Alþýðublaðið - 06.06.1996, Blaðsíða 8

I *
W&ÉW
4 - 8 farþega og hjólastólabílar
5 88 55 22
Fimmtudagur 6. júní 1996
MWMMD
82. tölublað - 77. árgangur
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
■ Rannveig Guðmundsdóttir formaður þingflokks Alþýðuflokksins
telur skýrslu um laun og lífskjör á íslandi og í Danmörku gagnlega
að mörgu leyti, en að hún segi ekki alla söguna
Rannveig: Sú staðreynd að bæði
hjón vinna mun meira hér en í Dan-
mörku bitnar á börnunum og skap-
ar þarmeð erfiðari uppvaxtarskil-
yrði. Það kemur ekki fram í þessari
skýrslu.
Þurfúm að skila arðinum af
hagvextinum
Rannveig benti á, að á samanburð-
arárunum milli Islands og Danmerkur
var efnahagskreppa hér á landi en ekki
í Danmörku. Þannig óx kaupmáttur í
Danmörku árin 1991-94 um 6,7 pró-
sent en minnkaði á sama tíma hérlend-
is um 6 prósent. „Þetta er rammi sam-
anburðaráranna í skýrslunni. Kaup-
máttur 1994 var lakari hérlendis en
hann var árið 1990 vegna stórfelldra
efnahagserfiðleika. Okkur tókst að
vinna okkur út úr erfiðleikunum, og
það er mjög mikilvægt fyrir okkur
sem vorum í stjóm að halda þessu á
loft. Vegna þess að skynsamlega var
haldið á málum gátum við tekið við
hagvextinum og hann skilaði sér strax
inn í þjóðarbúið og til almennings.
Þetta er mikilvæg staðreynd, af því
þetta var verk okkar alþýðuflokks-
manna. En þótt kaupmáttur hafi aukist
og mikið hafi rofað til þýðir það ekki
þar með að allt sé orðið r' himnalagi.
Við skuldum þeim sem báru þungann
af þjóðarsáttinni að arðurinn af hag-
vextinum skili sér til þeirra. Við höf-
um gengið of langt í tekjutengingu,
skýrslan staðfestir það. I sumum til-
fellum eru bætur hærri hjá okkur en
tekjutengingin er svo brött að tilfærsl-
ur til efnaminni verða lakari og fólk
hefur þar af leiðandi minna úr að
spila.“
GATT ekki notað til að
lækka matarverð
Rannveig sagði athyglisvert að
skýrslan sýni ótvírætt að matarverð sé
hærra á íslandi, þótt verðlag sé annars
almennt hærra í Danmörku. Um þetta
sagði hún: ,£f við hefðum nýtt okkur
tæki einsog GATT hefðum við gert
betur í að bæta lífskjör, og við hefðum
þannig getað lækkað matarverð. Því
miður var ekki pólitískur vilji hjá rík-
isstjómarflokkunum til að nota GATT
til þess að lækka matarverð og bæta
lífskjör."
Fjölskyldustefna fæst ekki
rædd á Alþingi
Atvinnuleysi er talsvert minna á ís-
landi en í Danmörku, en Rannveig
bendir á að þrátt fyrir tölur um örh'tið
minna atvinnuleysi nú áður, sé það
staðreynd að það hafi ekkert minnkað
á höfuðborgarsvæðinu. Atvinnuleysi
sé ennþá yfir fimm prósent og- yfir sjö
prósent kvenna séu án atvinnu.
Hún segir skýrsluna staðfesta að
vinnutími á íslandi sé óhóflega langur.
Islendingar vinna að jafnaði 50 stundir
á viku en Danir aðeins 39. Rannveig
kvaðst þeirrar skoðunar að styttri
vinnutími muni skila sér í hækkun
dagvinnulauna og auknum lífsgæðum.
„Sú staðreynd að bæði hjón vinna
mun meira hér en í Danmörku bitnar á
bömunum og skapar þíu'með erfiðari
uppvaxtarskilyrði. Það.kemur ekki
fram í þessari skýrslu, fremur en sá
vandi sem skapast .við umönnun aldr-
aðra og sjúkra hjá yfirkeyrðum og
þreyttum fjölskyldum.
„Alþýðuflokkurinn hefur lagt fram
tillögur um samræmda opinbera fjöl-
skyldustefnu. Stefna okkar hefur feng-
ið víðtækan stuðning allra sem um
hafa fjallað, en hún hefur ekki fengist
afgreidd á Alþingi. Brýnasta verkefni
allra alþýðuflokksmanna, á báðum
stjómsýslustigum, er að bregðast al-
hliða við í málurn fjölskyldunnar,"
sagði Rannveig.
Þá ítrekaði hún að Alþýðuflokkur-
inn myndi fara fram á ítarlega skýrslu
um samanburð á lífskjömm stétta á Is-
landi og í Danmörku.
Rannveig: Við skuldum þeim sem báru þungann
af þjóðarsáttinni að arðurinn af hagvextinum skili
sértil þeirra.
„Við höfum nú fengið samanburð á
kjöram milli landa, en við höfum ekki
fengið samanburð innbyrðis milli
stétta. Við höfum þessvegna ekki
nógu skýra mynd af því hverjir bera
samneysluna og hverjir sleppa við að
leggja sitt af mörkum," sagði Rann-
veig Guðmundsdóttir formaður þing-
flokks Alþýðuflokksins, en í gær-
morgun var rætt á Alþingi um skýrslu
forsætisráðherra um laun og lífskjör á
íslandi og Danmörku. í samtali við
Alþýðublaðið sagði hún skýrsluna að
mörgu leyti gagnlega en að hún segði
alls ekki alla söguna um lífskjör á ís-
landi.
Rannveig sagði að vitanlega kæmi
ekkert fram í skýrslunni um sam-
þykktir stjómarmeirihlutans á Alþingi
síðustu vikur. „Eftir tvö til þrjú ár
blasir við að hvað gerist eftir þær
breytingar á ávöxtun af arði sem ekki
er launamannsafkoma. Það er verið að
breyta tekjuskiptingunni í þjóðfélag-
inu og þessvegna mun Alþýðuflokkur-
inn strax í haust fara fram á skýrslu
um lífskjaradreifingu milli stétta á ís-
landi annarsvegar og í Danmörku
hinsvegar," segir Rannveig.
Hún segir mikilvægt að skoða
skýrsluna mjög vel og knýja fram úr-
bætur á þeim sviðum sem þörf er á.
Ótvírætt væri að íslendingum hefði
tekist að vinna sig út úr kreppu sem
stóð frá lokum níunda áratugarins til
1994. „Við héldum skynsamlega á
málum þegar hér varð samdráttur í
veiðum með meðfylgjandi erfiðleik-
um. Við bragðumst rétt við, og inn-
viðir efnahagshfsins vora styrktir við
afar erfiðar aðstæður. Um þetta er
ekki talað nú.“
Glaðar
þingkonur
Þingmenn tóku
endasprettinn í
gær en síðustu
daga hafa ný lög
hrannast upp,
enda Alþingi ver-
ið við störf næst-
um allan sólar-
hringinn. Engin
þreytumerki var
þó að sjá á þeim
Bryndísi Hlöð-
versdóttur og
Guðnýju Guð-
björnsdóttur í
gær, þær
skemmtu sér
beinlínis konung-
lega.
■ Árbæjarsafn
Leikfanga-
sýning og
tóvinna
Árbæjarsafn verður opið helgina
7. og 8. júní frá klukkan 10 til 18
báða dagana. A laugardag verður
teymt undir bömum milli klukkan
14 og 15. Þá er og leikfangasýning
fyrir bömin og farið verður í gamla
og góða leiki. Sunnudagurinn verð-
ur helgaður tóvinnu, en allt fram á
þessa öld var tóskapur aðalvetrar-
starfið sem íslendingar sinntu innan-
húss. Þegar sláturtíð lauk var tekið
til við tóskapinn og hamast við
kembingu, spuna, prjónaskap og
vefnað. Kappið var oft það mikið að
karlar og konur gengu prjónandi
milli húsa, og stundum unni fólk sér
ekki næturhvfldar en vakti yfir tó-
skapnum framundir morgun. Kindur
verða rúnar í safninu klukkan 15 og
á Komhúsloftinu verður tekið ofan
af, kembt, spunnið, prjónað og
spjaldofið. Auk alls þessa verður
sýnd roðskógerð, gullsmíði og
hannyrðir. í árbænum verður hægt
að fá lummur og kaffi.
Vill rannsókn á lífskjör-
um einstakra stétta
f
■ Skýrsla forsætisráðherra um lífskjör og laun á Islandi og í Danmörku
staðfesta rannsóknir Eddu Rósar Karlsdóttur hagfræðings
Launin niðurgreidd fyrir íslenskfyrirtæki
- segir Gísli S. Einarsson alþingismaður. „Það sem
fram kemur í skýrslunni er staðfesting á rökum sem
ég setti fram með frumvarpi mínu um lögbindingu
lágmarkslauna."
„Ég tel mjög athyglisvert að það
sem kemur fram í skýrslu forsætis-
ráðherra nú er í raun staðfesting á
þeim rökum sem ég setti fram fyrir
frumvarpi mínu um lágmarkslaun
og atvinnuleysisbætur fyrir tíu vik-
um,“ sagði Gísli S. Einarsson
þingmaður Alþýðuflokksins í sam-
tali við Alþýðublaðið, en hann tók
í gær þátt í umræðum á Alþingi
um laun og lífskjör á íslandi og
Danmörku vegna skýrslu forsætis-
ráðherra þar um. Gísli segir að
þetta sé sérstök staðfesting á gagn-
merkum skýrslum sem Edda Rós
Karlsdóttir hagfræðingur vann fyr-
ir VMSí annarsvegar og Félag
verslunarmanna hinsvegar, og sem
Gísli lét fylgja frumvarpi sínu. „Ég
les útúr þessum skýrslum að í
reynd er verið að niðurgreiða laun
fyrir mörg fyrirtæki á Islandi,"
sagði Gísli.
Við umræðurnar á þingi í gær ít-
rekaði Gísli þau sjónarmið sín, að
meginvandinn í íslensku þjóðfélagi
sé fátækt sem stafi af lágum laun-
um. Þetta hafi leitt til fólksflótta
frá landinu, og þannig hafi Islend-
ingum sem búa í útlöndum fjölgað
um 10 prósent milli áranna 1994
og 1995.
Hann vísaði til skýrslu Eddu
Rósar, þarsem segir að þær skýr-
ingar sem nefndar eru á lágum
launum á íslandi séu bág fram-
leiðni, einfalt atvinnulíf, skortur á
fullvinnslu, smæð fyrirtækja og
markaða og hár flutningskostnað-
ur. A þessum atriðum þurfi að taka
fast og stuðla að breytingum til
hins betra sem fyrst.
Gísli sagði ekki einhlítt að tala
um lélega framleiðni á íslandi:
„Það vekur athygli mína að við er-
um nú þrátt fyrir allt 3,6 prósent
fyrir ofan meðaltal OECD í fram-
leiðni og 7,6 prósent fyrir ofan
meðaltal í ESB-löndum. Þetta vek-
ur athygli. Að sjálfsögðu staðfestir
þetta að við erum með kringum 15
til 20 prósent minni ráðstöfunar-
tekjur, þrátt fyrir að vinnuárið sé
um þremur mánuðum lengra hjá
meðalverkamanninum á Islandi en
í Danmörku," sagði Gísli.
Gísli S. Einarsson: Vinnuár
verkamannsins þremur mánuðum
lengra á íslandi en í Danmörku
- en ráðstöfunartekjur
15-20 prósent minni.