Vísir - 25.03.1977, Qupperneq 10

10
VXSIR
Otgefamli: Heykjaprcnt hf.
FramkvæmdastjóriiDavföCiuömundsson \
Hitstjórar :I>orsteinn Pálsson ábm.
, ólafur Ragnarsson
Kitstjórnarfulltrúi: Brági GuÖmuAdsson.» FréttastJóri erlendra frétta:Guömundur Pétursson. Umsjón
meö helgarblaöi: Arni Þórarinsson. Blaöamenn: Edda Andrésdóttir, Einar Guöfinnsson, Ellas Snæland
Jónsson, Finnbogi Hermannsson, Guöjón Arngrlmsson, Kjartan L. Pálsson, óli Tynes, Sigurveig
Jónsdóttir, Sæmundur Guövinsson, iþróttir: Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson. Akureyrarritstjórn:
Anders Hansen. UtliUteiknun: Jón óskar Hafsteinsson og Magnús ólafsson. Ljósmyndir: Jens Alex-
andersson, Loftur Asgeirsson, Auglýsingastjóri: Þorsteinn Fr. SigurBsson. Dreifingarstjóri: SigurBur
R. Pétursson.
Áuglýsingar: Slöumúla 8. Slmar 11660, 86611. Askriftargjald kr. 1100 á mánuBi innanlands.
Afgreiösla: Hverfisgata 44. Simi 86611 ’ Verö I lausasölu kr. 60 eintakiö.
Ritstjórn: Slöumúla 14. Slmi 86611, 7 llnur Prentun: Blaöaprent hf.
Akureyri. Simi 96-19806.
Að ráða máltíðum
borgaranna
Þaö er alþekkt lögmál að í skjóli hafta þrífst spill-
ing. Stjórnvöld/ sem vilja opna leiöir til óheilbrigörar
viðskiptastarfsemi/ beita valdi sínu til þess að koma á
höftum. Aðgerðir af þessu tagi eru oft ákveðnar
undir yf irskini sparnaðar, en áorka sjaldnast nokkru i
þeim efnum.
Haftareglur eru því fyrst og fremst spillingarregl-
ur. Núverandi viðskiptayfirvöld hafa gengið með
nokkra haftakæki. Þeirra hefur helst orðið vart í
gjaldeyrismálum enda viðgengst á þeim vettvangi
veruleg viðskiptaspilling með vitund yfirvalda.
En höftin eru ekki einvörðungu þáttur í spillingar-
starfsemi.þau eru tæki stjórnvalda til þess að hlutast
til um málefni einstaklinga. Það er nægur gjaldeyrir
til i landinu fyrir ferðamenn. Ríkisstjórnin neyðir fólk
hins vegar til þess að kaupa hluta hans á svörtum
markaði til þess að geta haldið því fram í stjórnmála-
áróðri að reynt sé að stemma stigu við gjaldeyrissóun.
Gjaldeyrisyfirvöld hafa löghelgað sérstakt
skömmtunarmiðakerfi til þess að hafa stjórn á mat-
aræði ísiendinga í hópferðum erlendis. Ekki er nóg
með að yfirvöldin ákveði hversu mikið menn eigi að
borða. Reglur hafa einnig verið settar um það, hvar
menn megi matast.
Þessi höft hafa ekkert með gjaldeyrissparnað að
gera, þegar á heildina er litið. Þau eru aðeins tilraun
til þess að skerða ferðafreisi og ráða yf ir því hvernig
menn sinna frumstæðustu þörfum sínum. Þeir sem
njóta ávinnings af þeirri spillingu sem þrífst í kring-
um þetta kerfi eru að sjálfsögðu ávallt reiðubúnir að
verja það i bak og fyrir.
Kjarni þessa málser hins vegar sá, að í frjálsu landi
er þessi afskiptasemi af einkamálum borgaranna al-
gjörlega óþolandi. Og að hinu leytinu er ekki unnt að
liða þá spillingu sem spinnst í kringum haftakerfi af
þessu tagi. Það er þvi sjálfsögð krafa, að eðlilegir
viðskiptahættir verði innleiddir á þessu sviði.
Hér hefur lengi verið við lýði sú regla að mönnum er
óheimilt að eiga erlendan gjaldeyri að viðlagðri á-
byrgð að lögum. Erlendis þekkist það hins vegar,
jafnvel austan járntjaldins aö menn búa við þau sjálf-
sögðu réttindi að mega eiga erlendan gjaldeyri og geta
lagt hann inn á bankabók til ávöxtunar ef þeim sýnist
svo.
I frjálsu þjóðfélagi ætti það ekki að vera deiluefni
hvernig skipa eigi málum að þessu leyti. Fyrr í vetur
lýsti viðskiptaráðherra yf ir því á fundi að ýmsir menn
hefðu undir höndum erlendan gjaldeyri, sem fenginn
væri með löglegum hætti. Sagðist hann vera að íhuga,
hvort leyfa ætti þessum aðilum að eiga þennan er-
lenda gjaldeyri og ávaxta hann á bankabókum.
Viðskiptaráðherra taldi þetta koma til álita í því
skyni aðtreysta gjaldeyrisstöðu bankanna. Þrátt fyr-
ir jákvæðar yfirlýsingar af þessu tagi hefur ekkert
gerst. Þvert á móti hafa haftareglurnar enn verið
hertar. Tími er því til kominn að skynsamir menn
grípi inn i þessi mál og knýi fram breytingar.
Hér er um tvíþætt mál að ræða. Það snýr i fyrsta
lagi að borgurunum og rétti þeirra til þess að taka ein-
földustu ákvarðanir, er snerta þá sjálfa. I annan stað
er hér um að ræða viðskiptaspillingu sem óhjákvæmi-
lega fylgir hvers konar haftareglum. Og að því er
þessi málefni varðar, sem hér hefur verið vikið að,
sýnist engin undantekning hafa orðið á í þeim efnum.
Davið Sch.
Thorsteinsson
ó órsþingi
iðnrekendo í gœr:

Föstudagur 25. mars 1977
vrsm
Iðnrekendur re
ef iðnaðinum verða búin sömu starfsskilyrði
og keppinautar hans búa við
„tslenskir iönrekendur eru
reiöubúnir aö greiöa starfsfólki
sinu verulega hærri laun, ef
iönaöinum veröa búin sömu
starfsskilyröi og keppinautar
hans búa viö”, sagöi Daviö Sch.
Thorsteinsson, formaöur Félags
isl. iönrckenda, i ræöu sinni á árs-
þingi félagsins I gær.
Og hann hélt áfram: „Vörn
iönaöarins hingaö til gegn óeöli-
legum starfsskilyröum hefur ver-
iö aö halda niöri launum starfs-
manna sinna. Þetta veröur aö
breytast. Starfsfólk iönaöarins
má ekki vera láglaunafólk”.
Ársþingiö hófst fyrir hádegi I
gær, en eftir hádegi flutti Davfö
ræöu sina og ráöherrarnir Gunn-
ar Thoroddsen og Matthias A.
Mathiesen fluttu ræöur, sá fyrr-
nefndi almennt um stööu iönaöar-
ins en sá siöarnefndi um skatta-
málin.
i ræöu sinni benti Daviö á, aö
framleiösluverömæti iönaöar
heföi aukist tvisvar sinnum meira
en velta þjóöfélagsins, þ.e.
þjóöartekjur, á siöasta ári. Þá
heföu viöskiptakjörin batnaö á
siöasta ári, þótt þau væru f heild
ekki oröin jafn hagstæö og þau
voru á árinu 1974.
„Mismunurinn
staðreynd"
Hann geröi siöan aö umtalsefni
skýrslu Þjóöhagsstofnunar um
hag iönaöarins, sem nýlega kom
út, og sagöi aö i skýrslunni kæmi
m.a. fram eftirfarandi:
— iönaöurinn greiöir aö meöaltali
30% (eöa 1/3) hærri vexti en hinir
höfuöatvinnuvegirnir,
— hlutur iönaöar i útlánum
bankakerfisins minnkaöi úr 13%
áriö 1970 i 9,4% áriö 1976,
— framlög til iönaöar eru aöeins
0,6% af fjárlögum 1977, en hins
vegar eru framlög til sjávarút-
vegs 2,1% og til landbúnaöar
5,1%,
— iönaöurinn greiöir 3,5% launa-
skatt, en landbúnaöur og fisk-
veiöar greiöa engan launaskatt,
— heimilt er meö lögum aö leggja
3 sinnum hærra aöstööugjald á
iönaö en fiskveiöar. Reykjavikur-
borg notar heimild þessa á þann
hátt, að aðstöðugjald á iðnað er 5
sinnum hærra en á, fiskveiðar,
— vélar, húsnæöi og annar búnað-
ur iðnaöarins i dag er mun dýrari
en erlendra keppinauta, vegna
þeirra háu gjalda, sem lögð hafa
verið á framleiöslutæki iönaöar-
ins o.s.frv., o.s.frv..
Framlenging á
aðlögunartímanum
Davið sagöi, aö þessar upp-
lýsingar sýndu, aö enn væri ekki
búiö aö koma aöbúnaðarmálum
iönaöarins i þaö horf, sem hefði
þurft að vera þegar áriö 1970, er
aölögun aö friverslun hófst.
Nauösynlegt væri þess vegna,
eins og iönrekendur heföu marg-
bent á, aö framlengja aðlögunar-
timann.
„Nú, þegar skýrsla Þjóöhags-
stofnunar liggur fyrir, og staö-
— Kunni Norðurlandaráð að halda sig innan
æskilegra marka i framtíðinni, þrátt fyrir
gagnrýni um „máttlausa stofnun” og láti
ekki brýnast til óheppiiegra stórræða, getur
svo farið að þvi takist að visa öðrum veginn
tii æskilegrar þjóðarsamvinnu i framtiðinni.
— Ljósm. Loftur.
NEÐANMALS

Á tuttugu og fimm ára afmæli Noröur-
iandaráös mun islendingum sjálfsagt efst
i huga hve litlu norræn samvinna hef-
ur áorkað, og munu þeir i þvi efni eiga
nokkuö sammerkt meö færeyingum og
álandseyingum. Ekki þýöir þetta þó aö
norræn samvinna hafi veriö tiöindalitil,
vegna þess aö innan hennar skortir ekki
góöan vilja, en hún hefur ekki leitt til þess
jafnaöar i menningarlegum efnum, sem
af henni var vænst né þeirra opnu og al-
hliða samskipta, sem hugsjónir manna
stóöu til i upphafi. En þá er á þaö aö lita
að tuttugu og fimm ár eru skammur timi I
lifi rikjabandalags.
LITLU BRÆÐURNIR i
ÖSKUSTÓ MENNINGAR-
MÁLANNA
Þess hefur óneitanlega gætt, aö innan
Noröurlandaráðs hittast stórir bræöur og
•litlir. Og i staö þess aö reisa sina litlu
bræöur til nokkurs menningarlegs jafn-
ræöis meö hlutfallslega meiri fjárveiting-
um til þeirra úr sameiginlegum sjóöum,
hafa hinir stóru bræöur, Sviþjóö, Dan-
mörk og Noregur sótt svo fram til inn-
byröis skipta aö litlu bræöurnir hafa setiö
að nokkru eftir i öskustónni. Um hrein
pólitisk efni hefur gilt meira jafnræði
enda er t.d. lýöræöi jafn stórt á Islandi og
i Noregi, Finnlandi og I Svlþjóö hvaö sem
liður höföatölureglu.
TRYGGING GEGN
EFNAHAGSLEGUM
YFIRGANGI
Samvinna á sviöi efnahagsmála hefur
einna mestan svip jafnræðis innan
Noröurlandaráös. Má i þvi efni nefna
Norræna fjárfestingarbankann, sem ný-
lega er tekinn til starfa, en skuldbinding-
ar hans geta numið 225 milljöröum Is-