Vísir - 10.04.1976, Side 8

______Laugardagur 10. april 1976. vism
( V«M ^ÍMtM “ Umsión: 'l
I _______Guömundur Pétursson J
Að fljóta vakandi...
Segja má að það sé orðin föst venja i miðjum
verkföllum að ræða um endurskoðun vinnulöggjaf-
arinnar. í annan tima liggja umræður um þetta efni
hins vegar að mestu niðri.
Vinnulöggjöfin er skýrt dæmi um málefni, sem
flestir eru á einu máli um að hreyfa þurfi við, en
enginn þorir að taka á. Forystumenn launþegasam-
taka, vinnuveitenda og rikisvalds hafa margsinnis
á siðustu árum iýst áhuga og vilja til þess að koma
fram breytingum i þessum efnum.
En þrátt fyrir fögur orð gerist lítið sem ekkert.
Flestum er ljóst, að með verkföllum er sjaldnast
unnt að knýja fram raunhæfar lifskjarabætur, þó að
launahækkanir fáistí krónum talið. Á sama tima og
jafnvel forystumenn i röðum launþega viðurkenna
þessa staðreynd er verið að rýmka verkfallsréttinn
eins og samningarnir við opinbera starfsmenn bera
með sér.
Þegar stjórnvöld og hagsmunaaðilar hafa lýst á-
huga á breytingum virðist það við fyrstu sýn vera
heldur kynleg þverstæða, að ekkert skuli gerast.
Ástæðan er sú, að enginn þorir að hreyfa sig.
Aðilar vinnumarkaðarins óttast að völd þeirra
geti raskast, ef hreyft yrði við kerfinu. Á það er
einnig að lita að pólitisk staða f jölmargra manna er
bundin þessum hagsmunasamtökum. Á hinn bóginn
er rikisvaldið orðið of veikt. Hvorki Alþingi né rikis-
stjórn geta haft frumkvæði i þessum efnum. Þessir
aðilar hreyfa sig þvi ekki, nema hagsmunasamtök-
in gefi grænt ljós.
Formaður Vinnuveitendasambandsins tók þessi
mál til meðferðar á aðalfundi vinnuveitenda nú i
vikunni. Hann leggur til, að Alþingi taki af skarið og
færi Alþýðusambandinu aukin völd með breyting-
um á vinnulöggjöfinni, sem nú er að verða 40 ára
gömul.
Hér er verið að ýta við hugmyndum um heildar-
kjarasamninga, sem margsinnis hefur verið fjallað
um bæði i röðum vinnuveitenda og launþega. Vara-
forseti Alþýðusambandsins telur hins vegar, að
skörin sé farin að færast upp i bekkinn, þegar
vinnuveitendur reyni með þessum hætti að hlutast
til um innri málefni launþegasamtakanna.
Þetta er skýrt dæmi um þá stöðnun, sem rikir á
þessu sviði. Að sjálfsögðu er þess varla að vænta að
striðandi hagsmunahópar eins og vinnuveitendur
og launþegar verði á einu máli um breytingar á
vinnulöggjöfinni.
Engum vafa er þvi undirorpið að pólitisk forysta
er óhjákvæmileg, ef menn á annað borð hafa áhuga
á að sniða vinnulöggjöfina eftir aðstæðum nútíðar-
innar. En hér erum við i úlfakreppu eins og viða
annars staðar. Stjórnmálamennirnir þora ekki að
ríða á vaðið. Þeir biða af ótta við hagsmunasamtök-
in.
Við höfum mörg dæmi um það meðal nágranna-
þjóða okkar, hvernig farið hefur fyrir atvinnulifinu
einmitt fyrir þær sakir, að ekki hefur verið unnt að
láta aðila vinnumarkaðarins vinna eftir löggjöf,
sem miðuð er við nútima aðstæður. Bæði launþegar
og atvinnufyrirtæki verða fyrir barðinu á þessari
þróun. Við sjáum hættuna, en samt heldur þessu
fram. Þannig fljótum við að feigðarósi, vakandi að
þvi er virðist.
Nú verður
Humprey
að segja
af eða á
HUBERT H.
HUMPREY
Að loknum kvöldverðarfundi
á Waldorf-Astoria i New York
núna fyrir nokkrum dögum,
sem sóttur var af ölium helstu
borgarstjórum demókrata i
Bandarikjunum, birtist skyndi-
lega herskari Ijósmyndara og
fréttamanna, sem umkringdu
einn fundarmanna á lcið út.
Coleman Young, borgarstjóri
i Petroit, gaut auga til þessa
uppþots og sagði svo þurriega :
„Þctta hlýtur að vera Hump.”
Ilann átti kollgátuna. Petta
var Ilubert Iloratio Humprey,
sem margir telja afar liklegan
til þess að verða útnefndur
framboðscfni flokksins i næstu
forsetakosningum, — og hefur
hann þó ekki tckið neinn þátt I
forkosningakapphlaupinu, sem
stendur yfir þessar vikurnar.
Gefurðu kost á
þér> Hump?
Undir skærum ljósum mynda-
tökumannanna maulaði Hump-
rey samloku sina, meðan frétta-
mennirnir létu rigna yfir hann
spurningunum og þar á meðal
þessa sigildu: „Býður þú þig
fram til forsetakosninganna?”
Hubert Humprey hefur sóst
eftir forsetaembættinu allt frá
þvi 1960, þegar hann tapaði i
forkosningunum fyrir John
Kennedy, og þurftu frétta-
mennirnir þvi ekki að spyrja,
vegna þess að þeir vissu ekki. —
En Hurnprey fór allsstaðar und-
an i fiæmingi.
„Ég er ekki að sækjast eftir
forsetaembættinu,” sagði hann,
meðan borðfélagar hans,
áhrifamenn i demókrataflokkn-
um reyndu að láta, eins og ljósin
og blaðamennirnir væru ekki
þarna.
Kvöldfundurinn var undan-
fari fyrirspurnartima morgun-
inn eftir, þar sem þrjú helstu
framboðsefni flokksins sátu fyr-
ir svörum. Þeir Henry Jackson
frá Washington-riki, Jimmy
Carter, fyrrum rikisstjóri
Georgia og Morris Udall, þing-
maður frá Arizona, — eðlilegt
hefði verið, að allra augu beind-
ust aö þessum þrem oddvitum
flokksins.
En enginn þeirra hafði það
aðdráttarafl á fréttaljós-
myndarana sem Humprey.
Allra augu beindust að honum.
— Segir það nokkra sögu um
óvissuna, sem rikir i undirbún-
ingnum íyrir flokksþingið i
sumar, þar sem velja skal, hver
skuli settur i framboð á móti
frambjóöanda repúblikana-
flokksins, sem fyrirsjáanlega
verður Gerald Ford forseti.
Þrefaldur sigur
Hubert Humprey er maður
rúmlega sextugur að aidri. Eftir
ósigurinn i forkosningunum fyr-
ir John F. Kennedy, fékk hann
annað tækifæri til að spreyta sig
og það i forsetakosningunum
sjálfum. Þetta var 1968 og þá
tapaði hann fyrir Richard
Nixon. — Enda var flokkur hans
klofinn vegna Vietnamsstriðs-
ins, sjálfur fylgdi hann stefnu
Johnsons, en hún var ekki að
skapi dúfunum, i frjálslyndari
armi flokksins.
t þriðja sinn reyndi hann við
forkosningar flokksins fjórum
árum siðar, og i þriðja sinn beið
hann ósigur — en það var fyrir
George McGovern.
Það er þvi engin furða, þótt
Hump, eins og vinir hans kalla
hann, hafi fengið sig saddan af
forkosningum. Hvað sem á
dyndi, mundi hann ekki láta
hafa sig út i það kapphlaup eina
ferðina enn.
Tvíeggjuð
herkœnska
Sú ákvörðun hans virtist lika
vera hið besta herbragð. Þvi
áhugaminni sem hann sýndist,
þeim mun fleiri virtust vilja
halda nafni hans á lofti sem
framboðsefni. Þegar ljóst varð,
hve margir stefna að þvi að
reyna að hljóta útnefningu
flokksins, og að tveir eða þrir
þeirra mundu standa nokkuð
jafnir, virtust vaxa möguleikar
Humpreys til að hljóta útnefn-
ingu án sigra i forkosningum
sem einskonar málamiðlun
flokksþingsins. Hugsanlega eini
maðurinn, sem eining gæti
fengist um.
Kennedy ekki
í sviðsljósinu
Annar framámaður i demó-
krataflokknum, sem eins og
Humprey stendur utan við for-
kosningarnar, en hefur oft verið
orðaður við hugsanlegt framboð
til forsetakosninganna, er Ed-
ward Kennedy. Hann segir jafn-
an, þegar hann er inntur eftir
fyrirætlunum i þessu efni, að
hann gefi ekki kost á sér. —
Þetta árið leggja menn loks
trúnað á þá yfirlýsingu, og hann
er þvi ekki i sviðsljósi kosninga-
undirbúningsins.
Þegar Humprey er spurður,
svarar hann aldrei „Ég mun
ekki bjöða mig fram” eða „ég
mun ekki gefá kost á mér”. —
Hann segir loðið: „Ég er ekki að
sækjast eítir forsetaembætt-
inu.” — Það lætur allt ósagt um,
hvaða ákvörðun hann tæki, ef
honum stæði það til boða.
Vígstaðan breytt
Á meðan þessi loðna afstaða
varð i fyrstu til að ýta nafni
hans ofar á dagskrá, þá hefur
þróunin og úrslit forkosning-
anna. eftir þvi sem þær verða
fleiri að baki, orðið til þess að
rýra möguleika Humpreys. —
Veldur þar mestu um árangur
Carters.
Möguleikar Humpreys lágu
fyrst og fremst i þvi, að tvö eða
fleiri framboðsefni stæðu svo
jöfn, að flokksþingið gæti ekki
gert upp á milli þeirra. Sigrar
Carters og sú forysta, sem hann
hefur tekið i forkosningunum —
flestum að óvörum — horfa til
þess, að þessi möguléiki
Humpreys verði að engu.
Komi Carter sem óvéfengjan-
legur sigurvegari á flokksþing-
ið, þarf ekki að ræða það fram
og til baka, hver verði fram-
bjóðandi flokksins.
Það brást, að Udall fengi
stöðvað sigurgöngu Carters,
þegar kom til forkosninganna i
Wisconsin, en við það höfðu
stuðningsmenn Humpreys
bundið nokkrar vonir. Hann
sjálfur hafði tekið sér ferð á
hendur þangað og talið sina
menn á að greiða Udall atkvæði.
— Enda hafði Carter áður á
opinberum fundi höggvið að
Humprey og sagt framboðs-
möguleika hans enga, manns
sem þrivegis hefur beðið ósigur
á þessum vettvangi.
Ferð Humpreys til Wisconsin
voru fyrstu sjáanlegu merki
þess, að hann væri ekki hlutlaus
i forkosningunum, eins og hann i
upphafi lýsti yfir, að hann
mundi verða. Hún er sannindi
þess, að honum er að verða
Ijóst, að honum mun naumast
tjóa að halda að sér höndum og
standa álengdar.
Þvi er liklegt, að næstu
vikurnar eða dagana megi
vænta frekari hreyfingar i her-
búðum Humpreymanna, og
Humprey sjái sig neyddan til
þess að stiga að fullu fram fyrir
tjöldin, Annað hvort með þátt-
töku i forkosningum einhvers
rikisins, eða með yfirlýsingum,
ef honum sýnist vigstaðan von-
laus, um að hann gefi alls ekki
kost á sér.
8
VÍSIR
Útgefandi: Iteykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Fálsson, ábm.
Ólafur liagnarsson
Kitstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Blaðamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guðfinnsson, Emilia
Baldursdóttir, Ólafur Hauksson, Óli Tynes, Sigurveig Jóns-
dóttir, Valgarður Sigurðsson, Þrúður G. Haraldsdóttir.
tþróttir: Björn Blöndal, Kjartan L. Pálsson.
útlitsteiknun: Arnór Ragnarsson, Þórarinn J. Magnússon.
Ljósmyndir: James H. Pope, Loftur Ásgeirsson.
Aglýsingastjóri: Skúli G. Jóhanuesson
Auglýsingar: Ilverfisgötu 44. Simar 11GG0 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi Htíól 1
Kitstjórn: Siðumúla 14. Simi HGGl 1.7 linur
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 50 kr. eintakiö. Blaðaprent hf.