá rússaskyrta með
rauðum bryddingum. Á þessu sama
þingi var mönnum tíðrætt um kom-
andi Alþingishátíð árið 1930 og sam-
þykktar voru tillögur varðandi hana,
s.s. að 1000 ára hátíð Alþingis væri
hátíð yfirstéttarinnar en alþýðan hefði
lítils annars að minnast frá þessum
1000 árum en kúgunar og réttleysis.
Á kreppuárunum reyndu kommún-
istar að fá Alþýðuflokkinn og SUJ til
samstarfs og samfýlkingar. Á sjöunda
þingi SUJ árið 1938 var samþykkt
ályktun um að hvorki SUJ né deildir
þess gætu sameinast samtökum ungra
kommúnista, því þeir hefðu lfá stofn-
un kommúnistaflokkins haldið uppi
sundrungarstarfsemi gagnvart SUJ og
Alþýðuflokknum.
Á áttunda þingi SUJ var samþykkt
ályktun þar sem skorað var á Alþingi
að ísland yrði fullkomið lýðveldi að
loknum sambandsslitum við Dani.
Ellefta þing SUJ sem haldið var ár-
ið 1946 var mjög róstusamt og deildu
menn hart. Deilunum olli þá nýgerður
hervemdarsamningur við Bandaríkin.
Skiptust menn í tvær fylkingar, með
og á móti herverndarsamningnum.
Deilurnar náðu hámarki þegar vara-
formaður sambandsins kvaddi menn
og gekk af fundi, ásamt fleirum,
vegna þess að hann tapaði atkvæða-
greiðslu um verklag þingsins. Þetta
sama þing samþykkti ályktun þar sem
skorað var á Alþingi að láta fara fram
þjóðaratkvæðagreiðslu um það, hvort
banna skyldi sölu áfengra drykkja í
landinu.
Á þrettánda þingi SUJ árið 1950 var
samþykkt ályktun þess efnis að það
væri lágmarkskrafa þjóðarinnar að all-
ar lífsnauðsynjar væru fluttar inn og
seldar á kostnaðarverði. Til að ná
þessu markmiði væri hagkvæmast að
setja á fót ríkisstofnun sem héldi utan
um innflutning þeirra nauðsynja, sem
mest hafa áhrif á íramleiðslu-og ffam-
færslukostnað.
Sumarið 1957 opnaði SUJ skrif-
stofu og var hún opin hálfan daginn.
Jafnframt réð stjórn SUJ Björgvin
Guðmundsson sem starfsmann og telst
hann vera fyrsti starfsmaður SUJ.
Á átjánda þingi SUJ sem var haldið
árið 1960 var samþykkt ályktun um að
hefja baráttu fyrir lækkun kosninga-
aldurs og kjörgengis í 18 ár. Þessari
baráttu lauk 1984 þegar kosningaaldur
og kjörgengi var lækkað í 18 ár.
Rauði þráðurinn í sögu og starfi
SUJ síðan hefur verið afstaða ungra
jafnaðarmanna til varnarliðsins á
Keflavíkurflugvelli og mismunandi
skoðanir á utanríkismálum, almennt.
Hafa heilu þingin, sérstaklega eftir
1970 til 1992, farið í umræður um
dvöl vamarliðsins og utanríkismál og
þá sérstaklega hin síðari ár um Evr-
ópumál. Til að mynda var þáverandi
formaður SUJ, Bjami P. Magnússon,
harðlega gagnrýndur á sambandsþing-
inu 1978 fyrir að þiggja ffæðsluferð á
vegum Varðbergs til höfðuðstöðva
NATÓ í Brussel, því SUJ var á móti
NATÓ og hemum á þessum ámm. Þó
svo að utanríkismál og afstaða til hers-
ins á Keflarvíkurflugvelli væm fyrir-
ferðamikil í umræðum á sambands-
þingum á þessum tíma urðu líka harð-
ar deilur um önnur mál. Þegar Cecil
Haraldsson var formaður SUJ (1972-
1973) var hart deilt um sameiningu
jafhaðarmanna, en þá var uppi flokkur
sem hét Samtök ftjálslyndra og vinstri
manna og höfðu margir alþýðuflokks-
menn gengið til liðs við hann.
Á sambandsþinginu árið 1977, sveif
andi Vilmundar Gylfasonar yfir vötn-
um, því þá var samþykkt ályktun um
að það samræmdist ekki kröfunni um
opið stjómkerfi og siðferði í stjóm-
málum að þingmenn og forystumenn
Alþýðuflokksins væru meðlimir í frí-
múrareglunni og öðmm leyniklúbb-
um. Ekki urðu allir ánægðir með þessa
ályktun, sérstaklega þeir sem ályktun-
in beindist að.
Einnig urðu harðar deilur á sam-
bandsþingi árið 1984 um kosti og
galla kvótakerfisins í sjávarútvegi sem
stjómtæki til að takmarka veiðar.
Á síðasta sambandsþingi sem hald-
ið var í Hveragerði var hart deilt um
marga hluti eins og títt er þegar ungir
jafnaðarmenn em annars vegar. Einna
hvassyrtust deila reis þó um mjög sak-
lausa tillögu þess efhis að leyfa skyldi
ólympískt box á íslandi. Tillagan var
felld með eins atkvæðis mun og mun
skýringin vera sú að flutningsmaður
tillögunnar, Hreinn Hreinsson, lét þau
orð falla úr ræðupúlti að ólympískt
box væri síst grófari íþrótt en tíðkaðist
hjá knattspymumönnum Keflavíkur.
Þar með snerust Keflvíkingar önd-
verðir gegn tillögunni og á því féll
hún.