Tíminn - 09.07.1968, Síða 5

ÞRIÐJUDAGUR 9. júlí 1968
TIMINN
5
Jón Einarsson skrifar:
íslendingaþættir
Kæri Landfari.
Mig langaði til þess að koma
á framfæri þökkum til blaðs-
ins fyrir íslendingaþætti þess,
eða aukablað það, sem kemur
út öðru hvoru með afmælis- og
minningargreinum.
Hvarvetna sem ég þekki til,
sérstaklega meðal eldra fólks,
hefur útgáfa íslendingaþátta
Tímans mælzt mjög vel fyrir.
Ég held, að flestir hafi verið
fegnir að losna við afmælis- og
minningargreinarnar af síðum
Tímans, líklega ekki sizt þið
blaðamennirnir, sem nú fáið
aukið rúm til þess að láta gamm
inn geisa.
Minningargreinar í dagblöð-
um vilja glatast, þar sem
dagblöðunum sjálfum er yfir-
leitt ekki safnað. Auk þess er
minningargreinum oft valinn
óviðurkvæmilegur staður í blöð
unum, t. d. á miðri auglýsinga-
síðu eða við hliðina á skrítlum
eða öðru þess háttar vegna rúm
leysis.
Öðru máli gegnir um fslend-
ingaþættina. Þeim getur maður
hæglega safnað og er það mikill
hægðarauki, að þeir skuli vera
í sama broti og Lesbók Tímans.
Ég veit, að margir hugsa sér
gott til glóðarinnar að safna
íslendingaþáttum, því að vel
gerðar afmælis- og minningar-
greinar eru mikilsverðar heim-
ildir, sem verðskulda varð-
veizlu. Auk þess er efni sem
þessu gerður virðulegri búning
ur með útgáfu vandaðs auka-
blaðs.
Hafið heila þökk fyrir íslend
ingaþættina.
Félagi í Hjarta- og æðavernd
arfélaginu skrifar eftirfarandi:
„Stressið og happ-
drættishneigðin.“
Líklegast er algengasta dauða
orsök karlmanna á aldrinum 40
til 70 ára einhvers konar blóð-
rásartruflanir. Menn hrynja nið-
ur allt í kringum mann vegna
„blóðtappa", „kransæðastíflu"
„heilablóðfalls“ og hvað þetta
allt heitir.
Orsökin til slíkra dauðsfalla
er ekki auðfundin, en þó er
hægt að benda á vissan hóp
manna, sem sérstaklega er hætt
við að fá „slag“ eða eitthvað
þess háttar. Það eru innisetu-
og kyrrsetumenn, feitir menn,
drykkjumenn, en þó sérstaklega
menn, sem bera einhverja þjóð-
félagslega ábyrgð, kaupmenn,
forstjórar, skólastjórar o. s. frv.
eða vinna sérstaklega „tauga-
trekkjandi“ störf eins og við
fjölmiðlunartæki eða ýmis vís-
indastörf, þar sem alltaf þarf
að keppa við óstöðvandi tækni-
þróun og hraða. Það er í stuttu
máli „stressið". orð, sem allir
þekkja og óttast í nútíma þjóð
félagi, en útleggst ekki betur
á íslenzku en „stöðug tauga-
spenna“.
í verðbólguþjóðfélagi undan-
farinna ára á íslandi hefur
„stressið" drepið margan mann
inn í blóma lífsins. Þar kemur
til „happdrættishneigð“ okkar,
sífellt að veðja meiru en við
höfum raunverulega haft efni á
og alveg fram á síðustu og
verstu tíma hefur þetta borgað
sig. Við eigum núna miðaldra
mennirnir amerískan bíl, íburð
armikla íbúð en við getum líka
búizt við að vera dauðir fyrir
hádegi á morgun.
Heimtufrekar konur
og heilög vé
Sumir okkar eiga líka heimtu
freka konu, og þá er ég loks
kominn að efninu. Hjónaband-
ið grundvallast af félagslegu
öryggi, en nú verða íslenzkar
konur að gera sér grein fyrir
því, að á næstu árum verður
félagslegt öryggi þeirra ekki
bezt tryggt með heimtufrekju
og stöðugum brýningum til
manns síns um meiri athafna-
semi. íslenzkar eiginkonur ættu
að vera farnar að læra það af
reynslunni, að þetta er örugg-
asta leiðin til þess að leggja
eiginmanninn í gröfina fyrir
aldur fram. Þar með vinna
heimtufrekar húsmæður mark-
visst að því að svipta sig hinu
félagslega öryggi.
íslenzkar eiginkonur, búið
því mönnum ykkar heimili,
sem hvorki einkennast af íburði
né óróa, heldur af ró og friði,
þar sem eiginmaðurinn getur
hvílzt frá „stressi“ þjóðfélags-
ins. Gerið heimilið að „heilögu
véi“.
Atli Kristmundsson skrifar:
Aukinn hraði og um-
ferðarvarzla
Nú er komið á annan mánuð
síðan hægri umferð gekk í gildi
hér á landi. Enn er leyfður há-
markshraði hér í Reykjavík að-
eins 35 km., en það er á allra
vitorði og augljóst, að í reynd
er umferðarhraðinn orðinn
miklu meiri, eða um 50—60
km. á klst. Ég held, að lögregl-
an ætti nú að fara að taka það
til athugunar, hvort ekki væri
ráðlegra að hækka hámarks-
hraða innanbæjar upp í 45—
50 km., en fylgja þeirri hraða-
takmörkun fast eftir töluverð-
an tíma.
Ekki hafa lögregluyfirvöld
enn séð ástæðu til þess að
leggja niður þá nýbreytni, sem
tekin var upp á H-dag, það er
að hafa umferðarverði við
helztu gatnamót og gangbrautir
borgarinnar. Mér þykir líka
sjálfsagt að halda þessu áfram
enn um nokkra hríð, ekki sízt
vegna hins aukna umferðar-
hraða, sem nú gerir vart við
sig. Það mætti líka hugsa sér
að taka umferðarvörzlu við
gatnamót upp öðru hverju á
næstu árum, svo sem mánaðar-
tíma í senn til þess að minna
vegfarendur á rétta hegðun í
umferðinni. Ekki veitir af.
Ungir umferðar-
verðir.
Hins vegar verða þau börn
eða fullorðnir, sem veljast til
umferðarvörzlu að hafa til að
bera töluverða ábyrgðartilfinn-
ingu. Á ferðum mínum um bæ-
inn að undanförnu hefur mér
þótt sumir umferðarverðirnir
vera farnir að sýna nokkuð
mikið kæruleysi. T. d. átti ég
um daginn leið yfir gatnamót
Snorrabrautar og Laugavegs,
Þar voru barnungir umferðar
verðir með hugann við allt ann-
að en umferðarvörzluna, og þeg
ar ég benti þeim á þetta, gvör-
uðu þeir með skætingi og hög-
uðu sér í alla staði á leiðinleg-
an hátt.
Nú er þess skylt að geta, að
stærsti hlutinn af umferðarvörð
unum og þá ekki síður börnin
rækja störf sín með mikilli
prýði, þannig að þeim er sómi
að. Lögreglan þarf aðeins að
hafa betra eftirlit með því,
hvernig umferðarverðirnir
rækja störf sín. Líka mætti við-
halda áhuga þeirra á starfinu
með því að halda með þeim
fundi öðru hverju, reyna að auka
á fjölbreytni starfsins og sýna
þeim fram á, hve mikilvæg
þeirra störf eru.
Umferðarverðirnir stuðla að
aukinni umferðarmenningu
gangandi vegfarenda og það er
þroskandi fyrir börnin og nyt-
samlegt fyrir þjóðfélagið að
þau skuli ganga til liðs við lög-
gæzluna. Þess vegna má ekki
láta þetta starf niður falla eða
slaka á kröfunum til ungu um-
ferðarvarðanna.
Ferðalangur ritar hér nokkr
ar leiðbeiningar til ferðafólks,
sem hann telur á rangri braut:
Ferðalög í rykinu á
þjóðvegunum
Síðastliðna viku hefUr viðr
að dásamlega til ferðalaga, og
þeir eru heppnir, sem valið
hafa þessa dagana til. sumar-
leyfis og innanlandsferða. ■
Þeir sem brugðu sér út úr ,
bænum urn helgina eins og |
ég, fengu líka gott veður. Ég
ók ekki langt, fór aðeins í
Þingvallasveiit með konuna og
börnin, reisti þar tjald á
laugardag í Skógarhólum og
skemmti mér konunglega á
hestamannam'ótinu án þess þó
að hafa annan fararskjóta en
Fiat-inn minn, s-em féikk að
standa óhreyfður nema meðan
við ókum til Skiógarhóla og
svo aftur til borgarinnar seint
á sunnudagsikvöld.
Ég fór að velta því fyrir
mér á laugardagiskvöldið, þeg
ar ég var að bíða eftir svefn-
inum í tjaldinu mínu, hvað
það væri mikill munur að
eyða helginni svona, halda
kyrru fyrir á fallegum stað
ekki langt frá borginni, held-
ur en aka kófsveitftur og ryk
ugur upp fyrir haus fleiri
hundruð kí3,ómetra um hverja
góðviðrishelgi. Ég hef oft
látið mig henda það, að aka á
einum sunnudegi Gullfos's- og
Geysisihringinn eða fara um
aHt Snæfeilsnes á einni helgi.
Undantekningarlítið eru ferða- j|
lög sem þessi mjög erfið, sér- É
staklega í sól og hitum, þegar |
mikið ryk er á vegum. Fólkinu «
líður illa í bílnum, stundum g
æla krakkarnir og ánægjan af ||
ferðalaginu kemur oftast nær $
ekki fyrr en yfir kaffibollunum «
vikuna á eftir.
Stuttar ökuferðir —
ákveðnir áningar-
staðir.
Ég er alveg hættur löngum
ferðalögum nema ég hafi næg-
an tíma, og ég vil ráðleggja
öðrum að fara að mínu for-
dæmi. Það er nánast ótrúlegt,
hvað hægt er að finna marga
viðlegustaði eða fallega staði
til þess að dvelja á dagpart
hér í nágrenni Reykjavíkur,
staði, sem flestir bílaeigendur
hylja rykmekki á leið sinni út
úr bænum.
Þegar maður skýzt út úr bæn
um um helgar er vitlegast að
setja sér eitthvað takmark í
nágrenni borgarinnar, ársprænu,
Þingvelli, Bifröst, Skorradal,
svo að eitthvað sé nefnt, aka
þangað og dvelja um kyrrt.
Umfram allt ekki að leggja út
í góða veðrið og rykið á þjóð-
vegunum með fullan bfl. af
fólki án nokkurs stefnumarks *
og keppast við að aka sem flesta ú
kílómetra á einum degi.
SMYRILL, Ármúla 7.
Sími 12260.
Nú er rétfi tíminn Hl a3 athuga rafgeyminn
fyrir sumarferðalögin
SÖNNAK RAFGEYMAR
— JAFNGÓÐIR ÞEIM BEZTU —
Viðurkenndir af Volkswagenverk A.G. í nýja
VW bíla, sem fluttir eru til Íslands.
Yfir 30 mismunandi tegundir 6 og 12 v. jafnan
fyrirliggjandi — 12 mán. ábyrgð.
Viðgerða- og ábyrgðarþjónusta SÖNNAK-raf-
geyma er í Dugguvogi 21. Sími 33155.
A VlÐAVANGI
Gjaldeyrisstaðan
TÍMINN vill enn vekja at-
hygli á því, hve alvarlega horf-
ir nú í gjaldeyrismálum þjóð-
arinnar. Um síðustu áramót
var „gjaldeyrisvarasjóðurinn"
margrómaði, sem ríkisstjórnin
hefur taiið höfuðmerkið um það
að viðreisnin hafi heppnazt, all-
ur uppurinn og vel það. Gjald-
eyrisstaða bankanna hafði marg
oft verið bætt með lántökum á
síðustu árum, þrátt fyrir geysi-
legar gjaldeyristekjur vegna
uppgripanna, svo að erlendar
skuldir þjóðarinnar hafa stór-
hækkað. Á síðastliðnu ári voru
tekin erlend gjaldeyrislán til
eins árs og lengri tíma að upp-
hæð 1150 milljónir króna. Af
þessum sökum var til í vörzlu
bankanna um síðastliðin ára-
mót um 1100 milljónir króna í
erlendum gjaldeyri. Gjaldeyrir
til ráðstöfunar var því eingöngu
erlent lánsfé en enginn gjald-
eyrissjóður til. Og nú um mitt
ár er aðeins um 500 milljónir
króna eftir af þessum erlendu
lánum, sem tekin voru á síðasta
ári. Stutt vörukaupalán hafa
hins vegar hækkað á þessu ári
og nema nú rúmum 900 milljón-
um króna eða um 400 milljón
króna hærri upphæð en það,
sem eftir er af erlendu gjald-
eyrislánunum, sem bankarnir
fengu til ráðstöfunar. Gjaldeyr-
isvandræði blasa því við og erf
iðleikar af þeim sökum á næstu
grösum.
Tillaga Helga Bergs
í þessu sambandi þykir Tím-
anum rétt að minna enn einu
sinni á tillögu þá, er Helgi
Bergs flutti, þegar sýnt þótti
að hverju stefndi í gjaldeyris-
málum. Hann lagði til að tek-
inn væri hluti af gjaldeyriseign-
inni og nýttur á skipulegan og
skynsamlegan hátt til að byggja
upp og vélvæða atvinnuvegina
og renna stoðum undir nýjar at-
vinnugreinar með fullkomnum
vélakosti og tæknibúnaði. Ráð-
herrarnir og málgögn þeirra
hæddust að þessari tiliögu og
töldu gott dæmi um fáránlega
efnahagsstefnu Framsóknar.
Ætli ekki liefði verið skynsam-
legra að fara að tillögu Helga
Bergs? Ætli atvinnuvegirnir
stæðu ekki betur nú, ef það
hefði verið gert og atvinnu-
ástandið betra? Væri þjóðin
ekki betur undir það búin nú,
að mæta erfiðleikum og mót-
læti ef það hefði verið gert?
Öllum þessum spurningum verð
ur að svara játandi. Undirstaða
velmegunar í þessu landi eru
traustir og samkeppnishæfir at-
vinnuvegir. Án traustra og vel-
búinna atvinnutækja er óhugs-
andi að skapa trygga gjaldeyris
stöðu og eðlilegan innflutning
til landsins.
Stundum er bezt
að þegja
f Reykjavíkurbréfi Morgun-
blaðsins. sem á að vera þáttur
um það, sem efst er á baugi .
þjóðlífinu í hverri viku, er ekki
minnzt einu orði á forsetakosn-
ingarnar og úrslit þeirra. Voru
þær þó það umræðuefni, sem
tók hugi allra í síðustu viku. (
Höfundi Reykjavíkurbréfs þyk-
ir hæfa að þegja — og hver
láir honum það?