Alþýðublaðið - 15.05.1996, Síða 7

MIÐVIKUDAGUR 15. MAÍ1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
ó r n m á I
■ Nelson Mandela sækist ekki
eftir endurkjöri til forseta
Mérfinnst ég
einangraður
- segir Mandela og vill
Nelson Mandela hefur verið forseti
Suður Afríku í tvö ár. Áður en hann
var kosinn í æðsta embætti þjóðarinn-
ar hafði hann setið tuttugu og sjö ár í
fangelsi vegna baráttu sinnar fyrir rétt-
indum blökkumanna. Kosning hans í
embættið jafngilti í hugum margra
sigri réttlætis yfir ranglæti.
Hann er sjötíu og sjö ára og ætlar
að láta af embætti forseta árið 1999
þegar kjörtímabil hans rennur út. ,jig
er algjörlega ákveðinn í því að láta af
störfum í lok kjörtímabilsins,“ segir
hann. „Það er mikið þrýst á mig að
halda áffam en ég er ekki tilbúinn til
þess. Mig langar til að hverfa aftur til
eðlilegs lífs, geta sest niður með bók
sem vekur áhuga minn, ræða við böm
mín og bamaböm og hafa tækifæri til
að ferðast um og hitta almenning í
landinu. Þetta langar mig allt til að
gera. Ég hef ánægju af að stjóma land-
inu og vinna með samstarfsmönnum
mínum, en önnur viðfangsefni heilla
mig.“
Forsetastarfmu fylgir frelsisskerð-
ing sem á ekki vel við Mandela.
Heimili hans er undir stöðugri lög-
regluvemd og öryggisverðir spranga
þar um eins og væm þeir á heimavelli.
Mandela viðurkennir að honum líði
stundum eins og hann sé í einangrun.
„Mér finnst ég einangraður þegar ég
er ekki meðal fólksins. Mér finnst ég
einangraður núna,“ segir hann. „En á
sama tíma hef ég ekki næði til að njóta
þeirrar einveru sem allir menn þaífn-
ast. Ég er ætíð í fylgd öryggisvarða."
Öryggisvarslan um Mandela hefur
aukist stórlega eftir morðið á Rabin,
ísraelska forsætisráðherranum og tíu
til tólf öryggisverðir fylgja honum
hvert fótmál.
Einstaka sinnum gerir hann tilraun-
ir til að stinga öryggisverðina af en
þær mistakast ætíð. „Stundum segi ég
við verðina: „Fömm í morgungöngu
klukkan fimm á morgun.“ Síðan fer
ég út klukkan fjögur. En þeir ná mér
alltaf vegna þess að á leið minni þarf
ég að fara í gegnum röð af öryggis-
hliðum og þar em lögreglumenn sem
senda samstundis skilaboð til öryggis-
varðanna. Eina einveran sem mér
býðst er þegar ég er í svefnherbergið
og um það bil að fara að sofa,“ segir
forsetinn.
Mandela er einangraður og fmnur
fyrir þeirri einangmn. Einn aðstoðar-
manna hans segir: „Vandi hans er sá
að hann hefur ákaflega lítinn tíma af-
lögu fyrir hin daglegu mannlegu sam-
skiptí sem em sjálfsagður hluti af lífi
okkar hinna, eins og að spjall við fjöl-
skylduna eftir vinnu. Hann hefúr eng-
an tíma tíl slíks. Staðreyndin er liklega
sú að í tuttugu og sjö ára fangelsisvist
hafði hann líklega fleiri tækifæri til að
sinna mannlegum samskiptum og lesa
bækur en hann hefur nú.“
Tuttugu og sjö ára fangelsisvist
virðist ekki hafa skilið eftir sig andleg
ör, en líkamleg hreysti hans er ekki
hin sama og áður. I hegningarvinnu
vann hann úti í skerandi birtu sem
skaðaði augu hans og gerði þau svo
ákaflega viðkvæm að hann þolir ekki
flassljós myndavéla og ber sólgler-
augu í sterku sólskini.
„Ég hef ekki tíma til að dvelja við
það sem gerðist í fortíðinni," segir
hann. „Ég hef engan tíma til að ræða
um neikvæða atburði. Ég stefni að
ákveðnum markmiðum og það tekst
ekki tekist sé á við þau af ögun og ein-
beitni. Það krefst mikillar sjálfsögunar
að beijast ekki við fólk sem hefur ráð-
ist ómaklega á mann, en það er mikil-
setjast í helgan stein.
vægt að láta þá atburði ekki halda fyr-
ir sér vöku. Einstaklingurinn verður að
einbeita sér að því sem hann getur
fengið áorkað. Áður en ég dreg mig í
hlé ætla ég að þjóna samfélagi mínu,
berjast fyrir því að bæta lífskjörin og
tryggja stöðugleika í landi mínu.“
Maður alþýðunnar
Þessi hjarthlýi, gáfaði maður er
dáður og elskaður vegna mannkosta
sinna og er orðinn goðsagnapersóna í
lifánda lífi. Hann er virkur í baráttu
gegn fátækt, kynþáttafordómum og
berst fyrir því að bæta hag umkomu-
lausra bama.
„Síðasta helgi var dæmigerð," segir
einn aðstoðarmanna hans Á morgun-
göngu sinni í Jóhannesborg hitti hann
bakara. Þeir tóku tal saman og bakar-
inn sagði honum að hann væri að fara
að gifta sig og spurði Mandela hvort
hann vildi heiðra sig með návist sinni.
Og eftir að hafa lokið erfiðum og
tímafrekum skyldustörfum á sunnu-
degi var Mandela viðstaddur hjóna-
vígsluna og lét ekki einungis taka
mynd af sér med brúðhjónunum held-
ur einnig með öðrum pörum sem voru
að gifta sig þennan dag.“
Nýlega bauð Mandela ungum nem-
endum í sérskóla í garðveislu. Þegar
hann komst að því að einungis kór
skólans hafði verið boðið varð hann
miður sín: „Hvemig getum við gert
þetta og ekki boðið öllum? Allt jjað
góða sem okkur gekk til lætur í minni
pokann fyrir vonbrigðum þeirra sem
var ekki leyft að koma.“ Hann krafðist
þess að öllum nemendum skólans yrði
boðið til veislu helgina þar á eftir.
„Hann býr yfir afar mikilli hlýju og
setur sjálfan sig aldrei á stall. Völdin
hafa ekki stigið honum til höfuðs,"
segir einn starfsmanna hans. Mandela
fer ekki í mannamun og þegar hann er
spurður um þá áhrifamenn sem hann
hefur haft kynni af í embætti sínu seg-
ir hann: „Það er mikilvægt að koma
fram við þá eins og venjulegar mann-
eskjur, af virðingu og hlýju, en lát-
leysi. Mér hefur án undantekninga
lynt vel við þessa menn, jafnvel þær
sem spennu hefur gætt vegna stjóm-
málaástands eða ólíkra viðhorfa."
Mandela fer á fætur klukkan fjögur
á hverjum morgni. Hann stundar
morgungöngur í um það bil klukku-
stund. „Eg trúi því að líkamleg æfing
sé lykillinn, ekki aðeins að líkamlegri
heilsu heldur einnig að hugarró. f
gamla daga veitti ég reiði minni útrás
á æfmgapoka sem ég barði á fremur
en að beina henni að einstaklingum. í
fangelsinu var nauðsynlegt að ég fengi
útrás fyrir reiði mína og örvæntingu,"
segir hann.
Fengi hann að ráða væri hann kom-
inn í rúmið um m'u að kvöldi en þær
annir sem fylgja opinberum störf gera
það að verkum að oft er hann ekki
háttaður fyrr en á miðnættí. ,JEf ég fer
þreyttur í rúmið finnst mér eins og ég
hafi unnið góð dagsverk en hef ég
hætta glaðvakandi þá finnst mér eins
og ég hafi ekki gert það sem ætlast var
til af mér,“ segir hann.
Að rækta garðinn sinn
Eftir þijú ár ætlar hann að setja að í
gamla þorpinu sínu Qunu. „Eg hef
tækifæri til að fara heim að minnsta
kosti tvisvar á ári og ævinlega á jólun-
um þegar ég kem því svo fyrir að mér
er kleift að hitta félaga mína frá æsku-
árunum. Þama finnst mér eins og ég
sé heima. Það er einkennilegt að
margt af því fólki sem býr þar er
„Ég hef ekki tíma til að dvelja við það sem gerðist í fortíðinni. Ég hef
engan tíma til að ræða um neikvæða atburði. Ég stefni að ákveðnum
markmiðum og það tekst ekki nema tekist sé á við þau af ögun og
einbeitni. Það krefst mikillar sjálfsögunar að berjast ekki við fólk
sem hefur ráðist ómaklega á mann, en það er mikilvægt að láta þá
atburði ekki halda fyrir sér vöku."
yngra en ég en lítur út fyrir að vera
tuttugu árum eldri vegna þess að lífs-
baráttan í landinu er svo óblíð."
Eitt fyrsta verk hans eftír að hann
sest í helgan stein verður að hefja
garðrækt. Þegar hann sat í fangelsi sá
hann um eigin garð. Hann segir það
hafa hjálpað sér við að halda geð-
heilsu. „í fangelsinu var garðurinn eitt
af því fáa sem ég fékk að hlúa að. Að
sá fræjum, fylgjast með þeim vaxa,
rækta þau og uppskera gaf mér ein-
falda en varanlega ánægju. Ég sá það
einnig sem líkingu við vissa þætti í lífi
mínu. Ég skrifaði Winnie bréf um það
leytí sem ég var að rækta fallega rauða
tómatplöntu, sem vegna mistaka eða
skorts á umönnun visnaði, án þess ég
fengi nokkuð að gert. Þegar ég skrif-
aði henni bréfið voru tilfmningar mín-
ar blendnar. Ég vildi ekki að sambandi
okkar færi sömu leið og tómatplantan
en um leið fannst mér að ég væri ófær
um að rækta mörg mikilvægustu sam-
böndin í lífi mínu. Stundum er ekkert
hægt að gera til að bjarga einhverju
sem ætlað er að deyja."
Ákvörðun Mandela um að setjast í
helgan stein er ekki síst til komin
vegna löngunar hans til að eyða tíma
með bömum sínum fjórum, tuttugu og
einu barnabarni og þremur barna-
barnabömum. „Við erum stór fjöl-
skylda, að því leyti er ég mjög ríkur
og þau hafa alltaf aðgang að mér. Við
erum alltaf í sambandi," segir hann.
„Það var mjög erfitt fyrir bömin að al-
ast upp án þess að hafa föður sem gæti
leiðbeint þeim, gefið þeim ást og ör-
yggi og tryggt að þau byggju ekki við
auðmýkjandi aðstæður, sem þau
neyddust til að gera þarsem ég var
ekki hjá þeim. Það var mjög sársauka-
fullt. Síðan ég kom úr fangelsinu hef
ég reynt að bæta upp glataðan, tíma
ekki einungis með því að vera í návist
þeirra heldur einnig með því að
tryggja að þau komist af í lífsbarátt-
unni. Ég hjálpa þeim þar sem mér er
það mögulegt."
Mandela ber ekki einungis hag eig-
in bama fyrir bijóstí heldur hag allra
bama í Suður Afríku. Hann segir að
eitt það átakanlegasta sem hann hafi
séð í langan tíma hafi verið böm sem
hann gekk fram á einni morgungöngu
sinni og sváfu á gangstéttunum með
dagblöð breidd yfir sér. „Stærsti
draumur minn er að bæta líf eins
margra bama og mögulegt er,“ segir
Mandela sem kann að vera ástsælasti
forsetí heims í dag og á þá ást sannar-
lega skilið. Snaraö og sneitt. KB.