Alþýðublaðið - 08.05.1996, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 8. MAÍ1996
ALÞÝÐUBLAÐK)
5
m e n n i n g
áhrif og því sá Sir William sig loks
tilneyddan til að undirrita skjalið.
Nú leit út fyrir að viðunandi
lausn hefði fundist á vandmeð-
förnu máli, en svo reyndist alls
ekki vera. Þagmælska er líklega
ekki sterkasti þátturinn í mannlegu
eðli og nú tóku sögur um meint
svindl Sir Williams að berast um
veislusali Lundúnaborgar. Á stutt-
um tíma var Sir William rúinn
virðingu. Hann sá enga aðra leið
til að hreinsa mannorð sitt en að
höfða mál gegn þeim vinum sem
sögðust hafa staðið hann að svindli
og saka þá um rógburð.
Málið vakti gífurlega athygli.
Það var ekki einungis að aðals-
maður væri sakaður um að hafa
rangt við í spilum heldur var prins-
inn af Wales opinber að þvf að
hafa tekið þátt í jafn vafasömu at-
hæfi og fjárhættuspili. Mörgum
þótti sem þarna hefði bresk aðals-
stétt sett ofan og gerst sek um al-
varlegt fráhvarf frá þeim viktor-
íönsku viðhorfum sem hún hafði
löngum viljað kenna sig við.
Lögmaður Sir Williams var Sir
Edward Clarke, sem síðar varði
Oscar Wilde í öðrum réttarhöldum
sem settu Lundúnaborg á annan
endann. Vörn hans byggðist á því
að leiða líkur að því að Sir Willi-
am væri fórnarlamb samsæris
ótrúrra vina sem af einhverjum
ástæðum vildu ná sér niðri á hon-
um. Einhverjir hvísluðu því að
Prinsinn af Wales væri potturinn
og pannan í samsærinu, en Sir
William hafði um tíma átt vingott
við ástkonu prinsins.
Prinsinn af Wales var viðstaddur
réttarhöldin og það var framburður
hans sem felldi Sir William. Þegar
prinsinn var spurður að því hvort
hann hefði, þegar honum var sagt
frá svindlinu, trúað á sekt Sir
Williams, svaraði hann því til að
þeir sem skýrðu honum frá hinu
meinta svindli hefðu allir verið svo
sannfærðir um að það hefði átt sér
stað að hann hefði ekki getað ann-
að en trúað því. „Annað var ekki
hægt“, endurtók hann.
Dómarinn var þarna settur í
vanda. Að dæma Sir William í vil
mætti túlka sem svo að verið væri
að bera brigður á dómgreind prins-
ins. Dómarinn var því ekki lengi
að komast að þeirri niðurstöðu að
engin ástæða væri til að saka vini
Sir William um rógburð. Þessa
niðurstöðu var ekki hægt að túlka
á annan hátt en þann að rétturinn
teldi Sir William sekan um svindl.
Eftir þetta átti Sir William sér
ekki uppreisnar von. Honum var
gert að segja sig úr hernum, var
rekinn úr fjórum einkaklúbbum og
í stuttu máli var hann persona non
grata í bresku samkvæmislífi það
sem hann átti eftir ólifað.
Svindlaði hann? Lögfræðingur
hans, Sir Edward Clarke, trúði
staðfastlega á sakleysi Sir Willi-
ams og sagði í ævisögu sinnii að
dómurinn hefði verið rangur.
Lengstu réttarhöld
í sögu Bretlands
Arthur Orton var einn af bjart-
sýnismönnum þessa heims. Hann
var aðalleikari í lengstu réttarhöld-
um sem haldin hafa verið á Bret-
landi en þau stóðu alls í 1025
daga, þrátt fyrir að málið hefði átt
að liggja ljóst fyrir strax á fyrsta
degi.
Forsaga málsins var sú að árið
1854 var Sir Roger Charles Do-
ughty, erfingi mikilla auðæfa, far-
þegi á skipi sem var á leið frá
Brasilíu og týndist á hafi. Móðir
Sir Rogers, Lafði Tichbourne,
neitaði að trúa því að sonur sinn
væri látinn og tæpum tíu árum eftir
hvarf hans auglýsti hún eftir hon-
um í blöðum víðs vegar um heim. í
Ástralíu las innflytjandinn og
slátrarinn félausi Arthur Orton
auglýsinguna og skrifaði móður-
inni klúðurslegt bréf, morrandi í
stafsetningarvillum, þar sem hann
sagðist vera hinn týndi sonur.
Lafði Tichbourne trúði honum og
bað hann að koma til Evrópu.
Orton tókst að safna fé til ferð-
arinnar og hann hitti lafði Tichbo-
urne í hótelherbergi í París. Orton
lá þar í rúmi sínu og gerði sér upp
veikindi. Herbergið var myrkvað,
Orton sneri andlitinu að veggnum
og sagði ekki orð. Lafði Tichbo-
Rottunum var stefnt fyrir
réttinn en þegar málið
var tekið fyrir voru þær
hvergi sjáanlegar í réttar-
salnum. Ákæruvaldið
sagði greinilegt að rott-
urnar ætluðu sér ekki að
sinna stefnunni og taldi
fjarveru þeirra jafngilda
vanvirðu við réttinn.
urne gekk til hans, kyssti hann og
sagði: „Hann hefur útlit föður síns
og eyrun eru úr föðurættinni."
Þetta var einkennileg yfirlýsing
því Orton og Sir Rogers svipaði á
engan hátt saman. Orton var rúm
150 kíló, en Sir Roger hafði verið
tæp sextíu kíló. Ekkert í tali eða
framkomu Orton minnti á Sir Ro-
ger, en Lafði Tichbourne trúði því
þó staðfastlega að þarna væri týndi
sonurinn kominn. Enginn annar í
fjölskyldunni lagði trúnað á að svo
væri, en ýmsir aðrir voru reiðu-
búnir til að trúa og óneitanlega
styrkti það mál Ortons að Lafði
Tichbourne sagðist þekkja í honum
son sinn.
Orton gerði nú kröfu til arfs
síns, en ekki var réttað í málinu
fyrr en fjórum árum síðar. Það gaf
Orton góðan tíma til að sanka að
sér upplýsingum um manninn sem
hann þóttist vera. Hann réð sem
þjóna sína menn sem höfðu gegnt
herþjónustu í herdeild Sir Rogers
og frá þeim fékk hann dýrmætar
upplýsingar. Þegar málið var loks
tekið fyrir hafði Orton um hundrað
vitni sem voru reiðubúin að sverja
að hann væri Sir Roger. Mikilvæg-
asta vitnið var þó fjarri því Lafði
Tichborune lést stuttu áður en rétt-
arhöldin hófust.
Réttarhöldin drógust mjög á
langinn og Orton tókst að þvæla
málið fram og aftur. En óneitan-
lega skaðaði það málstað hans
þegar upp komst að hann kunni
ekki orð í frönsku en Sir Roger
hafði talað frönsku reiprennandi.
Og svo kom á daginn að Orton
vissi ekki skírnarnafn Lafði Tich-
bourne. í fyrsta bréfi sínu til hans
hafði hún undirritað bréf sitt H.F.
Tichbourne. Orton giskaði á að
hún hefði heitið Hanna Frances en
lafðin hét Henriette Felicité.
Allt var loks glatað þegar skóla-
félagi Sir Rogers mundi skyndi-
lega að Sir Roger hafði húðflúr á
vinstri handlegg. Á handlegg Or-
ton fannst ekkert slíkt.
Orton var umsvifalaust handtek-
inn og sóttur til saka fyrir mein-
særi. En Orton gafst ekki upp.
Hann lét leiða fram vitni sem
sagðist hafa verið þjónn á skipi
sem hefði bjargað Sir Roger úr
sjávarháska. Rannsókn leiddi í ljós
að vitnið var svindlari með langan
og litríkan feril að baki.
Réttarhöldin í þessu fáránlega
máli tóku alls 1025 daga. En það
tók kviðdóminn einungis þrjátíu
mínútur að ákveða sekt Ortons og
hann var dæmdur til fjórtán ára
fangelsisvistar. ■
■ Bragi Ólafsson
Hverfiö
rétt fyrir páska
Þegar fjölskyldan á númer nítján dregur fána Sameinuðu
Furstadæmanna að hún, vekur það óskipta athygli nágranna í göt-
unni. Hjónin á tuttugu og einum ganga rakleitt yfír á átján og það-
an er hringt í manninn á sautján sem tafarlaust staðfestir grun allra
hinna:
Arabísku furstadæmin, sjö að tölu, sjö eins og dagamir í vik-
unni. „Hvað sjö vekur skrýtnar kenndir í þessu samhengi,“ segir
faðirinn á tuttugu og einum. ,JEr ekkert hægt að gera? Hvað með
lögregluna í bænum? Hefur hún ekkert umboð til að leysa svona
hnút?“
En lögreglan reynist berskjölduð gagnvart flestu því sem gerist
á einkalóðum: „Sé ekki um að ræða hljómstyrk ofar ákveðnum
takmörkum," segir varðstjórinn á kvöldvaktinni, „eða nakinn lík-
ama eins og við þekkjum hann, er ansi fátt sem við getum að-
hafst.“ Og hann bætir við:
„En til að koma í veg fyrir að eitthvað bærist í aprílgolunni,
jafnvel þó það geti varla talist við hæfi, verður fólkið einfaldlega
að taka lögin í sínar hendur. En þá er líka komið að okkur að end-
urheimta lögin. Og þrátt fyrir að þau lög sé ekki að finna í okkar
bókum, má bóka - ef mér leyfist að nota slíkt orðalag - að við
munum athuga málið óumbeðnir.“
Veður
Það var ekki svo löngu eftir að við komum úr utanlandsferðinni
að hún riíjaðist upp fyrir okkur húsnúmeraplatan sem við höfðum
stungið í hliðarhólfið á handtöskunni. Við vomm auðvitað dmkk-
in þegar okkur datt í hug að kaupa hana, en núna, þegar platan er
farin að veðrast fyrir ofan dymar, hef ég sætt mig við þetta númer
sem hann seldi okkur, götusalinn.
Borð
Aldrei fyrr hafði ég leitt hugann að raunverulegu notagildi
borða. Eg var inni á einum þessara nýju skemmtistaða í miðborg-
inni og fylgdist með hljómsveitinni sem spilaði, það var jazz-
hljómsveit með söngvara. En svo var það að loknu fjömgu lagi
um svefnlausa borg handan Atlantshafsins að söngvaiinn kallar í
hljóðnemann að sér skuli færður drykkur, hann þurfi nauðsynlega
á drykk að halda og helst sem allra fyrst. Lengi vel leit út fyrir að
þjónustufólk staðarins hefði ekki meðtekið beiðni hans og mér
virtist sem svo að hann hefði gefið upp alla von um að verða bæn-
heyrður því skyndilega taldi hann inn í nýtt lag, án þess að hafa
verið send hressingin. En ekki vom nema nokkur augnablik liðin
af nýhöfnu lagi þegar feimnisleg stúlka kom aðvífandi með klaka-
kældan drykk í longdrinks-glasi. Á þeirri stundu hafði söngvarinn
farið með fyrstu hendingar textans en á undraverðan hátt, án þess
að fipast í flóknum ástaijátningunum, tók hann við glasinu, kyssti
blíðlega handarbak stúlloinnar, setti drykkinn á flygilinn fyrir aft-
an sig og sneri sér að hljóðnemanum á ný. í miðju laginu, á með-
an píanóleikarinn dró athygli hlustenda að hljóðfæri sínu, hefði
söngvaiinn auðveldlega getað teygt sig í glasið en það var ekki
fyrr en síðustu tónar tenórsaxófónsins, og þar með lokatónar Iags-
ins, dóu út, að hann virtist muna eftir drykknum. Hann hafði
gleymt sér í þeirri öryggiskennd sem stöðug borð vekja einatt hjá
fólki, þeirri vissu að leggi maður glas frá sér á borð, þá gleymist
það ekki; það bíður manns þar, í þeini hæð sem það rís ofar jörðu.
Bragi Ólafsson er skáld og leikritahöfundur.