Alþýðublaðið - 10.04.1996, Síða 3

MIÐVIKUDAGUR 10. APRÍL 1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
s k o ð a n i r
Málverkán „k-sins"
Á laugardaginn opnuðu þrjár at-
hyglisverðar sýningar á Kjarvalsstöð-
um. Vestursalurinn er helgaður sýn-
ingunni „do it“, en það mætti útleggja
sem „láttu til skarar skríða". Þetta er
yfirgripsmikil forskriftarsýning sett
saman af svissneska sýningarstjóran-
um Hans Ulrich Obrist. Listamenn ut-
Menning & listir [
an úr hinum stóra heimi senda ná-
kvæm fyrirmæli með ýmsu móti til
okkar hér heima á Fróni. Síðan er
þessum fyrirmælum framfylgt. Úr
framkvæmdinni verður svo til hin
margbreytilegasta sýning.
Á ganginum framan við vestursal-
inn eru svo Eldrúnir Steinu Vasulka
til sýnis, stórbrotin myndbandssýning
í myrkvuðu umhverfi með myndvörp-
um sem Steinu tekst að margfalda
með þar til gerðum hliðarspeglum.
Þetta mun vera fyrsta af þremur verk-
um sem Steina sýnir á jafnmörgum
vikum. Það er því vert að bíða eilítið
með umijöllun um Steinu og sýningu
hennar, einkum ef hin verkin eru í við-
líka gæðaflokki og Eldrúnir.
Þriðja sýningin sem opnaði um
helgina er sýning Haraldar Jónssonar
á miðgangi hússins. Þar sýnir hann
íjögur verk sem öll snúast um flækjur
skynjunar og tjáningar. Eftir endilöng-
um norðurveggnum er risastór, svört,
hljóðeinangrandi motta sem virkar
eins og svört hola utan úr geimnum.
Gegnt henni hangir röð af bláffltmð-
um ljósmyndum í vönduðum, einföld-
um trérömmum af útlendingum með
heymartól í íslenska málverinu.
Vestan megin em svo tvær samsett-
ar höggmyndir úr dökkleitu tjömtexi.
Þær móta stafina „Þ“ og „Г í mörg-
um lögum úr uppstöfluðum einingum.
Við austurendann stendur svo fer-
hyrndur stafli af pappakössum með
reglulegum götum. Þetta em Súrefni-
skassar, án þess tekið sé fram til
hvaða nota þeir séu. Það nægir að vita
að hlutverk þeirra tengist öndun þótt
margfeldi þeirra geti eins verið ávísun
á innilokun - hólfun - og áhorfandinn
geti því fengið kast og fundist hann
vera sem lokað dýr í búri.
Það er óþarfi að horfa framhjá
óþægindunum í verkum Haraldar, en
stundum er eins og hann sé einhverfur
maður að leita sér að réttu tjáningar-
formi. Flækjurnar sem hann setur
fram geta með engu móti talist ofan
og utan við afstöðu hans til tilvemnn-
ar. Það má því segja að í list hans
komi fram skýr pólitísk vitund um
stöðu skynjunar og tjáskipta. Öll nem-
um við tilvemna á okkar persónulega
hátt án þess að geta alhæft með vissu
um skynjun hinna. Þótt enginn tækni-
legur munur sé á skynfæmm manna er
skynjun þeirra svo margháttuð að írá-
leitt er að reyna að koma henni heim
og saman í einhveiju einföldu kerfi.
Svo sterk er tilfinning Haraldar fyrir
þessari staðreynd að verk hans virðast
hrópa til okkar úr þögn sinni og ein-
angrun. Þannig em þau eins og nú-
tímalegar útfærslur á Ópi Edvards
Munchs. En með því að myndmálinu
er haldið utan við tjáningarríkið sem
einkenndi stílbrigði Norðmannsins,
verður niðurstaðan meir í ætt við író-
níska hljómeykið Kafka og Beckett.
Þar með verður yfirbragðið leikhúss-
kennt. Samstilling Haraldar á Kjar-
valsstöðum er ekki ósvipuð sviðs-
mynd úr fjölskyldudrama þar sem við-
eigandi uppgjör hefur átt sér stað og
allir em í framhaldi af því dæmdir til
eilífrar þagnar.
Það er hinn líkamlegi þáttur í verk-
um Haraldar sem skipar honum á allt
annan bekk en restinni af íslenskum
naumhyggjumönnum. Það væri frek-
Svo sterk er tilfinning Haraldar fyrir þessari
staðreynd að verk hans virðast hrópa til okkar
úr þögn sinni og einangrun. Þannig eru þau
eins og nútímalegar útfærslur á Ópi Edvards
Munchs.
leg einföldun að taka verk hans fyrir
einhvern einfaldan formalisma. Því
síður er hægt að líta á þau einvörð-
ungu sem íronískar húmorpillur, enda
þótt Haraldur sjálfur gæti átt það til að
vísa manni veginn þangað. Hugmynd-
ir hans um rýmið og tómið eiga sér
tragískan undirtón sem einna helst
mætti rekja til skipbrots tjáningarinn-
ar.
Til dæmis er það staðreynd sem
ekki verður umflúin að þrátt fýrir ný-
tískulegt málver er langt í frá að mál-
farslegur vandi útlendinga sé leystur
og þeir sitji við sama þorð og inn-
fæddir hvað varðar tjáningarhæfni.
Hinar hrífandi, blátóna myndir í sín-
um haganlega gerðu viðarrömmum
eru þar af leiðandi eins og fjarrænn
draumur í impressionískum tálmynda-
stfl. Syrpan er ekki ósvipuð exotískum
þokuauglýsingum frá Áusturlöndum
fjær sem prýða hvert einasta alþjóð-
legt tímarit. Hún býr jafnframt yfir
svipuðum aukaáhrifum - nefnilega
þeim að áhorfandinn sem stendur með
báða fætur í raunveruleikanum muni
aldri geta komist nær þessum veruleik
en sem áhorfandi. Einmitt þetta atriði
gerir málverið svo miklu líkara mál-
verki en ljósmynd. Eini munurinn er
sá að málverið skortir ,,k-ið“ í endann
til að verða málverk. K. verður að láta
sér nægja að standa utanvið sem
áhorfandi líkt og sveitamaðurinn hjá
Kafka sem dyravörðurinn vamaði inn-
göngu.
Enn sem fyrr fjallar Haraldur um
mögulegar smugur, göt og opnanir.
En þegar betur er að gáð era opin sem
við sjáum hljóðeinangruð í bak og fyr-
ir eins og rasphúsin hjá Rannsóknar-
réttinum og betrunarhælin á tímum
mjúku gildanna. „Hvers vegna hef ég
ekki séð neinn annan reyna að komast
hér inn?“ spurði sveitamaðurinn að
lokum. „Það er af því að þessar dyr
eru sérstaklega gerðar fyrir þig.“
Þannig er það einnig með sýningu
Haraldar Jónssonar. Það er eins og
hún sé sérstaklega gerð fýrir hvem og
einn sem hana skoðar. ■
Sjálfstæðismenn eru með
böggum hildar þessa
daga enda gefa allar skoð-
anakannanirtil kynna að
Bessastaðir séu svo gott
sem gengnir þeim úr greip-
um. Ekki er nóg með að Ól-
afur Ragnar Grímsson sé
á mikilli siglingu, næst kem-
ur Guðrún Pétursdóttir -
en ekki er ofmælt að einmitt
þau tvö séu það fólk á ís-
landi sem Davíð Oddsson
hefur mesta ímugust á.
Óþarfi er að rifja upp sam-
skipti Davíðs og Ólafs Ragn-
ars í smáatriðum en þau
náðu dramatískum hápunkti
þegar sá síðarnefndi sagði á
Alþingi að forsætisráðherra
hefði „skítlegt eðli". Davíð
rauk þá uppí ræðustól og
kvaðst aldrei, aldrei sitja í
skjóli Ólafs Ragnars. í þann
tíð datt engum í hug að Ólaf-
ur Ragnar Grímsson kynni í
fyllingu tímans að verða
æðsti maður landsins, enda
þótti hugmyndin til skamms
tíma fremurfáránleg. En nú
bendir margt til þess að Dav-
íð Oddsson forsætisráðherra
þurfi að láta hrópa ferfalt
húrra fyrir Ólafi Ragnari
strax í haust og oft uppfrá
því. Þeir sem þekkja Ólaf
Ragnar vita líka að hann
mun verða mjög á faralds-
fæti, nái hann kjöri sem for-
seti, en ein af embættis-
skyldum forsætisráðherra er
að fylgja forseta útá flugvöll
og taka síðan á móti honum
aftur. Davíð verður semsagt
á sífelldum þönum, til og frá
Keflavík, með forsetanum
sínum - tilhugsun sem tæp-
ast vekur mikla lukku á Lyng-
haga...
Meira um forsetaraunir
Davíðs Oddssonar.
Vaxandi kurr er innan Sjálf-
stæðisflokksins gagnvart for-
manninum, enda þykir Dav-
íð ekki bara hafa blokkerað
„góða hægrimenn" sem
hugðu á forsetaframboð
með því að taka ekki af skar-
ið sjálfur, heldur er vand-
ræðagangurinn beinlínis far-
inn að bitna á flokknum í
skoðanakönnunum. Þing-
menn Sjálfstæðisflokksins,
margir hverjir, sögðu til
skamms tíma opinberlega
að Davíð hefði barasta svo
skemmtilega kímnigáfu:
þessvegna væri hann ekki
fyrir löngu búinn að gefa af-
svar við forsetaframboði.
Brandarinn þykir nú hafa
snúist uppí hreina martröð,
þótt fjendur forsætisráð-
herra hlægi vitaskuld dátt...
Viðtal Alþýðubladsins við
Matthías Johannessen
ritstjóra Morgunblaðsins
vakti mikla athygli, enda ör-
sjaldan sem Matthías veitir
viðtöl. Nú heyrum við að í
undirbúningi sé annað við-
tal, og hefði einhverntíma
þótt tíðindum sæta: Silja
Aðalsteinsdóttir mun
ræða við Matthías í haust-
hefti Tímaríts Máls og menn-
ingar. Þarmeð má segja að
formlega sé lokið köldu
stríði í íslenskum bókmennt-
um, enda ekkert sem mælir
gegn því að Matthías ræði
við tímarit þess forlags sem
gefur út verk Tómasar Guð-
mundssonar...
"FarSide” eftir Gary Larson
O, þeir finna fljótlega eitthvað fyrir þig að gera... Ég? Ég á
að blása sápukúlur til eilífðarnóns.
Guðmundur Sigurðsson
lögfræðingur: Leiftur frá Ól-
afsfirði er mitt lið.
Dagbjört Norðfjörð veg-
farandi: Ég er Valsari í húð
og hár.
Hilmar Ramos nemi: Ég
held með Val.
Árni Leó Stefánsson nemi:
Ég styð KA.
Jóna Erlendsdóttir nemi:
Ég er Valsari..
JÓN ÓSKAR
v i t i m e n n
„...engin þessara persóna
virðist hafa aiúðlegan heiidar-
persónuleika heldur koma þær
fyrir sem tækifærissinnaðar
persónur að eðlisfari en með
misþykka sykurhúð þó.“
Tryggvi V. Líndal gerir forsetafram-
bjóöendurna að umtalsefni. DV.
Fyrir mánuði síðan sagði
ég við sjálfan mig, heyrðu
hvað er að gerast. Það er allt
brjálað, menn eru að lemja
hvern annan niðri í bæ, Kín-
verjar og Israelsmenn eru að
æsa sig og kirkjunnar menn að
deila og stéttarfélögin æst,
það er allt brjálað.
Gunnlaugur Guðmundsson
stjörnuspekingur íTímanum. Niðurstaða
hans var sú að allt stafaði þetta af búseta-
skiptum hjá stjörnunum.
Verði þetta niðurstaðan fyrir
tilstuðlan sjálfstæðismanna
brestur þar með grundvöllur
fyrir frekari pólitísku starfi
Sjálfstæðisflokksins sem
fjöldahreyfingar.
Björn Ólafsson varar sjáfstæöis-
menn viö því aö styöja Ólaf Ragnar
Grímsson í forsetaembætti.
Úr lesendabréfi DV.
Hvar er biskupinn eiginlega?
Er hann að hugleiða
að ganga í klaustur?
Sigurbjörg spyr í
lesendadálki DV.
Mér fínnst söfnuðurinn alltaf
jafnþakklátur hvort sem hann
er uppi í fjalli eða innan
kirkjudyra.
Pálmi Matthíasson í
Tímanum.
Skozkt met
Á gistihúsi í Aberdeen
borðaði nýlega gestur, sem
aðeins gaf eitt penny í
drykkjupeninga.
- Nei, heyrið mig nú, sagði þjónninn.
- Methafinn hér í m'zku gefur æfm-
lega 2 penny í drykkjupeninga.
- All right! Komið þá bara og óskið
nýja methafanum til hamingju.
Sunnudagsblað
Alþýðublaðsins,
24. apríl 1936