Alþýðublaðið - 08.05.1996, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 8. MAÍ1996
s k o d a n i r
tmBIMO
21107. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Simi 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Isafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Símboði auglýsinga 846 3332
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
„Þeir sömdu af sér“
Jan Henry T. Olsen sjávarútvegsráðherra Noregs var glaðbeitt-
ur á svip þegar hann undirritaði samninginn um skiptingu norsk-
íslenska síldarstofnsins. Það var mjög að vonum: Norðmenn
standa uppi með pálmann í höndunum. Þeir fengu nálega öllum
kröfum sínum fullnægt á kostnað hinna dauflyndu samninga-
manna íslands. Halldór Ásgrímsson og Þorsteinn Pálsson fengu
ekki háa einkunn hjá gömlum Iæriföður þeirra, Kristjáni Ragn-
arssyni formanni Landssambands íslenskra útvegsmanna. Hann
sagði blákalt í sjónvarpsfréttum í fyrrakvöld: „Þeir sömdu af sér.“
Það er rétt. Halldór Ásgrímsson og Þorsteinn Pálsson sömdu af
sér - á kostnað íslensku þjóðarinnar. Halldór Ásgrímsson hafði
uppi stór orð um það í fyrra, að hann yrði fljótur að ná samning-
um við Norðmenn um deiluefni þjóðanna. Þegar hvorki gekk né
rak virðist utanríkisráðherrann hafa fyllst örvæntingu og að lok-
um gefist upp. Og vitanlega var sjávarútvegsráðherra ekki ljón í
þeim vegi: Þorsteinn Pálsson hefur jafnan verið einsog tuska í
höndum Norðmanna. Halldór Ásgrímsson sagði á Alþingi í fyrra-
dag, þegar hann skýrði frá niðurstöðum samninganna: Við urðum
að sýna heiminum að við gætum samið(!) Össur Skarphéðinsson
hitti naglann á höfuðið þegar hann sagði að málið snerist ekki
það, heldur að Halldór hefði þurft að sýna að hann gæti náð
samningum.
Margt er athugavert við samninginn. Ákveðið var að ríkin fjög-
ur - ísland, Noregur, Rússland og Færeyjar - veiði á árinu 1107
þúsund tonn úr norsk-íslenska stofninum. í hlut íslendinga koma
190 þúsund tonn, Færeyingar fá 66 þúsund tonn, Rússar 156 þús-
und tonn og Norðmenn 695 þúsund tonn. íslendingar höfðu áður
ákveðið að veiða 244 þúsund tonn, og var um langmestan niður-
skurð að ræða hjá okkur. Norðmenn skáru örlítið niður hjá sér en
Rússar fengu viðbót, meðan hlutur Færeyinga var skorinn niður
um 20 þúsúnd tonn. Evrópusambandið var ekki haft með í ráð-
um, en á þeim bæ eru fyrirætlanir um veiði úr stofninum uppá
150 þúsund tonn. Það er því Ijóst, að farið verður langt fram úr
tillögum fiskifræðinga, þrátt fyrir fómir íslendinga.
Ekki er nóg með að Islendingar hafi orðið að láta langmest af
hendi. Halldór Ásgrímsson og Þorsteinn Pálsson sömdu líka um
að opna fiskveiðilögsöguna fyrir Norðmönnum og Rússum.
Norski síldveiðiflotinn fær heimild til að veiða 130 þúsund tonn í
lögsögu Islands. Það var látið heita svo, að í staðinn fengju fs-
lendingar leyfi til að veiða á Jan Mayen-svæðinu, en einsog
gagnrýnendur samningsins bentu strax á, þurfum við ekki leyfi
Norðmanna til þess. Samkvæmt Jan Mayen-samningnum frá
1980 var réttur okkar sjálfkrafa fyrir hendi þegar búið var að
semja um síldina. Og hvaða ástæða er til þess að hleypa rúss-
neskum skipum inn í lögsöguna? Er það kannski bara staðfesting
ráðherranna á því að þeir hafi gefist upp fyrir rússneskum veiði-
þjófum?
Hið eina sem gerðist í Osló var að íslendingar féllust á allar
kröfur Norðmanna. Fyrirætluð heildarveiði landanna fjögurra var
aðeins skorin niður um 100 þúsund tonn - og þaraf voru 54 þús-
und tonn tekin af íslendingum. Það þýðir að samningsbundinn
hlutur okkar er aðeins liðlega 17 prósent af heildarveiðinni. Hvað
sem líður fúllyrðingum ráðherranna sýnir sagan ótvírætt að ís-
lendingum mun reynast erfitt að knýja fram hærra hlutfall í fram-
tíðinni. Fyrir vikið er mikil hætta á því að hlutur íslands verði í
framtíðinm innan við fimmtungur af heildarveiði, eins þótt síldin
komi í auknum mæli í lögsögu okkar einsog sérfræðingar hafa
spáð.
Þorsteinn Pálsson og Halldór Ásgrímsson halda því fram að
samningurinn sem undirritaður var í Osló í íyrradag greiði leið til
frekari samninga við Norðmenn um önnur deilumál. Þeir láta í
veðri vaka að tillitssemi íslendinga að þessu sinni geri Norðmenn
auðveldari viðureignar í öðrum efnum. Það er vitaskuld alger
firra. Norðmenn er harðir og óíyrirleitnir í samningum, og hafa í
samskiptum við önnur strandríki í Norðurhöfum tamið sér hina
fomu stjómlist að deila og drottna.
Öðm máli gegnir um núverandi ráðamenn íslands. Þeir semja
til að sýna heiminum að þeir geti samið - af sér. ■
C'est la vie
Opið samúðarbréf
til Ólafs Ragnars
Grímssonar
Jæja, Ólafur tninn. Þá er þetta búið.
Þú sást auðvitað Moggann í gær? AUt
hefur komist upp. Þökk sé árvekni
Rannveigar Tryggvadóttur sem á skír-
dag 1979 - klukkan var 12:35 - veitti
þér eftirför niður Hólavallagötu. Þegar
Rannveig beygði upp Túngötu leit
hún í baksýnispegilinn og sjá: þú varst
að smeygja þér innum hbðið hjá húsi
sovéska sendiherrans.
^^^^gengur |
Allt kom þetta fram í grein Rann-
veigar Tryggvadóttur í Morgunblað-
inu í gær undir fyrirsögninni: „Ekki
þennan mann á Bessastaði - kynni
mín af Ólafi Ragnari Grímssyni".
Kynni mín af Ólafi Ragnari? Af-
hveiju ekki frekar: „Þegar ég sá Ólaf
Ragnar Grímsson í baksýnispeglin-
um.“
Svona er nú það. Rannveig
Tryggvadóttir hefur í sautján ár varð-
veitt þessa minningu og nú hefur hún
flett ofan af þér. Selaví.
Vitanlega hefði verið gaman fyrir
þig að verða forseti, en maður sem á
skírdag 1979 var eitthvað að skrafla
við sendiherra Sovétríkjanna kemur
auðvitað ekki til greina. Þú skilur það.
Ég veit ekki hvort þér er, á slíkri
stundu, nokkur huggun í því að ég get
aldrei orðið forseti lýðveldisins held-
ur. Ég er nefnilega líka sekur. Og til
þess að Rannveig og Mogginn verði
ekki á undan með auðmýkjandi upp-
lýsingar ætla ég að gera hreint fyrir
mínum dyrum.
Ég fór líka í sovéska sendiráðið árið
1979.
Áðuren lengra er haldið, Ólafur, vil
ég taka fram að ég hef alla tíð verið
ákaflega alvörugefinn. Ég hóf barn-
ungur hina sálardrepandi leit að til-
gangi lífsins, og án þess að fara nánar
útí þá sálma get ég sagt að frameftir
ævi bar leitin sú mig helstil víða.
Meðal annars að dyrum sovéska
sendiráðsins.
Ég man sem það gerst hafi í gær.
Ég var ljórtán ára.
Það var skyggt gler í útihurðinni.
Maðurinn sem opnaði kom heim og
saman við skuggalegu KGB-mennina
á Reutersmyndum Moggans. Bakvið
hann grillti í stóra Ijósmynd af Lernn.
Ég fann hvernig hjartslátturinn óx -
þetta var nú einu sinni í kalda stríðinu
og Bresnjev ekki beinlínis heimilis-
vinur á Drafnarstfgnum - en tókst ein-
hvemveginn að stynja upp erindinu.
Mér var boðið inn í rökkvaða stofu.
Þangað komu fleiri KGB-menn.
Þegar ég riíja þetta upp núna, Ólaf-
ur, man ég aðallega eftir þögninni sem
aðeins var rofin af lágu rússnesku
skvaldri. Rússnesku?! Og einhvers-
IKGB-mennirnir gáfu mér bækur og tímarit.
Já, best að láta allt flakka. Ég þáði gjafir af
heimsveldi hins illa.
staðar þarna úti beið Rannveig
Tryggvadóttir.
KGB-mennimir gáfu mér bækur og
tímarit. Já, best að láta allt flakka. Ég
þáði gjafir af heimsveldi hins illa. Þær
voru eftirfarandi:
Urval á þýsku úr verkum Marx og
Engels í tveimur hnausþykkum bind-
um.
100 spumingar og svör um Sovét-
ríkin.
Og loks þrjú sovésk unglingablöð,
gefin út á ensku.
Með þetta góss undir hendinni
kvaddi ég KGB og hélt út í daginn.
Það var sól.
Já, þannig fór um sjóferð þá, Ólafur
minn. Ég skal að vísu játa að ég las
aldrei úrvalið úr Marx og Engels.
Hinsvegar las ég unglingablöðin af
því meiri áhuga. Og það átti eftir að
verða örlagaríkt.
Þannig er mál með vexti að þegar
ég var fjórtán ára var ég bæði ófram-
færinn og hjárænulegur: kinnfiskasog-
inn og með bauga af allri leitinni að
tilgangi lífsins. Þótt ég elskaði flestar
stúlkumar í Hagaskóla var öll mín ást
samankomin í meinum.
Og það var semsagt undir þessum
kringumstæðum sem Tatiana Pótapo-
va frá Tóbolsk í Síberíu kom inní líf
mitt. Mynd af henni prýddi semsagt
kápuna á sovésku unglingablaði árið
1979. Þú getur flett þessu upp í góðu
tómu.
í stuttu máli sagt: Ég gaf stelpumar
í Hagaskóla uppá bátinn og varð ást-
fanginn af Tatiönu Pótapovu.
Það er náttúrlega svolítið langt milli
Reykjavíkur og Tóbolsk, og til að
brúa fjarlægðina fór ég að yrkja ljóð í
gríð og erg til Tatiönu. Ég hafði aldrei
ort áður, en nú streymdu þeir úr penn-
anum: Langir bálkar um Tatiönu, mig
og ástina. Allt var þetta mjög sorglegt,
Olafur.
Lífið er skrýtið. Ég hafði ekki hugs-
að til hennar Tatiönu minnar langa
hríð - ekki fyrren ég sá þessa grein í
morgun þarsem Rannveig Tryggva-
dóttir fletti ofanaf þér.
Og þá mundi ég að sjálfur var ég
sekur um sama glæp, og það rann upp
fyrir mér að ég gæti aldrei orðið for-
seti lýðveldisins. En svo birtist hún
mér lýrir hugskotssjónum, myndin af
Tatiönu þarsem hún brosti ljóshærð
framan í vestræna æsku. Og fékk pilt-
korn uppá íslandi til að byrja að
skrifa.
Selaví, Ólafur, Selaví. ■
a t a I 8 .
m a i
Atburðir dagsins
1429 Jóhanna af Örk leiðir
Frakka til sigurs gegn Bretum
við Orléans. 1636 Gos hefst í
Heklu; stóð fram á vetur og olli
miklu tjóni. 1860 Katla gýs
litlu gosi, leggst síðan til svefns
þangað til 1918 að hún gaus
síðast. 1873 John Stuart Mill,
heimspekingur og umbótamað-
ur, deyr. 1915 Þýskur kafbátur
sökkvir millilandaskipinu Lu-
sitania út af ströndum írlands.
1200 fórust, þaraf tugir ung-
barna; rúmlega sjöhundruð
komust af. 1945 Reykvíkingar
fögnuðu friði í Evrópu með
fylleríi og ólátum. 1955 Fóm-
arlömb kjamorkusprengjunnar
í Hiroshima koma til Banda-
ríkjanna til að gangast undir
lýtalæknisaðgerðir.
Afmælisbörn dagsins
Henri Dunant 1828, sviss-
neskur heimspekingur, aflvak-
inn að stofnun Rauða krossins.
Harry S. Truman 1884,
Bandaríkjaforseti sem fyrir-
skipaði kjarnorkuárásir á Hi-
roshima og Nagasaki. Peter
Benchley 1940, bandarískur
rithöfundur.
Annálsbrot dagsins
Jökulsá í Öxarftrði hljóp fram
með ógnarlegum v'átnsgangi,
tók af alla sanda yfir Skinna-
staði og upp undir Kelduhverfi,
svo ernir, fálkar og hrafnar
drápust allt í sínum hreiðrum;
svo hátt gekk upp í gljúfrin.
Prestur sá, er hélt Skinnastaði
missti 3 hundmð fjár.
Seiluannáll 1655.
Þjófur dagsins
Ef maður vill stela í þjófafé-
lagi, þá verður að stela sam-
kvæmt lögum; og helst að hafa
tekið þátt í að setja lögin sjálf-
ur. Halldór Laxness; Atómstödin.
Málsháttur dagsins
Fár bregður hinu betra, ef hann
veit hið verra.
Samviska dagsins
Hann hafði hreina samvisku.
Hann notaði hana aldrei.
S.J. Lec.
Orð dagsins
Sorg etur hjarta
efþú segja né náir
einhverjum allan hug.
Hávamál.
Skák dagsins
Skákmeistarinn Aktouf frá Al-
sír er ekki kunnur kappi en
hann leikur samt aðalhlutverk-
ið í skák dagsins. Hann hefur
hvítt og á leik gegn Ungverjan-
um Kirjak, sem er reyndar líka
fjarri því heimsfrægur. En
skáklokin em snotur - eitthvað
sem allir geta þegar þeir hafa
séð það.
Hvítur leikur og vinnur.
1. He71! Dxe7 2. Dxh7+!
Kxh7 3. Hh3+ og mát í næsta
leik.