Alþýðublaðið - 30.05.1997, Qupperneq 3

FÖSTUDAGUR 30. MAÍ 1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
skoðan
Dýrkun hagvaxtarguðsins
Hagvöxtur er dýrkaður af nútíma-
manni „hins þróaða heimshluta" og
má orðið líkja hagvextinum við guð -
mammoon - sem ber að dýrka undan-
bragðalaust með taumlausri neyslu
svo hann sé nú sem stærstur og
glæsilegastur og okkur öllum til
sóma. Því meiri sem neyslan er því
lukkulegri verður hagvaxtarguðinn.
Hann verðlaunar okkur eftir ýmsum
leiðum og nýjasta birtingarformið er
fríkortið „hagkvæma“. Nú getum við
safnað punktum og sýnt fram á það,
svart á hvítu, hvað við erum dugleg
og afkastamikil í neyslunni. I verð-
laun er kvöldmáltíð á dýrindis veit-
ingastað eða jafnvel utanlandsferð ef
okkur tekst að eyða almennilega. Að
Pallborð i
Jóhanna Þórdórsdóttir
skrifar
ógleymdum öllum veraldlegu eign-
unum sem við fjárfestum í. Ur hverju
ætli þessi dýrindisguð sé búinn til?
Mann langar voða mikið að snerta
hann. Okkur er samt ekki vel við að
allir dýrki hagvaxtarguðinn, erum
svolítið eigingjöm á hann. Hugsum
til þess með hryllingi hvað gerist ef
allir jarðarbúar fara út í neyslu af
svipaðri stærðargráðu og við í „þró-
aða hlutanum". Hugsið ykkur ef kín-
verjar fæm allir að nota klósettbréf.
Hagvaxtarguðinn reynist vera bú-
inn til úr verðmætasköpun hverrar
þjóðar. Þjóðarframleiðslan (GNP) er
grunnurinn, og allt sem telst verð-
mæti, það er hefur krónutölu, fellur
þar undir. Þar með er allt útilokað
sem ekki er greitt fyrir með pening-
um. Vinna kvenna inni á heimilum
telst til dæmis ekki með, hvað þá
ræktun kartaflna heima í bakgarðin-
um. Sú mengun sem verðmætasköp-
un veldur er heldur ekki inni í þjóð-
arframleiðsluútreikningum.
Aukin tækni og taumlaus hagvöxt-
ur 20. aldarinnar hefur gengið mjög
harkalega á náttúmauðlindir okkar
jarðarbúa. Ekki er laust við að spurn-
ingu um hvemig framtíð blasi við
skjótist upp í hugann. Senn líður að
lokum þessarar aldar og spennuhroll
setur að manni þar sem maður stend-
ur í dyragættinni og skyggnist inn í
21. öldina. Þama bíða milljónir
manna í hinum „minna þróaða
heimi“ eftir að lifa jafn neysluríku og
glæstu lífi og íbúar „hins þróaða
heirns". Óska sér einskis heitar en að
geta hreiðrað um sig í eftirsóknar-
verðu hyldýpi neyslunnar svo þeir
geti svifið sem hæst í vímunni miklu
eins og við. Vilja láta heilaþvo sig
svo þeir geti upplifað alsæluna sem
fylgir því að dýrka hagvaxtarguðinn
- kaupa... kaupa... kaupa...
Allt frá því að iðnbyltingin skall á
hefur verið nokkur eining um að tak-
markalaus hagvöxtur væri eina rétta
leiðin til framtíðar. í seinni tíð hefur
hins vegar komið í ljós að hagvöxtur
er ákveðnum takmörkunum háður,
náttúmauðlindimar em nefnilega
ekki óþrjótandi. En við höldum
áfram, vaðandi í villu og svima, því
ekkert meðferðarúrræði hefur enn
fundist við neyslusýkinni. Svo getum
við líka búið til alls kyns hluti úr
gerviefnum, við emm svo tækni-
vædd, þannig að til hvers vera að
finna einhver meðferðarúrræði, alltaf
verður til nóg að kaupa... kaupa...
kaupa...
Framtíðin er í höndum okkar jarð-
arbúa, við veljum hana. Þó ekki sé
hægt að sjá fyrir framtíðina þá emm
við með okkar daglegu athöfnum að
velja og móta framtíðina. Mörgum
finnst framtíðin í raun ekki koma sér
við og lifa bara í nútímanum. Er það
þá ekki eintóm hræsni að vera að
fjölga mannkyninu ef framtíðin
skiptir okkur ekki máli?
Hin blinda dýrkun hagvaxtarguðs-
ins er virkilegt áhyggjuefni, sér í lagi
ef athugað er hvemig hann er sam-
settur. Framtíðarkynslóðin stendur á
þeim tímapunkti að verða að endur-
meta hvað teljast verðmæti og hvað
er lagt til gmndvallar við útreikning
hagvaxtar. Við getum ekki endalaust
verið svona eigingjöm á dýrkun hag-
vaxtarguðsins, við verðum að deila
honum saman allir jarðarbúar. Fram-
tíðin byggir á sameiginlegri ábyrgð
okkar allra og hún er samansett úr
gjörðum gærdagsins og dagsins í
dag. Hugsaðu um það.
Hðfundur er stjórnnnálafræðingur.
Framtíðarkynslóðin stendur á þeim tímapunkti að
verða að endurmeta hvað teljast verðmæti og hvað
er lagt til grundvallar við útreikning hagvaxtar. Við
getum ekki endalaust verið svona eigingjörn á dýrk-
un hagvaxtarguðsins...
Réttarhöldum í máli ákæruvalds-
ins gegn Hrafni Jökulssyni
fyrrverandi ritstjóra Alþýðublaðsins,
var frestað í gær um hálftíma og
var það gert með samkomulagi
dómara og ákæruvalds í samráði
við verjanda Hrafns. Réttarhöldin
áttu að hefjast klukkan tíu en eins
og alþjóð veit var stór stund á
Fróni þennan örlagaríka hálftíma,
ekki minna en síðari hálfleikur í leik
Islendinga og Ungverja, þar sem
íslendingar voru því miður flengdir.
Við hér á Alþýðublaðinu trúum því
og treystum að tap okkar manna
gegn Ungverjum hafi ekki haft áhrif
á skapferli dómarans þegar hann
mætti aftur til starfa.
Iblaðinu í gær var gluggað í nýju
simaskrána og sérstaklega leitað
eftir því hvernig ráðherrar ríkis-
stjórnarinnar væru skráðir. Þar var
fullyrt að Björn Bjarnason, ráð-
herra menntamála væri ekki skráð-
ur fyrir síma. Hið rétta er að Björn
er skráður sem cand.jur í sfma-
skránni og leiðréttist það hér með.
Yfirlýsing Svanfríðar Jónas-
dóttur um endalok Þjóðvaka
hefur fengið mikla umfjöllun i fjöl-
miðlum, en ekki finnst öllum sem
Svanfríður hafi verið að flytja þjóð-
inni fréttir. Geir Haarde alþingis-
maður mun hafa haft að orði í
góðra vina hópi, að hún væri ein-
kennileg þörfin fyrir að tilkynna að
líkið væri dautt. Þar sem mönnum
ber ekki saman um dauðastund-
ina, né heldur banameinið verða
meint endalok Þjóðvaka sjálfsagt
tilefni til frekari orðaskipta í fjölmiðl-
um, og er það allt í lagi ef menn
trúa á framhaldslíf en Þjóðvaki
mun hafna í paradís sameinaðra
jafnaðarmanna og rúlla Geir og fé-
lögum hans upp í kosningum áður
en hann nær að bylta sér í sinni
hugmyndafræðilegu íhaldsgröf.
Meðal forkálfa íþrótfafélaga á
höfuðborgarsvæðinu er vax-
andi umræða um sameiningu eða
samvinnu félaga. Lengst er komin
vinna í samvinnu KR og Gróttu. Þá
eru Víkingar að ræða við HK og ÍR
við Fjölni og í Hafnarfirði eru Hauk-
ar og fimleikafélagið Björk í sam-
ræðum. Það er ekki síst sí versn-
andi fjárhagsstaða félaganna, eða
einstakra deilda þeirra, sem rekur
menn til að leita leiða til að gera
reksturinn hagkvæmari. Þegar hef-
ur tekist samkomulag um að KR
og Grótta verði með sameiginlegt
lið [ fyrstu deild kvenna í handbolta
á næsta vetri. Það sem helst tefur
umræður milli allra þeirra félaga
sem hafa byrjað þær, eru tilfinning-
ar félagsmanna, þar sem ást
manna á íþróttafélögum virðist
geta orðið sterkasta og traustasta
ást sem til er.
r
nýútkomnu Sjómannablaðinu
Víkingi eru forvitnilegar frásagnir
frá sjanghætímabilinu, en fyrir þá
sem ekki þekkja til, má geta þess
að sjanghæ var það þegar mönn-
um var gefið það mikið að drekka
að þeir misstu meðvitund. Eftir það
var farið með þá um borð i togara
og siglt á miöin. Á árunum milli
1960 og 1970 var erfitt að manna
togarana og var þá gripið til þess
ráðs að sjanghæja þá um borð.
Meðal þeirra sem rætt er við er
fyrrverandi stýrimaður, Halldór
Baldvinsson en hann er faðir
söngvarans góðkunna Björgvins
Halldórssonar.
■iniiiLtnj
"FarSide" eftir Gary Larson
Frank, ekki gera þetta!
Gísli Sveinsson, nemi:
“Já, en þeir hefðu getað gert betur.“
Gylfi Steingrímsson, nemi:
“Já, þeir eru góðir.“
Oddný Sara Edwards, nemi:
“Ég verð að segja að mér fannst vanta
öryggi, þeir fóru of geyst.“
Guðmundur Gíslason,
verkamaður:
“Já, strákamir hafa staðið sig vel.“
v i t i m q n n
“Svo er á það að líta að ég er
með nánast sama mannskap-
inn og í upphafi. Það er úti-
lokað að hætta og kasta þeim
út á guð og gaddinn.“
Jónas Jóhannsson, skipstjóri og útgerðar-
maður á Þórshöfn, í DV.
“Ég er fjúkandi reiður. Eftir
mínum fregnum er gengið er-
inda Vinnuveitendasambands-
ins. Ég vil ekki tjá mig um til-
löguna efnislega þar sem
reiðum mönnum hættir til að
segja of mikið.“
Pétur Sigurðsson, verkalýðsforingi á ísa-
firði, í DV um miðlunartillögu ríkissátta-
semjara.
“Það er síður en svo skemmti-
legt að vera að druslast með
pokann, sem er algjör byrði.“
Reynir Þór Reynisson, landsliðsmarkvörð-
ur ( handboita, en Reynir Þór hefur ekki
fengið að spila með f Heimsmeistara-
keppninni, og því hefur komið í hans hlut
að passa upp á boltapoka landsliðsins.
Mogginn.
“í þess stað virðist mannkynið
allt, sökkva dýpra og dýpra í
hvers konar spillingu og nið-
urlægingu sem ekki er sæm-
andi neinum sem vill kallast
maður.“
Dagrún Kristjánsdóttir í Mogganum.
Davíð Oddsson forsætisráð-
herra hefur farið í kynskiptiað-
gerð til að styrkja stöðu sína í
íslenskri pólitík.
Helgarpósturinn.
Hann er verulega tilhafður en
ósnyrtar neglur stinga í stúf.
Dúi, frá Grenivík, verður tilefni vangaveltna
blaðamanns DT í viðtali.
Hann segist hafa greitt með
barninu eins og það væri sitt
eigið þrátt fyrir nagandi efa-
semdir um að hann væri faðir-
inn. Þá hafi hann fært því
jóia- og afmælisgjafir í sam-
ræmi við föðurskyldur sínar.
Jóhannes Bjarnason „faðir," hefur fremur
naumt skammtaðar hugmyndir um föður-
skyldur.
ummcB
Hundar líta upp til okkar. Kettir
líta niður á okkur. Svínin unrgangast
okkur sem jafningja.
Winston Churchill.