Alþýðublaðið - 20.02.1997, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
skoðanir
Hver er árangurinn?
Það er fróðlegt að fara yfir og skoða
árangur af stjómun fiskveiða síðast-
liðin 10 - 12 ár. Það sem er athyglis-
vert og sætir mikilli gagnrýni er að
yfirráð yfir kvótanum em komin í
hendur nokkurra aðila að stærstum
hluta, sjósókn hefur ekki verið meiri
í annan tíma en nú er og brottkast
fiskjar hefur nánast ekkert breyst.
Stór hluti sjómanna em orðnir
leiguliðar stórkvótahafanna og
þorskvótinn hefur verið aukinn um
30 þúsund tonn á þrettán ára upp-
Pallborð |
byggingartíma. Er ástæða til að óska
okkur til hamingju með það?
Það er viðurkennt meðal sjómanna
og margra útgerðarmanna að ofveiði
er á karfa, humri, grálúðu og fleiri
tegundum. Uthlutaður ufsa-, ýsu-,
sfldar- og loðnukvóti hefur ekki
náðst. Hvers vegna ekki? Hefur fisk-
veiðistjómunarstefnan aukið vemd
fiskistofnanna? Það er vandi að sjá
það af framansögðu.
En þarf þá ekki að stjóma fisk-
veiðum? Það er nauðsyn að ákvarða
hámarksafla úr hverjum stofni. Það
er nauðsyn að búa til viðunandi leik-
reglur.
Það er því miður vart annað að sjá
en að framkvæmd veiðistjómunar-
innar hafi leitt til vaxandi úlfúðar
sem berlega sést á hver staða samn-
ingamála er í dag milli sjómanna og
útvegsmanna.
Baráttan varðar fiskveiðistjómun-
arkerfi sem virkar ekki eins og ætlast
er til. Leiguliðakerfið gengur ennþá
vegna þess að ástand í atvinnumálum
hefur verið þannig að ef sjómenn
sætta sig ekki við að vinna sam-
kvæmt því þá er þeim sagt að hirða
pokann sinn, unnt að fá menn til sjó-
mennsku, þeir bíði í röðum.
Viðskipti - kvótabrask
Stjómunarkerfi fiskveiða hefur
kallað á svonefnt kvótabrask. Fínni
orð um sömu aðgerð eru: Viðskipti
með aflaheimildir. Ef viðskipti em á
þann veg að þau leiða til skerðingar á
kjömm sumra en hossa öðmm fyrir
atbeina löggjafans þá er um brask og
siðleysi að ræða og það er fráleitt að
lögin hafi verið sett til að vinna
þannig eftir þeim.
Þessu tel ég að nauðsyn sé að
breyta annars mun engin sátt rflcja.
Menn selja sameign þjóðarinnar.
Menn komast upp með að leggja
skipum, segja upp áhöfnum, græða á
kvótasölu, veðsetja sameign þjóðar-
innar og jafnvel erfa hana. Allt þetta
er vitað og látið viðgangast. Allt
þetta viðgengst fyrir opnum tjöldum.
Og þeir sem græða mest hæla sér af
því án þess að löggjafinn grípi inn í
atburðarrásina.
Menn ero að tala um kvótaeign
sína og þeir fara með hana eins og
þeim sjálfum hentar án allra afskipta.
Það var ekki markmiðið með lögun-
um um fiskveiðistjómun, ef ég man
rétt. Lögin áttu að vemda fiskveiði-
stofnana og leiða til rneiri hag-
kvæmni.
Kerfið er gallað. Menn kaupa
kvóta dýra verði. Menn leigja sér
kvóta á ofurverði þegar þá vantar
heimildir fyrir meðafla og oft er hon-
um hent í sjóinn til að sleppa við
refsingu fyrir að koma með veiddan
afla að landi sem ekki er heimild fyr-
ir. Það hefur komið fyrir að menn
sem eiga nægar heimildir í ýsuafla
hafi lent í því að fá netin full af
þorski.
Það er svo undarlegt að fiskteg-
undir synda í hvaða net sem er og
gera engan greinarmun á trolli eða
snurvoð. Fiskurinn fer í veiðarfærið.
Og ef ekki er heimild fyrir viðkom-
andi skip fyrir meðaflanum er síðasta
úrræðið, sem ærið oft er gripið til, að
henda aflanum dauðum aftur í sjó-
inn.
Frumvörp og þingsá-
lyktanir jafnaöarmanna
Ágætu lesendur það virðist lítið
ganga að koma í veg fyrir braskið,
það virðist ganga takmarkað að
koma í veg fyrir brottkast.
Þessvegna flytjum við jafnaðar-
menn fmmvarp til laga sem lýtur að
þessum þáttum stjómunar fiskveiða
bæði hvað varðar brottkast fiskjar,
eða réttara væri að ræða um heimild-
ir til að koma í land með veiddan fisk
með því að rýmka heimildir.
Við jafnaðarmenn flytjum einnig
fmmvarp um breytingu á lögum sem
varðar takmörkun á framsali það
mun takmarka braskið, það verður
sennilega ekki afnumið nema í
áföngum. Það er nefnilega Ijóst að
stjómarflokkamir vilja ekki breyta
veiðistjómunarkerfinu þannig að
fullkomlega verði komið í veg fyrir
brask.
Við flytjum einnig þingsályktunar-
tillögu um að skipa nefnd til að út-
færa á hvem hátt má setja á veiði-
gjald, það er að greitt verði fyrir það
að hafa leyfi til að landa ákveðnu
magni af fiski. Þessi þrjú mál em hér
ykkur til kynningar og urnræðu.
Ég má til með að koma að því sem
ég tel vera skammsýni útgerðar-
manna varðandi veiðigjald
Komum fyrst að gróða útgerðar-
manna. Þeir fengu í upphafi kvótana
gefins, en eins og flest takmörkuð
gæði eru kvótar verðmætir. Ymsir út-
gerðarmenn hafa hagnast vemlega á
þessu. I kjölfar framsals á kvótum
hafa verulegar fjárfúlgur færst milli
útgerðarmanna, og greiðslugeta
margra þeirra á meðal virðist í góðu
lagi.
Menn geta kallað andúð fólks á
þessu réttlætiskennd eða öfund, allt
eftir smekk. Hinu skulu menn átta sig
á, að kvótakerfið er háð því, að það
sé fyrir hendi pólitískur vilji hjá
þjóðinni til að halda þessu kerfi úti.
Það er alls ekki nóg, að kerfið sé skil-
virkt og hagkvæmt, það verður líka
að vera sæmilega réttlátt. Það særir
réttlætiskennd flestra, að menn séu
að hagnast á verðmætum, sem þeir
hafa fengið gefins og reyndar em
skilgreindar sem þjóðareign.
Séð í þessu ljósi, verður það að
teljast furðulegt, hve andsnúnir
margir útgerðarmenn em veiðigjald-
inu svokallaða. Það er hvorki útgerð-
armönnum né þjóðarheildinni í hag,
að kvótakerfmu verði kastað fyrir
róða eða framsali kvóta settar svo
þröngar skorður, að það skili litlum
sem engum árangri. Það þjónar að
öllum líkindum langtímahagsmunum
útgerðarmanna að sættast við þjóðina
á hæfilegt veiðigjald. Sumum for-
ystumönnum útgerðarmanna er þetta
löngu ljóst; fyrir tveim ámm eða svo
gerðist Ámi Vilhjálmsson prófessor
talsmaður einmitt þessarar lausnar.
Meginmálið er að núverandi fisk-
veiðistjómunarkerfi er orðin ófreskja
sem ekki er hægt að una við hvorki
fyrir þjóð né þing. Það era aðeins
þeir sem hafa getað sölsað undir sig
kvóta sem era ánægðir með kerfið.
Því þeir em hinir raunvemlegu sæ-
greifar með leiguliða á jötu sinni sem
þeir skammta eftir geðþótta hverju
sinni.
Öllu því braski sem ég hef vikið
orðum að fylgir löglegt undanskot
frá skatti, vegna þess að ef sjómenn-
imir fengju hlut úr raunveralegu
aflaverðmæti skilaðist eðlilegt hlut-
fall tekna sér til ríkissjóðs. En í skjóli
mjög rúmra heimilda fyrir milli-
færslu á tapi hjá útvegsfyrirtækjum
milli ára tapar ríkissjóður verulegum
tekjum, þó svo að hæstvirtur fjár-
málaráðherra vilji ekki skilja það.
Höfundur er alþingismaöur.
Mörgum Framsóknarmönnum
þykir Finni Ingólfssyni hafa fat-
ast flugið og vera í hálfgerðu óstuði
eftir ágæta byrjun í ráðherrastól.
Þannig finnst flokksmönnum hann
ekki hafa tekið launahækkanir
bankastjóranna nógu föstum tök-
um, en hann lét nægja að segja að
málið yrði skoðað þegar bankarnir
yrðu gerðir að hlutafélögum. Málið
var rætt á fundi í þingflokknum fyrr
í vikunni og þar lagði einn nýju
þingmannanna fram mótaða tillögu
um að þingflokkurinn óskaði eftir
því við bankamálaráðherrann að
hann tæki upp opinberar viðræður
viö formenn bankaráða um að
greiðslur til bankastjóra yrðu lækk-
aöar. Þingmaðurinn mun meðal
annars hafa lagt til að horfið væri
frá því að greiða þeim sérstaklega
fyrir setu í stjórnum fyrirtækja. Til-
lagan var ekki afgreidd, þar sem
Finnur Ingólfsson gat ekki mætt
sökum anna á Grundartanga. Sá
sem bar hana fram var Gunnlaug-
ur Sigmundsson. Hann er með
nútímalegri þingmönnum Fram-
sóknarflokksins, sem er trygging
fyrir því að frami hans í flokknum
verður aldrei mikill...
Eins og við sögðum frá í gær er
meirihluti Alþýðuflokks og tví-
menninganna Jóhanns Bergþórs-
sonar og Ellerts Borgars Þor-
valdssonar sem klufu sig frá Sjálf-
stæðisflokknum búinn að skipta út
öðrum af tveimur fulltrúum Sjálf-
stæðisflokksins í tveimur lykilnefnd-
um bæjarins, skólanefnd og hafnar-
nefnd. En þó kosið sé til fjögurra
ára, og kjörtími nefndanna ekki úti
fyrr en við sveitastjórnarkosningar
á næsta ári, þá er fordæmi fyrir
endurkjöri nefnda samkvæmt úr-
skurði félagsmálaráðuneytisins, er
svipað mál kom upp fyrir skömmu
á Húsavík. Fulltrúar tvímenning-
anna voru kosnir í báðar nefndir í
stað Sjálfstæðismannanna, en
menn úr liði Alþýðuflokksins munu
fá formennskuna. Talið er fullvíst að
Hallgrimur Jónasson, forstjóri
Iðntæknistofnunar, verði formaður
skólanefndar en meiri óvissa ríkir
um hafnanefndina, sem samkvæmt
hefð er afar mikilvæg í bænum.
Tveir koma helst til greina. Margir
telja Tryggva Harðarson eiga til-
kall til nefndarinnar, því hann er
bæjarfulltrúi en ekki formaður í
neinni þungri nefnd. Vegur hans
hefur þar að auki vaxiö innan meiri-
hlutans. En Eyjólfur Sæmunds-
son er einnig þungavigtarmaður í
flokknum í Hafnarfirði, og hann var
formaður nefndarinnar árin 1990-
1994. Það er því ekki sjálfgefið að
Tryggvi gangi inn í formennskuna.
En Eyjólfur er hinsvegar líka for-
maður stjórnar heilsugæslustöðvar
og það styrkir Tryggva. i stöðunni
veðja menn því á hann...
Fáir úr forsætisnefnd þingsins
þykja hafa jafn góð tök á óstýri-
látum þingmönnum jafnaðarmanna
og Guöni Ágústsson enda upp-
haflega kominn af fátæku tómthús-
fólki á Eyrarbakka sem leit á Al-
þýöuflokkinn sem bjargvætt. Fyrr í
vikunni var hörð umræða um frum-
varp hinnar sívinsælu Ingibjargar
Pálmadóttur um réttindi sjúklinga.
Fáum þótti frumvarpið nægilega
gott og teygðist úr umræðunni.
Þegar bæði Guðmundur Árni
Stefánsson og Össur Skarphéð-
insson ætluðu enn að setja á ræð-
ur um málið leiddist Guöna þófið,
hallaði sér að þeim úr forsetastól
og sagöi: “Látiði ekki svona drengir,
stelpan á afmæli í dag!" Báðir
hættu við ræður sínar í tilefni af
þessum merku tímamótum...
'FarSide" eftir Gary Larson
láð'enni Staffan! Hún er greinilega af Vespula- tegund
Jón Pétursson lögreglu- Agúst Felix Gunnarsson Anna Guörún
þjónn: bakari í Boston: Konráösdóttir nemi:
Æsa Bjarnadóttir
afgreiðslumaður:
Freydís Ólafsdóttir
verslunarmaöur:
“Eg er hættur að spila í happ-
drættum og fór meira að segja
í lottóbindindi urn áramótin.“
“Engu, ég er búsettur erlendis
og hef annað við peningana
að gera.”
“Því litla sem ég eyði fer í
spilakassa.”
“Ekki einni einustu krónu.”
“Eg hef trú á því að það sé
milli þrjú og fjögur þúsund
krónur á ári.”
m c n n
Víkverji fékk orð í eyra fyrir að
hafa hent tómri flösku í ruslafötu
sem einungis átti að taka við
papparusli og honum var bent á
að við svona broti væru ákveðnar
sektir ef upp kæmist.
Hvenær skyldum viö ná þessu stigi í flokk-
un sorps spyr Víkverji dreyminn. Mogginn
í gær.
Séra Jakob sagði klukkahringing-
una hafa verið kveðju sem tákn
um langa samleið iögmannastétt-
ar og kirkju í íslenskri sögu.
Aö beiðni laganema var klukkum dómkirkj-
unnar hringt þegar þeir gengu frá Alþingis-
húsinu að Hótel Borg. Mogginn í gær.
Hún gagnrýnir lágar fjárveitingar
tii rannsóknar sjóslysa og sé til
að mynda rannsóknarnefnd sjó-
slysa aðeins úthiutað sjö milljón-
um króna á ársgrundvelli, sem
renni nær alfarið í skrifstofuhald,
launagreiðslur og greiðslur fyrir
nefndarsetur, þannig að ekkert fé
sé aflögu til eiginlegra rann-
sókna.
Kolbrún Sveinsdóttir missti eiginmann og
fööur þegar Æsa ís - 87 fórst, en hún hef-
ur ritaö bréf til ráðherra og þingmanna, þar
sem hún biður um aö fjármunum verði
veitt til að lyfta flakinu af hafsbotni. Mogg-
inn í gær.
Hann segir að þeir Vestur-íslend-
ingar sem nú eru í blóma lífsins
séu fullir forvitni og sjálfstrausts
gagnvart upprunalandinu og megi
sjá merki þess meðal annars í því
að hugtakið Vestur íslendingur sé
á undanhaldi en við taki hugtak-
ið, „fslenskir Kanadamenn," eða
„lcelandic Canadians," og sam-
svarandi hugtak í Bandaríkjunum.
Mörður Árnason varaþingmaður í Þing-
flokki Jafnaðarmanna hefur lagt fram
þingsályktunartillögu um að komið verði á
fót skrifstofu, svokallaðri Stephansstofu,
sem sinni málefnum Vestur- íslendinga, ís-
lenskra ríkisborgara og annars fólks af ís-
lenskum ættum sem býr erlendis. Mogginn
í gær.
Rikisstjórnin ákveður stundum
eins og títt er um slíkar að láta
eitthvað gott af sér leiða. Hún
kallar saman tugi sérfróðra
manna og lætur semja fagrar
stefnuskrár á ýmsum sviðum.
þegar búið er að litprenta bæk-
lingana eru þeir hátíðlega kynntir
í Rúgbrauðsgerðinni.
Þannig var í fyrrasumar smíðuð
stefna ríkisstjórnarinnar í máium
upplýsingasamfélags nútímans.
Og í vetur var ákveðið að hætta
notkun fíkniefna á íslandi upp úr
aldamótum. Hvort tveggja er afar
fagurt og göfugt og ráðherrar
verða andaktugir í Rúgbrauðs-
gerðinni.
Jónas Kristjánsson í leiðara DV í gær.
Vel kýldir karlmenn eru ekkert
fyrir augað. Sérstaklega ef þeir
fara svo að dansa líka. Þá hlæja
íslendingar eins og frumbyggjar.
Hlín Agnarsdóttir fjallar um listina að njóta
þess sem maöur skilur ekki í skemmtileg-
um pistli. DT í gær.
s
Nú undrast ég það, þar sern einn ég í
skugganum vaki
að mín æska er liðin, er horfin, og
langt mér að baki,
á einfaldan hátt, eins og auðfarinn
spölur á vegi,
og þó undrast ég mest að ég gekk
þar, og vissi það eigi.
Úr Ijóðinu Raddir sem aldrei hljóðna eftir
sólarskáldið Guðmund Böðvarsson.