Alþýðublaðið - 22.03.1996, Blaðsíða 3

FOSTUDAGUR 22. MARS 1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
o
s k o ð a n i r
Lífeyrissjódirverkalýdsfélaganna
í umræðunni um stöðu verkalýðs-
hreyfingarinnar hefur litið verið rætt
um hlutverk hennar á öðrum sviðum
en beint lúta að gerð kjarasamninga.
í reynd eru verkalýðsfélögin og
sjóðir þeirra stofnanir með víðtækt
og mikilvægt hlutverk sem þarft er
að rifja upp á afmæli Alþýðuflokks
og Alþýðusambands.
Pallborðið |
í takt við þann áróður, sem al-
mennt hefur verið rekinn gegn
verkalýðshreyfmgunni, hafa sjóðum
hennar ekki verið sparaðar kveðj-
umar, þar með talið lífeyrissjóðun-
um. Þeir hafa verið gagnrýndir fyrir
að halda uppi vöxtum, fyrir að vera
ekki stjórnvöldum leiðitamir við
stjórnun efnahagsmála og standa
illa gagnvart framtíðarskuldbinding-
um sínum við sjóðfélagana. Einnig
hefur verið gagnrýnt að saman fari
aðild að verkalýðsfélögum og af-
leidd skylda til greiðslu í þá sjóði
sem þeim tilheyra.
Vissulega er staða einstaka lífeyr-
issjóðs verri en skyldi en obbinn af
þeim á engu að síður fyrir öllum
sínum skuldbindingum. Líta ber til
þess að þeir, líkt og allur annar
rekstur í landinu, fófu illa út úr
verðbólgubáli liðinna ára. Rétt eins
og fjármagn fyrirtækjanna, bank-
anna og húsnæðislánasjóðanna
brann upp, brann fé sjóðanna upp.
Þetta sama fé átti að standa undir
framtíðarskuldbindingum gagnvart
sjóðfélögum, sem allar eru verð-
tryggðar eða bundnar kauplagi á
hverjum tíma.
Lífeyrissjóðirnir hafa jafnframt
veitt óhemju fjármagni til byggingar
á félagslegu íbúðarhúsnæði, íbúða
fyrir aldraða, námsmenn og öryrkja.
Þetta hafa þeir gert fyrst og fremst
með skuldabréfakaupum af Bygg-
ingasjóði verkamanna og Bygginga-
sjóði ríkisins, nær undantekninga-
laust á öðrum og lakari kjörum en
fáanleg hafa verið á frjálsum mark-
aði. En markmiðið var gott og sam-
ræmanlegt félagslegu hlutverki
verkalýðshreyfingarinnar. Og merk-
in standa. Heilu borgarhverfin í
Reykjavík og raunar víða um land
um land hafa risið fyrir tilstilli þess-
ara sjóða í samvinnu við verkalýðs-
félögin og verkalýðshreyfingunni til
mikils sóma.
Sjóðirnir hafa einnig verið stórir
kaupendur rfkisverðbréfa á tiltölu-
lega lágri ávöxtun í því skyni að
stuðla að lækkun vaxta á frjálsum
markaði og hafa alla tíð lánað fé
sjóðfélaga til lengri tíma en banka-
kerfið og með öðrum og talsvert
lægri vöxtum.
Með öðrum orðum, lífeyrissjóðir
verkafólks hafa sinnt sínu hlutverki
í efnahagslífið þjóðarinnar með
sóma. Ekki einasta með því að
stuðla að lækkun vaxta þegar það
hefur átt við, heldur einnig með því
að beina fjármagni sínu til uppbygg-
ingar á sómasamlegu húsnæði fyrir
sína félagsmenn, aldraða, öryrkja og
námsmenn. Það hefur síðan komið
byggingariðnaði í landinu til góða
og komið í veg fyrir atvinnuleysi.
Það er því ekki með nokkurri sann-
girni hægt að halda því fram að
þeir, rétt eins og verkalýðshreyfing-
in öll, hafi ekki sinnt skyldum sín-
um í þessu efni. Þetta er hins vegar
ekki meginhlutverk lífeyrissjóð-
anna.
Margir stjórnmálamenn virðast
telja að lífeyrissjóðirnir séu ein-
hvers konar „ellilífeyrissjóðir" og
þessa sama misskilnings virðist
gæta hjá fleirum. A þeim forsendum
er því haldið fram að rétt sé að rjúfa
tengsl milli aðildar að verkalýðsfé-
lagi og lífeyrissjóði og gefa fólki
kost á því að greiða í svokallaða
frjálsa lífeyrissjóði, sem eru sér-
eignasjóðir. Það þýðir einfaldlega
að sá sem í þá greiðir safnar upp
sparnaði, sem bundinn er sam-
kvæmt ákveðnum reglum og kemur
til útborgunar þegar ákveðnum regl-
ið til greiðslu ellilífeyris, 20 pró-
sentum til greiðslu makalífeyris og
15 prósentum til greiðslu bama- og
örorkulífeyris. Eflist sjóðurinn njóta
allir þess saman og verði hann fyrir
tapi axla allir það saman.
Lífeyrissjóðirnir eru því sam-
tryggingarsjóðir þar sem bræðra-
lagshugsjón verkalýðshreyfingar-
innar lagði hornsteininn. Tilvist
„Lífeyrissjóðirnir eru samtryggingarsjóðir þar
sem bræðralagshugsjón verkalýðshreyfingar-
innar lagði hornsteininn. Tilvist þeirra er af-
rakstur áratuga kjarabaráttu. Málefni lífeyris-
sjóðanna eru svo nátengd hlutverki verkalýðs-
félaganna og kjörum verkafólks samkvæmt
kjarasamningum að ekki verður að skilið."
um um tíma, aldur eða aflahæfi er
fullnægt.
Þetta er auðvitað gott og blessað.
En lífeyrissjóðirnir sinna öðru og
meira hlutverki og eru byggðir á
öðrum forsendum. Þeir eru fyrst og
fremst samtryggingarsjóðir þar sem
félagsmenn greiða inn iðgjöld í
samræmi við tekjur, en greitt er út í
samræmi við þarfir. Rétturinn til
bóta byggir ekki á að greidd iðgjöld
séu færð til séreignar. Iðgjöldin eru
grundvöllur stigaútreiknings sem
aftur ræður nokkru um rétt til
greiðslu úr sjóðnum en ekki öllu.
Sumir greiða alla ævi til sjóðsins án
þess nokkum tíma að þiggja þaðan
annað en ellilífeyri meðan aðrir
njóta vemlega greiðslna um langan
tíma verði þeir fyrir áföllum eða
makar þeirra og börn, falli sjóðfé-
laginn frá á unga aldri.
Þetta er augljóst þegar litið er til
reglugerða sjóðanna og endurspegl-
ast í reikningum þeirra, sem allir
em opinberir og sæta eftirliti banka-
eftirlits Seðlabankans. Árlegar
greiðslur lífeyrissjóðs með nokkuð
jafna aldursdreifmgu skiptast þann-
ig að sem næst 65 prósentum er var-
þeirra og hlutverk er afrakstur ára-
tuga kjarabaráttu. Málefni lífeyris-
sjóðanna eru svo nátengd hlutverki
verkalýðsfélaganna og kjörum
verkafólks samkvæmt kjarasamn-
ingum að ekki verður að skilið.
Hugmyndir sem lúta að því að skilja
þetta að eru bein árás á verkalýðs-
hreyfinguna, samningsrétt hennar
og sjálfstæði. Hlutverki sínu í efna-
hagslífi þjóðarinnar gegna þeir með
sóma og standa, líkt og verkalýðsfé-
lögin, að baki sínum félagsmönnum
þegar á bjátar. Af þessu hlutverki
mega verkalýðsfélögin vera stolt.
Þótt gusti um vegna samninga um
kaup og kjör á hverjum tíma eru líf-
eyrissjóðirnir og starfsemi þeirra
skýrt dæmi um þann langtíma ár-
angur, sem sterk og sjálfstæð verka-
lýðshreyfing nær með öflugri kjar-
abaráttu og vísum stuðningi jafnað-
armanna á Alþingi. Þennan stuðning
fengu þau núna til þess að hrinda
árásum ríkisstjómarinnar á Lífeyris-
sjóð starfsmanna ríkisins og mega
eiga hann vísan um ókomna fram-
tfð.
Höfundur er hagfræðingur.
Hringiðan er nafnlaus
dálkur sem birtist viku-
lega í Viðskiptabladinu og
er sagt að hann sé skrifaður
af ýmsum frammámönnum
í viðskiptalífinu. í hringiðu
þessarar viku er fjallað um
forsetakosningarnar og
kvartar sá sem þar heldur á
penna sáran undan því að
enginn maður úr atvinnu-
og viðskiptalífinu skuli vera
nefndurtil sögunnar í
tengslum við forsetafram-
boð, þó að undanskildum
Ólafi Ragnarssyni bókaút-
gefanda. Segir höfundur að
þó séu ýmsir frambaerilegir
menn í forystu fyrir at-
vinnufyrirtæki landsins sem
mundu gegna embættinu
með sóma. Spyr höfundur
hvort þessir menn hafi
ánetjast þeirri firru að emb-
ættið sé fyrst og fremst ætl-
að svokölluðum „menning-
arvitum" og segir að þótt
þjóðminjavörður og leik-
hússtjóri hafi gegnt því
með ágætum sé ekki þar
með sagt að hver sem er úr
„menningarlífinu" geti fet-
að í fótspor þeirra eða að
sjálfgefið sé að fólk með
slíkan bakgrunn eigi heima
á Bessastöðum...
Aðskilnaður ríks og kirkju
er aftur orðið brenn-
andi hitamá! eftir biskups-
mál og öll átökin innan
þjóðkirkjunnar. Á þriðju-
daginn heldur félagsskapur
sem kallar sig Samtök um
aðskilað ríkis og kirkju fund
um þetta umdeilda efni og
hefur honum verið fundinn
staður í Ráðhúsi Reykjavík-
ur. Þar verður leitast við að
svara ýmsum áleitnum
spurningum, eins og til
dæmis hvort tengsli ríkis og
kirkju séu rótin að þeirri
kreppu sem kirkjan er að
ganga í gegnum? Ennfrem-
ur er spurt hvort kirkja á
framfæri ríkisins geti verið
sjálfstæð, hvort trúarbragð-
arjafnrétti ríki hér á landi og
hvort raunhæft væri að
skilja að ríki og kirkju fyrir
árið 2000? Þeir sem reyna
að finna svör við þessu eru
h i n u m e g i n
"FarSide" eftir Gary Larson
séra Baldur Kristjánsson
biskupsritari, Kristín Ást-
geirsdóttir alþingismaður,
séra Ragnar Fjalar Lá-
russon dómkirkjuprestur
og Edvarð T. Jónsson
fréttamaður, en fundarstjóri
er Mörður Árnason...
Það liggur fyrir útvarps-
ráði greiða næsta mið-
vikudag atkvæði um hver
hreppir stöðu yfirmanns
innlendrar dagskrárdeildar
á Sjónvarpinu, en eins og
Alþýðublaðið skýrði frá í
gær eru umsækjendurnir
sextán. í útvarpsráði spilar
flokkapólitík vitaskuld oftar
en ekki hlutverk, en margir
telja þó líklegt að nánast
flokklaus maður, Sigurður
Valgeirsson, sé einna heit-
astur að fá stöðuna. Sigurð-
ur þykir hafa staðið sig
skörulega sem ritstjóri
Dagsljóss og einnig er vitað
fyrjr víst að hann er vinsæl-
asti kandídatinn meðal
starfsmanna Sjónvarps-
ins...
„Fyrirgefðu, herra minn, en þú ert nú kominn að
landamærum Bandaríkjanna og Mexikó og hér í guðs eigin
landi höldum við uppi öllu stífari lögum og reglu en þarna
yfir í landi tortilla-æatanna. Ég verð þarafleiðandi því
miður að biðja þig og gjörvalla fjölskylduna að síga útúr
bílnum. Það er sem mér sýnist að eitthvað sé bogið við
andlit ykkar...
J Hverjir verða íslandsmeistarar í handbolta?
Guðmundur Ólafsson
nemi: KA, að sjálfsögðu.
Jón Erlingur Jónasson að-
stoðarmaður landbúnað-
arráðherra: Það verða auðvit-
að KA.
Árni Magnússon aðstoð- Vilhjálmur McDonald veg-
armaður iðnaðar- og við- farandi: KA.
skiptaráðherra: Það verður
Afturelding.
Sölvi Snær Magnússon
verslunarmaður: KA vinnur
að sjálfsögðu.
JÓN ÓSKAR
v i t i m e n n
Ætlar HSÍ að leggja
konurnar niður?
Fyrirsögn í
Helgarpóstinum í gær.
Löggj afar valdið
verður að taka af skarið,
undan því verður ekki vikist
eða fúið í flæmingi.
Stefán Hrafn Hagalín í leiðara
Helgarpóstsins í gær.
30 glannar
í Kópavogi.
Fyrirsögn í Mogganum í gær.
Það er alveg fullvíst
að það verður bitið þarna
á móti.
Björn Grótar Sveinsson
formaöur Verkamannasapribandsins,
. - . MQrgunblaö^ð í&a$r.,'; ji
Verði umrætt frumvarp
að lögum verður ekki annað sé
en að ríkisvaldið hafi þar með
viðurkennt, að samkynhneigt
líferni sé eðlilegur lífsstíll,
Hallgrímur S. Guðmannsson í lesendabréfi i
-. - • ‘ ín'"'* 1
Morgunblaðinu í'gær.
Málflutningur
verkalýðsforingjanna er
hins vegar ótrúverðugur,
misvísandi og ekki boðlegur
okkur sem viljum teljast
til verkalýðssinna.
Birgir Guðmundsson á víðavangi í
Tímánum í gær.
Ég reiknaði nú ekki
með að verkalýðshreyfingin
yrði með nein húrrahróp eftir
þann forsmekk sem varð á
dögunum.
Páll Pétursson félagsmálaráðherra.
DV i gær.
fréttaskot úr fortíð
Með málaðar
varír og bera kálfa
í kirkju
I London hefir undanfamar vikur
mikið verið talað um það, hvort það
sómi sér fyrir unga stúlku, að ganga
til altaris með málaðar varir og bera
kálfa. Margir prestar hafa þegar lýst
því yfir, að þeir muni framvegis neita
ungurn stúlkum um „líkama krists og
blóð“ ef þær komi með málaðar var-
ir, og nú nýlega skrifaði nafnkunnur
prestur grein í eitt kirkjuritið enska,
sem er þrungin vandlætingar yfir því
, að stúlkur skuli láta sjá sig í kirkju
með bera kálfa.
Alþýðublaðið
sunnudaginn 26. mai 1935