Alþýðublaðið - 16.07.1996, Qupperneq 5

ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚLl' 1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
'ið Ijóð Jónasar Hall-
og Schubert, sveita-
hverjum bragarháttum inní músík-
ina, sem gaf ekki góða raun.
Þarað auki hefur Jónas einkenni-
lega fínan húmor; hann grínast. Eitt
af þeim kvæðum sem ég uppgötv-
aði voru Vorvísur. Þar stendur að
hann yrki ljóðið „á la Jón Þorkels-
son“, eða séra Jón frá Bægisá sem
var eldri frændi Jónasar og skrítið
skáld. Hann vann það afreksverk að
þýða Milton, og unga séníið Jónas
vissi auðvitað af karlinum og yrkir
þetta kvæði svona í hans stfl. En
ennþá sérviskulegar en séra Jón. Og
hefur haft skömm og gaman af!
Mig langar til þess að gefa lögin
út á nótum, og líklega verða þau
svo gefin út á geisladisk við hent-
ugleika. Ég hef áður samið svona
„hugguleg lög“ sem leikhúsmúsík -
ætli þetta sé ekki einhverskonar
hagmælska, svona einsog þegar at-
ómskáld leikur sér að ferskeytlum.
Framúrstefnumennimir kennarar
mínir sögðu í gamla daga: „Maður
á að geta allt“. Maður verður að
kunna reglurnar áður en maður tek-
ur til við að brjóta þær, og á að ráða
við hvaða stíl sem er. Ég tók þess-
um tónsmíðum ekki mjög alvar-
lega, þangað til að ég sá að þetta
var orðinn nokkurskonar bálkur.
Hver veit nema ég semji tvö lög til
viðbótar, það lítur svo ansi vel út ef
þau eru tuttugu! Það var svolítið til-
viljunarkennt hvaða ljóð ég valdi
að gera músík við. Ég held jafn
mikið upp á hvert og eitt, Jónas er
svo óskaplega fínt ljóðskáld. Hann
er moderne. Hann hafði vissar fyr-
irmyndir í Evrópu - einsog auðvit-
að Heine, sem Jónas þýðir svo
meistaralega að við höfum enga
hugmynd um að hann sé einhver
þýskur gyðingur í París. Heine lét
víst skírast, tók kristna trú; en sagði
blátt áfram að það væri bara að-
göngumiði. Aðgöngumiði að menn-
ingarheim Evrópu. Og maður þarf
víst aðgöngumiða! Tónskáldið
Mendelson, sem var Berlínargðing-
ur - gerði Á vœngjum söngsins og
allt þetta stórkostlega sem Heine
orti - gekk ansi langt í því að vera
kristinn og neita sínum uppruna.
Heine orti um hann: „Náði langt í
kristindómi, er orðinn hljómsveitar-
stjóri."
Heine gat verið svo
andstyggilegur
„Jónas tekur sér til fyrirmyndar
þennan mann, Heine, sem átti eftir
að gjörbylta skáldskap Evrópu.
Heine yrkir á þýsku en býr í París
og tekur það til sín sem honum
hentar úr frönskum kúltur. Jónas er
þó aldrei jafn andstyggilegur og
Heine gat verið - þeir hafa enn ekki
fyrirgefið honum í Þýskalandi! Jón-
as situr í Kaupmannahöfn og velur
úr Evrópumenningunni það sem
honum passar. Og blandar hæfilegri
sveitamennsku við alltsaman. Sól-
skinsdögum að norðan. Jónas er
svo mikill sveitamaður; er alltaf að
tala um bóndann og þetta góða veð-
ur. Og ástina sem hann missti. Ég
er alltaf að verja Goethe - það er
svo auðvelt að gagnrýna karlinn því
hann var svo mikill kennimaður,
alltaf með fingurinn á lofti. En
hann á það að hafa skrifað bók ein-
sog um Werther, þennan unga
mann sem er að drepast úr ást...
Goethe nær þar allri heimsins þján-
ingu. Svona var Rómantíkin. Það
var eitthvað í þessum dúr sem ég
vildi laða fram með lögunum. Ég
hef alltaf verið rómantíker - maður
getur verið rómantískur þó maður
’
Atli Heimir: Vínarbúar eru svo elskulegir og gódir, enda hafa aldrei verið
gerðar nokkrar byltingar í Vín. Vínarbúar bara spiluðu og dönsuðu og
drukku svolítið af súru og vondu hvítvíni.
noti svolítið stríða hljóma. En lögin
þessi eru því merkt að þau voru
upprunalega hugsuð þannig að
krakkar gætu sungið þau.
Ég sé það betur og betur að ef lag
er gott, þá þarf það hreint enga
markaðssetningu. En ef það er ekki
gott þá geta þeir reynt að kýla þetta
inní liðið á rásunum... það er hægt
að kynna öll heitpsins Júróvisjón-
lög fyrir fólki, sefn bara léttir þegar
þau þagna. Hins vegar eru til lög,
sem einhvern veginn gera það.
Hafa það sem þarf. Það er ágætt að
hafa fjölmiðla og kynna alla hluti;
en ef eitt lítið lag hefur það ekki,
þetta óskiljanlega, þá gengur það
ekki. Fólk er nefnilega svolítið list-
rænt.“
Að ná í spotta af eilífðinni
„Nú er ég að klára óperu, sem
heitir Herpervik, en það er nafn á
norskum listmálara. Textann semur
Paal-Helge Haugen, þekkt norskt
skáld. Lars Herpervik var til, hann
var listmálari á undan Edward
Munch. Það var svolítið það sama
með Herprevik í Noregi og með
Kjarval hérna. Menn vissu aldrei
hvort hann væri geðbilaður eða
séní, hvort hann væri fúskari eða
brautryðjandi. Það gengu allskonar
stórmerkilegar sögur um það; ég
ólst upp við þetta. menn voru hreint
ekki klárir. Gátu ekki sagt af eða á.
Saga Kjarvals er í raun mjög tra-
gísk á margan hátt, og saga Harper-
vik er það svo sannarlega. Hann var
mikið á hræðilegum geðveikrahæl-
um þess tíma, fyrir tíma Freuds, en
sennilega hefur hann alltaf verið
heilbrigður. Kannski ofurnæmur.
Ég ætla að reyna að klára þetta í
sumar.
Ég er yfirleitt að vinna í fleiri en
einu verkefni - en ég vinn bara í in-
spírasjón. En svo auðvitað veit
maður að sá sem ekki rær til fiskjar,
hann fiskar aldrei neitt. Maður þarf
að setja sig í ákveðnar stellingar, og
þá fer yfirleitt eitthvað að láta á sér
kræla í hausnum. Þegar maður er
búinn að ná í einhvern spotta af ei-
lífðinni þá byrjar nú hitt allt að
malla.
Ef inspírasjónin lætur ekki sjá sig
sit ég og bíð. Læt oft illa; á það þá
til að verða ansi erfiður í um-
gengni.“ ■