Alþýðublaðið - 11.04.1996, Qupperneq 5

H
FIMMTUDAGUR 11. APRÍL 1996
ALÞÝÐUBLAÐK)
5
„Án þín ætti ég ekkert
til að sýna"
Fyrir utan sambandið við Sophie
var mikilvægasta vináttusamband
Gaudier við skáldið Ezra Pound og
það stóð þai' til Gaudier lést. Pound
skrifaði síðar bók um Gaudier. A
þessum árum kynntist Gaudier einnig
Middelton Murray og Katharine
Mansfield, ritstjóra tímaritsins
Rhythm, sem vildu fá teikningar lista-
mannsins til birtingar í tímariti sínu.
Gaudier fannst hann aldrei hafa hitt
jafn heillandi fólk og þau hjón og
þeim fannst Gaudier hrífandi ungur
maður, en Mansfield gat ekki leynt
andúð sinni á hinni taugabiluðu Sop-
hie. Þegar Gaudier varð síðan óvart
vitni að samtali milli þeirra hjóna, þar
sem Mansfield sagði við eiginmann
sinn að hún gæti ekki afborið að hitta
Sophie þar sem hún yrði veik af því
að vera samvistum við hana, þá
breyttist vinarþel hans í fullt hatur.
Þegar kom að samskiptum við fólk þá
var tilvist Sophie Gautier fremur til
óþæginda því margir urðu til að ijar-
lægjast hann þegar þeir kynntust Sop-
hie. Örar hreyfingar hennar og annar-
legt augnaráð báru vott um andlegt
ójafnvægi. Framkoman var án yftr-
vegunar, hún skipti ört skapi og fældi
fólk ffá sér.
Gaudier taldi sig eiga Sophie flest
að launa. „Án þín ætti ég ekkert að
sýna, því um leið og ég hef skapað
listaverk fæ ég andstyggð á þeim og ef
þú hefði ekki bjargað verkum mínum
þá hefði ég eyðilagt þau öll,“ sagði
hann við hana.
Þau vom ekki elskendur í eiginlegri
merkingu þess orðs. Hann vildi að
samband þeirra yrði líkamlegt en hún
kom með sífelldar afsakanir. Hann
leitaði þó ekki til annarra kvenna.
„Maður þarf einungis að halda þrjú
heit; vera fátækur, skírlífur, bindindis-
samur og allt mun ganga vel,“ sagði
hann eitt sinn og virðist hafa meint
það. Hann fór reyndar eitt sinn á fund
gleðikonu því franskur læknir hafði
sagt honum að slíkir fundir myndu
hafa góð áhrif á heilsu hans. Þegar til
kom gat hann ekki hugsað sér að eiga
mök við konuna, afhenti henni pen-
inga og fór til Sophie sem þjáð af af-
brýðisemi fagnaði ákvörðun hans.
Samband þeirra einkenndist af deil-
um og ásökunum á báða bóga, en þau
gátu ekki hugsað sér að lifa án hvors
annars. Kannski vegna þess að þeim
fannst þau ekki eiga neina aðra að.
„Það sem virðist oft gera það að
verkum að ég er andstyggilegur við
þig er ákafur ótti minn við að þú elskir
mig ekki jafn mikið og ég elska þig og
að þú sért alltaf að þvf komin að yfir-
gefa mig, en eftir því sem ég kynnist
þér betur því gleggri grein geri ég mér
fyrir því að þú elskar mig mjög heitt,“
skrifaði hann henni eitt sinn.
Endalokin
1914 brast fyrri heimsstyrjöldin á.
Sophie og Gaudier urðu óttaslegin því
bæði hafði dreymt að hann ætti eftir
að láta lífið á vígvelli. En Gaudier
yppti loks öxlum og sagði: „Allir
verða einhveiju sinni að deyja. Hvaða
máli skiptir hvort það er í rúminu eða í
styrjöld?" Hann kvaddi Sophie og
hugðist halda til heimalands síns
Frakklands og gefa sig fram til her-
þjónustu.
Dag einn, skömmu síðar, þegar
Sophie var á leið í skemmtigarðinn
mætti hún Gaudier. Hún hélt sig vera
að mæta vofu hans og ætlaði að
hlaupa brott en Gaudier kallaði til
hennar.
Þegar hann kom til Frakklands var
honum tilkynnt að þar sem hann hefði
forðað sér undan herþjónustu þegar
hann hefði verið kvaddur til hennar
nokkrum árum fyrr þá yrði hann nú að
afplána tólf ára fangelsisdóm. Hann
var læstur inni og honum sagt að hann
yrði skotinn reyndi hann að flýja.
Framhaldið var eins og úr Hollywood
mynd. Gaudier var með meitil sem
hann notaði til að losa rimlana og
slapp þannig úr prísundinni.
Viku síðar ákvað Gaudier að halda
á vígstöðvarnar og nú með breska
pappíra. Vinir hans löttu hann en hann
sagðist verða að gera skyldu sína, það
væri ekkert annað sem hann gæti gert.
í júnímánuði 1915 skrifaði Gaudier
Sophie bréf þar sem haxm sagði henni
að hann vildi koma heim og giftast
henni. Skömmu áður en henni barst
bréf hans hafði hún skrifað honum
bréf sem var fullt af ásökunum, og þar
kenndi hún honum um ömurlegt líf
Henri Gaudier. Hann
lést einungis tuttugu
og fjögurra ára og
skildi eftir sig verk
sem eru meðal mestu
listaverka þessarar
aldar.
engin ástæða væri fyrir þau að harma
hlutskipti sitt. Hann sagðist geta unnið
undir hvaða kringumstæðum sem
væri og fullyrti að fljótlega yrði hann
ffægur.
A þessum túna var Gaudier orðinn
nokkuð þekktur í hópi listamanna.
Verk hans er nú að finna á Tate safn-
inu, söfnum í New York og á fleiri
stöðum og þykja meðal þess besta
sem gert heftir verið í höggmyndalist
þessarar aldar. Gaudier hafði ákaft dá-
læti á myndhöggvaranum Rodin og
áhrif hans má greina í verkum hans.
Verk Gaudiers eru kraftmikil en stfl-
hrein og hann notaðist við fáa drætti.
Halldór Bjöm Runólfsson listfræðing-
ur lfldr honum við Cézanne og segir:
„Ef Cézanne hefði verið myndhöggv-
ari en ekki málari þá hefði hann skap-
að höggmyndir eins og þær sem
Gaudier gerði.“
Hundurinn eftir Gaudier.
sitt á Englandi. Eftir að hún fékk bréf
hans höfðu skapsmunir hennar róast
og hún skrifaði honum hlýlegt bréf.
Áður en hún gat póstlagt það bárust
henni fréttir af láti hans. Nú óttaðist
hún að fyrra bréf sitt hefði komið
Gaudier í svo mikið uppnám að hann
hefði ekki hirt um líf sitt. Þau ár sem
hún átti ólifúð eyddi hún í sjálfsásök-
unum um að hafa ekki reynst honum
tryggur og traustur félagi. Hún sást oft
ráfa um götur Lundúna, kona sem
sagðist syrgja „lítinn son“. Tíu árum
eftir lát Gaudier lést hún á geðveikra-
hæli. Hún skildi eftir sig dagbók, sem
er merk heimild um stormasama sam-
búð þeirra.
ísafjörður
Kosningaskrifstofa A-listans er á 2. hæð í
húsi Kaupfélags ísfirðinga við Austurveg 1.
Kosningastjóri er
Gísli Hjartarson ritstjóri Skutuls.
Símar á skrifstofu: 456-5101 og 456-5102.
Bréfsími 456- 5130, farsími 853-9748.
Heimasímar kosningastjóra: 456-3948 og
456-5148 Lítið inn í kaffi og spjall.
Munið kosningasjóðinn!
Alþýðuflokkurinn í nýju sameinuðu sveitar-
félagi á norðanverðum Vestfjörðum.
Ný útgáfa væntanleg á Flugum
eftir Jón Thoroddsen - fyrstu íslensku bókinni sem
einvörðungu hafði að geyma prósaljóð
„Hann var stílisti
Flugur eftir Jón Thoroddsen (1898-1924)
kom fyrst út árið 1922
og var fyrsta íslenska bókin sem einvörðungu
hafði að geyma prósaljóð.
Jón fórst af slysförum aðeins 26 ára gamall
og Flugumar hans féllu í gleymskunnar dá.
Bókin var endurútgefin árið 1986
en er löngu uppseld.
A næstunni er von á nýrri útgáfu í
smekklegri kilju og mun Guðmundur Andri
Thorsson rithöfundur skrifa aðfararorð.
Jón Óskar myndlistarmaður hannar kápu og útlit bókarinnar.
Bókin verður gefin út í takmörkuðu upplagi en þeir sem gerast áskrifendur
fá þennan litla kjörgrip á aðeins 990 krónur.
„Ég leit mjög upp til hans og dáðist mikið að honum, eins og raunar allir þeir, er höfðu nokk-
ur kynni afhonum, og ennþá hygg ég vini hans á einu máli um það, að hann hafi verið af-
bragð ungra manna um gáfur, mannkosti og glœsileik. En það var engu líkara en að dulin
meðvitund um alltoffáa ævidaga hafi ósjálfrátt knúð hann til þess að flýta sér að lifa, því það
litla, sem hann lét efiir sig, Ijóð, leikrit og sögur, voru allt verk, sem unnin voru á ótrúlega
stuttum, en hamingjusömum augnablikum. “
Tómas Guömundsson skáld.
„Þær stundir fyniast mér aldrei, er ég vann að ritstörfum með Jóni Thoroddsen. Hatin var
óvenjulega samvinnuþýður og laus við tyrfni og tilgerð. Honum var frábærlega létt um að rita,
og stíll hans var mjög einfaldur og skemmtilegur.... Hann var stílisti og ritsnillingur: Stíll
hans var blátt áfram, Ijós, rólegur, kurteis og einbeittur. “
Þórbergur Þórðarson rithöfundur.
Ég óska eftir að gerast áskrifandi að eintaki/eintökum
Nafn
Heimili
Símanúmer
Vinsamlega sendið til:
Flugur t \
Spítalastíg 7
101 Reykjavík