Alþýðublaðið - 31.10.1997, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Oktober 1997
MMUBLW
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 552 9244
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritnefnd:Sighvatur Björgvinsson, Magnús Norðdahl,
Ingvar Sverrisson.
Ábyrgðamaður: Ingvar Sverrisson
Setning og umbrot: Dagsprent
Prentun: Dagsprent.
Alþýðublaðið liflr
í samkomulagi því, sem Alþýðuflokkurinn gerði við Dagsprent h.f., út-
gáfufélag DAGS, er gert ráð fyrir því, að Alþýðublaðið haldi áfram
göngu sinni. Blaðið komi ekki út fjórum sinnum í viku, eins og var,
heldur nokkrum sinnum á ári á meðan samkomulagið er í gildi. f stað
þess, að blaðið berist til nokkur hundruð áskrifenda, eins og var, verði
það gefíð út í stóru upplagi þannig, að það nái m.a. til allra þeirra, sem
skráðir eru í flokksfélög Alþýðuflokksins víðs vegar um land. Alþýðu-
blaðið, sem nú kemur út, er því gefið út í 5.000 eintökum og mun ná til
miklu fleiri íslendinga en blaðið hefur gert um áraraðir.
Alþýðublaðið í núverandi mynd er fyrst og fremst gefið út með þarfir
Alþýðuflokksins í huga. Því er ætlað að segja frá starfi flokksins,
flokksfélaga og flokksmanna og birta greinar, sem varða flokkinn og
flokksstarfið. Margir hafa lagt hönd að því verki í þessu tölublaði og
væntanlega verður gott fr amhald þar á.
Alþýðublaðið hefur því hvorki verið lagt niður né selt heldur mun lifa
áfram sem málsvari Alþýðuflokksins og jafnaðarstefnunnar. Af fjár-
hagslegum orsökum var ekki hægt að halda áfram reglulegri útgáfu
blaðsins með þeim hætti, sem áður var gert, en muni slíkar ástæður
skapast í framtíðinni er ekkert í veginum fyrir því að hægt sé að hefja
útgáfú Alþýðublaðsins á ný sem dagblaðs ef Alþýðuflokkurinn svo
kýs. Þangað til mun Alþýðublaðið halda áfram að koma út nokkrum
sinnum á ári sem málsvari Alþýðuflokks og jafnaðarstefnu. Alþýðu-
blaðið er áfram til.
Samstarf jafnaðarmanna
í hartnær öllum þéttbýlissveitarfélögum landsins fara nú fram viðræður
um sameiginleg framboð jafnaðarmanna. Nú þegar hefur verið tekin
ákvörðun um sameiginleg framboð með aðild jafnaðarmanna í þremur
stómm sveitarfélögum: I Reykjavík, í Kópavogi og í Reykjamesbæ.
Viðræður um sameiginleg framboð em vel á veg komin í mörgum öðr-
um sveitarfélögum svo sem á Seltjamamesi, í Garðabæ, á Akranesi, í
Borgarbyggð og á Akureyri, svo nokkur dæmi séu nefnd. Viðræður em
að hefjast eða hafnar í öðrum sveitarfélögum svo sem í ísafjarðarbæ, í
Bolungarvík, á Siglufirði, í Vestmannaeyjum og á Suðurlandsundirlend-
inu og líkur em á að þær hefjist bráðlega í sveitarfélögum á Austurlandi
og í Skagafirði.
Of snemmt er að fullyrða um hverjar niðurstöður verða af viðræðum í
öllum þessum sveitarfélögum. Þær em hins vegar til vitnis um, að þung-
ir straumar em í stjómmálum á Islandi og mikill áhugi er á samstarfi jafn-
aðarmanna og annars félagshyggjufólks og sameiginlegum framboðum
þessara afla sem víðast um landið. Þessir þungu straumar em boðberar
nýs tíma. Viðræðumar um samstarf svo og viðbrögð almennings í skoð-
anakönnunum þar sem um eða yfir 40% kjósenda hafa lýst stuðningi við
sameiginleg framboð jafnaðarmanna í næstu Alþingiskosningum em til
vitnis um vilja fólksins. Spumingin er fyrst og fremst um vilja stofnana
og forystumanna flokkanna, sem hlut eiga að máli. Vilja flokksforingj-
ar og stjómir flokkanna taka afstöðu í samræmi við vilja fylgismannanna
eða ætla þeir og þær að tregðast við?
Alþýðuflokkurinn hefur tekið afgerandi afstöðu. Það gerði síðasta
flokksþing hans, sem fól stjóm flokksins að vinna að sameiginlegu fram-
boði jafnaðarmanna. Stjóm Alþýðuflokksins hefur unnið samkvæmt
þeirri leiðsögn ávallt síðan og tekið afgerandi fmmkvæði í máfunum.
Meiri tregðu hefur gætt hjá stofnunum Alþýðubandalagsins. Þingmenn
þess flokks hafa sumir lýst algerri andstöðu við sameiginlegt framboð
jafnaðarmanna og aðrir slegið úr og í. Alþýðublaðið efast þó ekki um
einlægan vilja formanns Alþýðubandalagsins í málinu.
Því er hins vegar ekki að neita að sú samþykkt, sem framkvæmdastjóm
Alþýðubandalagsins hyggst leggja fyrir landsfund flokksins innan
nokkra daga, tekur ekki af tvímæli um, hvað flokkurinn hyggst fyrir.
Rætt er um „samstarf, samvinnu eða sameiginlegt framboð" og ekki gert
ráð fyrir því að fyrir geti legið hver vilji Alþýðubandalagsins er fyrr en í
fyrsta lagið vorið 1998. Það gæti jafnvel dregist fram til hausts það ár
þegar aðeins nokkrar vikur em til þess, að vinna við framboðsundirbún-
ing á að hefjast.
Verði sú niðurstaða á landsfundi Alþýðubandalagsins er Alþýðubanda-
lagið einfaldlega að fresta öllum meiri háttar ákvörðunum í heilt ár.
Leika biðleik. Hvemig á að nota þann tíma? Til þess að ræða „annað
hvort eða“ ellegar „hvorki né“? Frestun á meiri háttar ákvörðunum í
málefnum sameiginlegs framboðs jafnaðarmanna er ekki það, sem fólk-
ið vill. Akvörðun um markmið í viðræðum jafnaðarmanna á að taka sem
fyrst. Ekki fresta henni um heilt ár til viðbótar.
Óumbreytanleiki
helmingaskiptanna
Óumbreytanleiki helmingaskipta núver-
andi stjómarflokka birtist í ýmsum
myndum. Síðasta myndbirting þessa
valdaskiptakerfls birtist nú nýverið þegar
viðskiptaráðherra sýndi loks útfærslu
sína vegna breytinga sem gerðar voru á
síðasta þingi um breytingar á rekstrar-
formi ríkisbankanna.
Eg verða að viðurkenna að ég var einn
þeirra sem trúði því að breyting á rekstr-
arformi Landsbanka, Búnaðarbanka og
ýmissa opinberra sjóða myndi hafa í för
með sér raunverulegar breytingar á ís-
lenskum fjármagnsmarkaði. Eg var sá
einfeldningur að trúa því að með form-
breytingunni væri stigið fyrsta skrefð í þá
átt að breyta frá því fyrirkomulagi sem
lengi hefur ríkt í íslensku viðskiptalífi og
kennt er við helmingaskipti núverandi
stjómarflokka.
Ég trúði því að formbreytingin væri
forsenda þess að gera mætti íslenska
bankastarfsemi samkeppnishæfa við það
sem best gerist erlendis, sem m.a. lýtur að
því að vaxtamunur innláns- og útláns-
vaxta hér á landi er hærri en þekkist í öðr-
um OECD ríkjum. Ég taldi að nauðsyn-
leg hagræðing í bankakerfinu næðist ekki
fram nema að ríkisbönkunum yrði breytt
í hlutafélög.
Mín niðurstaða var sú að sagan hefði
kveðið upp sinn þunga dóm um ríkis-
rekstur bankakerfisins og pólitísk af-
skipti af skipulagi íslenska fjármagns-
markaðarins; þar sem staðreyndir tala
sínu máli. Undanfarin ár þurfti að afskrifa
gríðarlega háar fjárhæðir; fjárhæðir sem
DV hefur reiknað út að nemi u.þ.b. 250
þús. kr. á hvert mannsbam í landinu.
Ég taldi því sjálfgefið að styðja frum-
vörp ríkisstjómarinnar um að breyta
rekstrarformi ríkisviðskiptabankanna.
Hinn ungi eldhugi, sem nú situr í stóli
viðskiptaráðherra, dró heldur ekki úr
væntingum undirritaðs þegar hann lýsti
framtíðarsýn sinni í ræðum á þinginu; á
ferðinni væm umfangsmestu breytingar
sem gerðar hefðu verið á íslenskum fjár-
magnsmarkaði frá upphafi; greina mátti
óþol byltingarmannsins í ræðum unga
mannsins; það var boðuð bylting.
Byltingin
Það var því ekki að ástæðulausu að menn
biðu spenntir eftir fmmsýningunni þegar
loks tjöldin vom dregin frá sviðinu á Hót-
el Sögu; þá loks afsprengi byltingarinnar
var kynnt nú á haustdögum í Bændahöll-
inni.
Niðurstöðuna þekkja allir. Öll stóm
orðin um nauðsyn hlutafélagavæðingar,
sem forsendu þess að gera skipulag og yf-
irstjóm bankanna skýrara og skilvirkara
reyndust innihaldslaus; hjóm eitt. Niður-
staðan; óbreytt ástand um helmingaskipti
núverandi stjómarflokka. Skipting í
stjómir og ráð reyndist nokkum veginn
jöfn; þegar allt kom til alls var raunvem-
leikinn allt annar en eldhuginn ungi hafði
haldið; hrgsmunir helmingaskiptanna
vógu þyngra en svo að hinn ungi ráð-
herrann fengi þar nokkm um ráðið.
Niðurstaða alls þessa brölts hins unga
ofurhuga í viðskiptaráðuneytnu virðist
ekki hafa verið önnur en sú en að einstaka
þingmenn sem hafa haft séstakan áhuga á
launakjömm og fríðindum bankastjóra
og bartkaráðsmanna geta ekki lengur
stundað þá iðju, ef marka má nýlegt lög-
fræðiálit forstætisráðherra, sem hann hef-
ur lagt tfam vegna fyrirspumar á þinginu
um möguleika þingmanna um að spyrjast
fyrir um laun og fríðindi yfirmanna bank-
anna eftir formbreytinguna..
Staðfesting
helmingaskiptareglunnar
Við hinir sömu sem trúðum hljótum að
spyrja hvers vegna hæstvirtur viðskipta-
ráðherra fór ekki að vilja meirihluta efha-
hags- og viðskiptanefndar um að ráðinn
yrði einungis einn bankastjóri starf í
hvomm banka eftir formbreytinguna?
Því skv. áliti meirihlutans væri dómur
reynslunnar sá og í samræmi við nútíma-
stjómunarhætti að best fari á því að einn
framkvæmdastjóri stjómi rekstri hvers
fyrirtækis og beri einn ábyrgð gagnvart
stjóm og eigendum. Þannig taldi
meihlutinn að skilvirkni og hagkvæmni
yrði best tryggð. Hvers vegna virti hæst-
virtur ráðherra vilja meirihluta efnahags-
og viðskiptanefndar að vettugi? Felst
svarið kannski í því að ómögulegt er að
skipta einni stöðu í tvennt þannig að
helmingaskiptareglan; einn fyrir mig og
einn fyrir þig, gangi upp? Hver veit?
Eins hljótum við að spyrja hvað hvíli
að baki því að banki, þar sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur lengi haft mikil ítök,
Landsbankinn, skuli kaupa helming í
stærsta tryggingafélagi landsins og í kjöl-
farið skuli stjómarformaður bankaráðs
Landsbankans til margra ára setjast í stól
varaformanns sama ráðs en jafnframt
taka að sér stjómarformennsku í um-
ræddu tryggingafélagi. Þetta á sér stað á
sama tíma og bankaeftirlitið úrskurðar að
Landsbankinn eigi 6% í Vátryggingafé-
lagi Islands. Þessi sex prósent duga samt
sem áður til þess að Landsbankinn fær
tvo stjómarmenn auk stjómarformennsku
í kaupbæti. A sama tíma tekur starfs-
maður VIS við stjómarformennsku í
Landsbankanum, þrátt fyrir að VIS eigi
0% í Landsbankanum. Þessi núllprósent
vega því ansi þungt.
Hvemig getur hæstvirtur viðskiptaráð-
herra útskýrt þessar hrókeringar öðmvísi
en að um hafi verið að ræða hefðbundin
hrossakaup innan helmingaskiptakerfis-
ins? Enn fremur má spyrja er eðlilegt að
framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins,
stærsta stjómmálaflokks landsins, sitji
sem varaformaður bankaráðs stærsta
banka landsins, auk þess að sitja sem
stjómarformaður stærsta tryggingarfé-
lags landsmanna, er engin hætta á hags-
munaárekstrum eða ber slíkt fyrirkomu-
lag aðeins vott fagmennsku hins íslenska
fjármálaheims? Svari hver fyrir sig.
Óbreytt ástand.
Fyrsta skref hæstvirts viðskiptaráðherra
við útfærslu formbreytingar banka- og
sjóða hér á landi hefur ekki verið skref
fram á við; einungis fest í sessi það
valdajafnvægi sem hér hefur ríkt í skjóli
helminga-
skipta-
reglu nú-
verandi
stjómar-
flokka.
Það er
því ekki
að
ástæðu-
lausu að
orð ráð-
herrans í
þinginu í
fyrra
minni um
margt á sölumennsku Góða dátans
Svejk.
En eins og kunnugt er stundaði Góði
dátinn Svejk um tíma sölu á hundum, að-
allega sérhæfði hann sig í rottuhundum. I
samtali við Otto Katz herprest lýsti Svejk
söluaðferðum sfnum eitthvað á þessa
lund: „Eins og yður er kunnugt þá em
rottuhundar forljótar skepnur, því er
ákaflega mikilvægt að sýna viðskiptavin-
um hundinn aldrei, Ijúga upp á skepnuna
kostum sem hún býr alls ekki yfir, hirða
svo peningana áður en kúnninn sér dýrið,
neita öllum tilbúningi og flýja svo inn á
næstu krá.“
Nú fyrir nokkrum dögum leitaði undir-
ritaður eftir því hjá viðskiptaráherra í um-
ræðu á alþingi, hvað hefði orðið um bylt-
inguna? Hvar hún væri niður komin nú?
Svör ráðherrans vom harla léttvæg, að
því undanskildu að hann spurði í fomndr-
an vegna málaleita undiritaðs hvað menn
ættu eiginlega við þegar auglýst væri eft-
ir byltingunni, en svaraði spumingunni
svo sjálfur með mikilli vandlætingu þeg-
ar hann sagðii, þið viljið bara reka alla
bankastjórana. Það var allt sem hann
hafði til málanna að leggja. Reyndar hef-
ur enginn stjómarandstæðingur, svo ég
viti, lagt til að bankastjóramir verði rekn-
ir, en á hinn bóginn er það kannski ekki
svo fjarlæg hugmynd þegar á það er litið
að á undanfömum átta ámm hafa opin-
berir fjárfestingalánasjóðir og viðskipta-
bankamir lagt á afskriftareikninga 62,2
milljarða skv. upplýsingum DV, eða sem
jafngildir því að hvert mannsbam í land-
inu hafi tapað í viðskiptum u.þ.b. 250.000
kr. Ég verð að segja það, að mönnum
hefur áður verið sagt upp af minna tilefni.
Lokaorð
Aðalatriði þessa máls er hins vegar að
mínu viti það að í framtíðinni takist að
tryggja dreifða eignaraðild að þessum
bönkum, svo tryggja megi eðlilegt aðhald
á stjómendum og gera íslenska banka-
starfsemi samkeppnishæfa við það sem
best gerist erlendis. Þar verður núverandi
stjómarandstaða að vera vel á verði þegar
kemur að nauðsynlegri sölu hlutabréfa
ríkisins í bönkunum vegna hættunnar á
einkavinavæðingu. Því hvað sem öðm
líður hefur sagan kveðið upp sinn dóm
urn pólitísk afskipti og ríkisrekstur á
bankastofnunum. Þeim dómi verður ekki
áfrýjað.
LúSvík Bergvinsson, alþingismaður.
Lúðvík Bergvinsson.
Pólitískir punktar
* Talið er næsta víst, að Hjörleifur
Guttormsson verði ekki framar í
framboði í Austurlandskjördæmi á
vegum Alþýðubandalagsins - hvort
heldur sem það verður með fram-
boð á eigin vegum eða aðili að sam-
eiginlegu framboði jafnaðarmanna.
Hjörleifur íhugar því stofnun nýs
flokks græningja og umhverfissinna
með Kristínu Éinarsdóttur, kvenna-
listakonu, og fleiri fjölskylduvinum.
* Ólafur Haraldsson og félagar úr
Grænlandsgöngunni miklu undir-
búa nú leiðangur á Suðurskauts-
landið. Ólafur lítur á þetta sem lið í
kosningaundirbúningi fyrir fram-
boð Framsóknarflokksins í Reykja-
vík. Hanneraðþjálfasigíaðganga
um algera auðn og hafa engan til
þess að messa yfir nema örfáar mör-
gæsir.
* Ollum á óvænt tók Össur Skarphéð-
insson við varaformennsku Utan-
ríkismálanefndar Alþingis af Mar-
gréti Frímannsdóttur, formanni Al-
þýðubandalagsins. Margréti mun
hafa láðst að segja þingmönnum Al-
þýðubandalagsins frá þessu sam-
komulagi. Hjörleifur, Svavar og
Steingrímur urðu ævareiðir. Þótti
illilega fram hjá sér gengið.
* Ný sókn er að hefjast í ferðamálum
Islendinga. Eftir að Davíð Oddsson
gerðist ferðamálafrömuður með því
að bjóða ferðahópi frá Taiwan til
hádegisverðar á Þingvöllum vonast
ferðamálayfirvöld til þess að slíkur
hádegisverður verði fastur liður í
ferðamálaátaki landsmanna. Japan-
ar hafa komið tugum og hundruðum
saman til íslands um áramót til þess
að skoða álfa og tröll. Meðal þess,
sem austænum verður boðið upp á í
næstu áramótaheimsókn, ætti þá að
geta orðið „Dinner with Dabbi“.
* Gaukurinn er eins og allir vita fugl,
sem verpir í hreiður annara fugla og
lætur þá unga út fyrir sig eggjunum.
Ami Sigfússon hafði tileinkað sér
aðferðir gauksins í prófkjöri íhalds-
ins. I stað þess að opna eigin kosn-
ingaskrifstofu lét Ámi sér nægja að
mæta reglulega á kosningaskrifstof-
ur annara frambjóðenda og verpti
þar eggjum sínum til útungunar.
Eini prólkjörsfuglinn, sem hafði
einurð í sér til þess að verja hreiður
sitt fyrir Áma gauki, var Inga Jóna
Þórðardóttir. Hún á ein öll eggin í
sínu hreiðri.
* Inga Jóna Þórðardóttir var eini
frambjóðandinn í prófkjöri íhalds-
ins í Reykjavík, sem keppti við
Áma Sigfússon um efsta sætið.
Ámi og Vilhjálmur Vilhjálmsson
höfðu svarist í fóstbræðralag gegn
henni. Vilhjálmur studdi Áma í
fyrsta sæti og Ámi studdi Vilhjálm í
annað. Þannig útilokuðu þeir Ingu
Jónu frá efstu sætum.
* Inga Jóna var sögð ævareið og
hvatti stuðningsmenn sína til þess
að kjósa hvorugan. Minnug slag-
orða eiginmanns síns Geirs Haarde f
prófkjöri íhaldsins fyrir síðustu Al-
þingiskosningar, sem var „Einn,
tveir og Geir“, var slagorð Ingu
Jónu „Einn, tveir - og ekki þeir“.