Alþýðublaðið - 22.03.1996, Blaðsíða 8

► *
wwvarói/
4 - 8 farþega og hjólastólabílar
5 88 55 22
Föstudagur 22. mars 1996
MWBLMII
46. tölublað - 77. árgangur
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
■ Heimsbyggðin horfir áhyggjufull í austurveg þar sem Kínverjar stunda vopnaskak undan ströndum Tævan.
Fulltrúadeild Bandaríkjanna hefur samþykkt með yfirgnæfandi meirihluta ályktun þess efnis að Bandaríkjamenn
komi Tævan til aðstoðar ef Kínverjar ráðist á landið. Þetta er enn eitt dæmið um hvernig Kínastjórn er öll að fær-
ast í aukana, svo mjög að flestum ríkjum heims þykir nóg um. Þegar bætast við fregnir af hrikalegum mannrétt-
indabrotum í Kína er ekki nema von þótt menn spyrji
Hvað á að gera við Kína?
um það ljóst að það er þeim í hag, pól-
itískt og efnahagslega, að eiga frið-
samleg og opin samskipti við aðrar
þjóðir heims. Ég held að það verði
ekki gert með of harkalegum við-
brögðum. Heldur ekki með þvf að láta
eins og ekkert sé.
Árni Snævarr fréttamaður
Enginn getur úti-
lokað slysaskot
Það er svolítið kostulegt að fylgjast
með umfjöllun á Vesturlöndum um
málefni Kína þessa dagana, það er
engu líkara en menn hafi ekki tekið
eftir því að þar er einsflokks ríki og
herskátt þegar sá gállinn er á því. Út af
fyrir sig er heldur ósennilegt að til
átaka komi við Tævan. Hvorki Kín-
verjar, Tævanar né Bandaríkjamenn
hafa hag af því. Tævanar eru stórir
fjárfestar í Kína og allt tal um sjálf-
stæðisvilja eyjaskeggja er stórlega
orðum aukið. Viss öfl í Kína, ekki síst
innan hersins, telja þó greinilega sér í
hag að æsa upp þjóðrembu og enginn
þorir að standa gegn aðgerðum sem
miða að því að sameina Tævan fasta-
landinu. Það getur enginn útilokað
slysaskot, staðbundin átök gætu stig-
magnast þótt enginn hafi ætlað í upp-
hafi að koma öllu í bál og brand.
Það er ljóst að þótt að öldur lægi, ef
ekki verður stórslys, þá er fyllsta
ástæða til að íylgjast með Kína, enda
veit enginn hver fyllir tómarúmið þeg-
ar öldungurinn Deng Xiaoping gefur
upp öndina. Það er eins víst að valda-
barátta sigli í kjölfarið og hætta gæti
stafa af því að keppinautar innan
Kommúnistaflokksins vilja mikið til
vinna að afla sér hylli Alþýðuhersins
og það gæti verið ávísun á vígbúnað,
vopnaskak og jafnvel átök við ná-
granna.
Jóhanna K. Eyjólfsdóttir, fram-
kvæmdastjóri íslandsdeildar
Amnesty International
Það verður að
ijúfa þagnarmúr-
inn
í síðustu viku hófst alþjóðleg her-
ferð Amnesty International vegna
mannréttindabrota í Kína. Samtökin
gáfu út skýrslu við upphaf herferðar-
innar sem ber yfirskriftina „Enginn er
óhultur". í henni er gerð ítarleg grein
fyrir ástandinu í Kína. Staðreyndimar
eru þekktar, en samt eru ríkisstjómir
um allan heim ófúsar til að taka skýra
afstöðu til mannréttindaástandsins í
Kína.
Fulltrúar Amnesty International í
Bangkok vom handteknir og komið í
veg fyrir að þeir tækju þátt í blaða-
mannafundi við upphaf herferðarinn-
ar. Einir 18 Amnesty-félagar í Nepal
voru handteknir þegar þeir voru að
kynna herferðina í Khatmandu. Þessir
atburðir sanna að kínverskum stjóm-
völdum nægir ekki að þagga niður í
kínverskum andófsmönnum. Skilaboð
Kínveija em skýr. Engum skal líðast
að fjalla um mannréttindamál í Kína.
Kínversk yfirvöld reyna að kveða nið-
ur alla gagnrýni, og fjöldi ríkisstjóma
víða um heim þegir þunnu hljóði.
Þessa dagana stendur yfir fundur
mannréttindanefndar Sameinuðu þjóð-
anna í Genf; nefndin hefur aldrei sam-
þykkt ályktun um ástand í mannrétt-
indamálum í Kína. Efnahagslegir og
pólitískir hagsmunir vega þyngra en
örvænting allra þeirra sem þola fang-
elsanir, pyntingar, aftökur og önnur
brot á mannréttindum.
Fulltrúar frá Amnesty Intemational
áttu nýlega fund með Halldóri Ás-
grímssyni utanríkisráðherra, á þeim
fúndi var meðal annars rætt um mikil-
vægi þess að íslendingar fordæmdu
mannréttindabrot í Kína á fúndi mann-
réttindanefndarinnar og stuðluðu
þannig að því að nefndin samþykkti
ályktun um Kína og fari fram á að
Kínveijar staðfesti og virði alþjóðlega
mannréttindasáttmála.
Við upphaf herferðarinnar hér á
landi var efnt til opins fundar þar sem
yfirmaður lögfræðideildar Amnesty
Intemational, Nicholas Howen, hafði
framsögu. Öllum alþingismönnum
vom send boð á fundinn, en ekki einn
einasti mætti. Hvemig eiga Islending-
ar að geta beitt sér á alþjóðavettvangi í
þágu mannréttinda ef áhugaleysi þing-
manna er slíkt. Eða vega efnahagsleg-
ir og pólitískir hagsmunir þyngra en
þjáningar fómarlamba mannréttinda-
brota?
Spumingin er hvaða skilaboð sendir
alheimssamfélagið íbúum Kína. Mun
mannréttindanefnd Sameinuðu þjóð-
anna láta mannréttindabrot í Kína óá-
talin, í þágu efnahagslegra hagsmuna
ýmissa aðildarríkja. Munu fullúúar ís-
lands á fundinum þegja um ástandið í
Kína? Þögnin sendir skilaboð til kín-
versku þjóðarinnar um að alþjóðasam-
félagið samþykki áframhaldandi af-
tökur, pyntingar, óréttláta dómsmeð-
ferð, áralangar gæsluvarðhaldsvistir
og önnur brot. Ætlar alþjóðasamfélag-
ið að staðfesta að „enginn er óhultur í
Kína“?
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
stjórnmálafræðingur
Eigum að taka
þátt í alþjóðlegri
fordæmingu
Ég er þeirrar skoðunar að íslending-
ar eigi ekki að sinna neinum samskipt-
um við Kínveija umfram viðskipti á
gagnkvæmum grundvelli. Ég er and-
vígur viðskiptabönnum, því þá þyrft-
um við að setja viðskiptabönn á svo
margar þjóðir. Það var fullkominn tví-
skinnungur þegar íslendingar settu
viðskiptabann á Suður- Afríku en
héldu áfram viðskiptum við Sovétrík-
in. Þó við eigum að halda áfram að
stunda viðskipti við Kínaveldi þurfum
við að hafa í huga að við eigum miklu
meiri viðskipti við Tævan og við
græðum miklu meira á þeim viðskipt-
um. Við eigum að einbeita okkur að
góðum og vinsamlegum samskiptum
við Tævan, sem er þrátt fyrir allt lýð-
ræðisríki og hefur náð umtalsverðum
árangri £ efnahagsmálum síðustu ára-
tugi.
Við eigum að taka þátt í alþjóðlegri
fordæmingu á sífelldum og skefja-
lausum mannréttindabrotum í Kína-
veldi og við eigum alls ekki að að-
stoða Kínveija við kúgunina með sér-
stökum vildarkjörum í viðskiptum.
Allur hinn siðmenntaði heimur verður
að snúast öndverður við hótunum
Kínveija í garð Tævan og einnig lítt
dulbúnum hótunum í garð Bandaríkja-
manna. Það sannast hér sem endranær
að Bandaríkin eru í fararbroddi lýð-
ræðisþjóðanna gegn alræðisherrunum
um allan heim.
Emil Bóasson, fyrrverandi for-
maður Kínversk-íslenska menn-
ingarfélagsins
Þad er sparkað í
Kínverja
Hvernig eigum við að umgangast
fólk? Kína er íjölmennasta ríki heims,
þar er öflugur markaður. Hér berja
menn sér á brjóst og tala um algild
mannréttindi, en enginn veit hvað átt
er við. Meira að segja á Islandi hafa
ekki allir menn aðgang að vinnu eða
húsnæði, en í Kína er fólki séð fyrir
húsnæði og mat. Menn tala um skort á
tjáningar- og skoðanafrelsi í Kína, en
ef menn tjá skoðanir sínar á Islandi af-
dráttarlaust þá eru þeir jafnvel dregnir
fyrir dómstóla fyrir meiðyrði.
Það er ósköp gott að hafa einhvem
til að sparka í. Sovétríkin eru iiðin
undir lok. Þá eru Kínverjar eftir og
mönnum þykir upplagt að spaika í þá.
Ef áhugi heimsbyggðarinnar byggist á
því að fá Kínveija til að varpa kjam-
orkusprengjum að Los Angeles eða
Reykjavík þá er um að gera að ein-
angra þá. Ég held hins vegar að vin-
samleg samskipti þjóða verði til þess
að tortryggni minnki þeirra á milli.
Kínverjar eru að mínu mati friðsöm
þjóð. Þeir segja að átökin um Tævan
séu innanríkismál og hingað til hafa
Tævanar sagt það sama því sam-
kvæmt stjómarskrá Tævan er Tævan
fylki í Kína.
Guðrún M. Ólafsdóttir dósent
Erfrtt að sjá bestu
leiðina
Þetta er spuming sem veldur mér þó
nokkm hugarangri um þessar mundir.
Fréttimar frá Kína, bæði af ástandinu í
mannréttindamálum og af vopnaskaki
þeirra, em ógnvænlegar og ég á erfitt
með að sjá hver er besta leiðin til að
hafa áhrif á stjómvöld. Ég er hrædd
um að spennan vegna kosninganna í
Tævan flæki málið og geri það erfið-
ara fyrir þá sem vilja hafa áhrif á
mannréttindamálin í Kína. Aðalatriðið
íyrir mér er að eitthvað verði gert og
það verði gert á þann hátt sem líkleg-
astur er til að gagnast kínverskri al-
þýðu. Mér er afar hlýtt til hennar. Sú
manneskja sem mér þótti vænst um í
bamæsku, næst á eftir foreldmm mín-
um, var fátæk kínversk kona sem
hafði lifað af miklar hörmungar. Ég
held að hún sé dæmigerð íyrir obbann
af kínverskri alþýðu enn í dag. Mér
verður líka hugsað til þess vonglaða,
duglega og þróttmikla fólks sem ég
hitti þegar ég var á ferð í Kína um
páskaleytið í fyrra, sem vom þátttak-
endur í hinni geysilegu efnahagsupp-
byggingu sem nú á sér stað. Það væri
hörmulegt ef starf þeirra og vonir yrðu
að engu.
Of harkaleg viðbrögð Vesúirlanda
gætu kynt undir aldagamlan hroka
kínverskra stjómvalda, svo þau haldi
sínu striki hvað sem tautar og raular
og sigli öllu í strand eins og áður hefur
gerst og fom og ný dæmi sanna. Það
sem er svo skelfilegt er hversu mikla
möguleika kínversk stjómvöld hafa til
að einangra þjóðina og mata hana á
einhliða áróðri. Vandinn er annars
vegar að finna leið sem tryggir að al-
þýða manna geti fylgst með opinni
umræðu um mannréttindi og lýðrétt-
indi og hins vegar að gera stjómvöld-
■ Gallupkönnun á fylgi flokkanna
Alþýðubandalagið réttir úr
- Framsoknarflokkurinn á
undir högg að sækja
Alþýðubandalagið réttir úr kútnum
og gott betur í skoðankönnun Gallup
sem gerð var dagana 28. febrúar til 4.
mars. Fylgi Alþýðubandalagsins í
könnuninni er 20,3 prósent, það
hækkar um fjögur prósentustig frá
sambærilegri könnun sem Gallup
gerði í janúar, og er þetta raunar í
fyrsta sinn sem Alþýðubandalagið
fær meira en 20 prósent í Gallup-
könnun. Alþýðubandalagið fékk 14,3
prósenta kjörfylgi í síðustu kosning-
um. Má gera því skóna að átök ríkis-
stjómarinnar við opinbera starfsmenn
að undanförnu komi Alþýðubanda-
laginu til góða þessa mánuðina.
Framsóknarflokkur dalar allnokkuð
frá síðustu Gallupkönnunum. Hann
fær aðeins 19,1 prósent og er þett í
fyrsta skipti síðan fyrir kosningar að
flokkurinn hefur minna en 20 pró-
senta fylgi. Framsóknarflokkurinn
fékk 23,3 prósent atkvæða í kosning-
unum síðastliðið vor.
Sjálfstæðisflokkurinn heldur sínu
fylgi í könnuninni, fær 41,9 prósent,
og hefur mestanpart verið á því róli
síðan í kosningum. Alþýðuflokkurinn
tók nokkurt stökk í síðustu Gallup-
könnun, fékk þá 16,2 prósent, en fer
nú í svipað horf og í sams konar
kútnum
könnunum undangengið ár, fær 12,3
prósent.
Kvennalistinn fær 4,1 prósent í
könnuninni, réttir ögn við, en fylgi
Þjóðvaka mælist aðeins 1 prósent.
Úrtakið í skoðanakönnuninni eru
1200 einstaklingar af öllu landinu og
var svarhlutfall 72,9 prósent.
Óákveðnir vom 16,4 prósent en þeir
sem ætla ekki að kjósa eða skila auðu
em 6,5 prósent.