Tíminn - 09.07.1968, Blaðsíða 9

ÞRIÐJUDAGUR 9. júlí 1968
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Frajnkvæmdastjórl: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Ekilltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofur I Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusimi: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Áskriftargjald kr. 120.00 á mán innanlands — I
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjna EDDA h. f.
Ungt fólk að
þjóðmálastarfi
Menn veittu því sérstaka atihygli, hve áhugi unga
fóliksins var mikill í nýafstöðnum forsetakosningum, og
vafaiítið á unga fóikið verulegan hlut í þeim þjóðar-
viija, sem þar kom fram. Líklega er það einnig rétt,
að þar fékk viss óánægja með gamalt form útrás. Sé
kannaður hugur ungs fólks, munu menn komast að
raun um, að það hugsar mikið um þjóðmál. En þjóð-
mál eru í augum þess og skilningi annað og meira en
það, sem oftast er átt við í daglegu ,pólitísku tali. Þjóð-
mál unga fólksins eru samfélagsmál af öllu tagi. Unga
fólkið fjallar einnig um þessi þjóðmál með öðrum hætti
og byggir á öðrum grundvelli. Sú kynslóð, sem nú er
komin á efri ár, las um kenningar í stjórnmálum og
valdi sér síðan einhverja þeirra að lifsstefnu. Ungt,
menntað fólk nú á dögum virðist óháðara kenningum
og stefnum. Könnunin er þess boðorð, hlutlaus þekk-
ingarkönnun á vandamálum, leit að orsökum vandans
í tilteknu samfélagi við tilteknar aðstæður og síðan leit
að úrbótum, er þar hæfi. Nefndarstörf og hópvinna er
að ýmsu leyti lausnarorð þess og vinnubrögð, viðræðu
form þess er ekki kappræða, heldur samanburður og
krufning atriða úr þekkingu og reynslu.
Glöggt daemi um þetta nýja þjóðmálastarf unga fólks
ins má sjá í starfi Æskulýðssambands íslands, þar sem
eru stúdentasamtök, bindindissamtök ungs fólks, Ung-
mennafélag íslands, Íþróttasamband íslands, Bandalag
ísl. farfugla, Iðnnemasamband íslands og sambönd ungs
fólks í stjórnmálaflokkunum öllum.
Þjóðmál þau, sem unga fólkið í þessum samtökum
fjallar um, eru öll hin merkilegustu. Og það einangrar
sig ekki frá eldri kynslóðinni, heldur fær einnig fulltrúa
frá henni 1 starfsnefndirnar.
Eitt mikilvægasta mál, sem samtökin hafa fjallað um,
er herferðin gegn hungrinu. Starf samtakanna að því
máli varð hið árangursríkasta, bæði í þvi efni að vekja
fólk til skilnings á þessum heimsvanda og til beinnar
þáttöku í baráttunni. Slík þátttaka og skilningur hefur
ekki aðeins gildi vegna beins framlags til þess að lina
þjáningar meðbræðra, heldur er mannbætandi í sjálfu
sér fyrir þá, sem að vinna og um það hugsa.
En þetta unga fólk tekur á fleiri málum heilum
höndum. Samtökin hafa efnt til umræðu- og starfs-
nefnda um mál eins og framtíð ísl. þjóðbúningsins O'g
vilja reyna að finna notkun hans réttan farveg.
Þá má nefna athugunarnefnd sem fjallar um könn
un á högum ungs fólks í strjálbýli og möguleikum þess
til menntunar og þátttöku í félagsstarfi. Eitt verkefnið
enn er kynning á skipulegu æskulýðsstarfi. í því sam-
bandi bendir unga fólkið á þá athyglisverðu staðreynd,
að hætta sé á, að fjölmiðlunartækin gefi hinni eldri
kynslóð ranga mynd af unga fólkinu, lífi þess og við-
fangsefnum, þar sem þau eru ærið örlát að svala frétta
þorsta fólks með frásögnum af ungu fólki, sem misstíg-
ur sig, en eru fáorðari um það sem betur fer.
Loks má nefna, að þessi víðtæku æskulýðssamtök
hafa sett á laggir nefndir ungra menntamanna til þess
að kanna og kryfja til mergjar, hvort kynferðisfræðsla
sé æskileg, og þá jafnframt hvernig hún skuli vera
hvenær veitt, og einnig til þess að fjalla um eiturlyfja-
vandann, sem nú ógnar ungu fólki í æ ríkari mæli.
Þessi þjóðmál, sem samstarfsnefndir unga fólksins úr
öllum flokkum fjalla nú um, eru ekki veigaminni pólitík
en annað í þessu landi.
TÍMINN_______________?
Gísli Magnússon, Eyhildarholti: 1
OFMÆLI
i.
Fyrir síðustu alþingiskosning
ar gaf Sjálfstæðisflokkurinn út
myndskreytt rit um landbúnað
armál, „Landbúnaður í fram-
för,“ og sendi á hvert lieimili.
Þar er með fögrum orðum lýst
stórhug og bjartsýni bænda og
mjög af því látið, hversu vegur
íslenzks landbúnaðar sé á all-
an hátt mikill orðinn fyrir at-
beina núverandi ríkisstjórnar.
Forsætisráðlierrann skrifar for
málsorð. Þau hefjast svo:
„Almannarómur segir, að
stjórn landbúnaðarmála hafi
farið Sjálfstæðismönnum svo
úr hendi, að áður hafi ekki bet-
ur til tekizt.“
Svo líður eitt ár. Þá flytur
sami forsætisráðherra ræðu á
aðalfundi Vinnuveitendasam-
bands íslands. Þ«r kveður hann
upp úr með „engin ein
efnahagsráðsíífun . . . mundi
gera okknr samkeppnisfærari
að öðru leyti og lækka verðlag
meira heldur en ef við legð-
um íslenzkan iandbúnað niður
og flyttum inn erlendar land-
búnaðarvörur" — en segir hins
vegar í sömu andrá, að land-
búnaði verðum við þó að halda
uppi „af þjóðlegum, menningar
legum og öryggisástæðum.“
Með öðrum orðum: íslenzkur
landbúnaður er orðinn efnahags
Iegt böl, sem þjóðin verður þó
að bera.
Mikið er eftir sig orðið í
„stjórn landbúnaðarmála“ að
dómi forsætisráðherrans — á
aðeins einu ári.
II.
Ríkisstjórnin hefur löngum
att fram hinum málglaða við-
skiptamálaráðherra til þess að
orðfæra sjónarmið sín og
stefnumörk í landbúnaðarmál-
Ium. Nú er hann ekki lengur ein
hlítur. Sjálfur forsætisráðherr
ann reynir að fulltingja hon-
um. En „fulltingið“ felst í
sleggjudómum einum. Hann
fer í sporaslóð viðskiptamálaráð
herrans, svo að liðveizlan verð
ur lítils virði.
Forsætisráðherrann staðhæf-
ir, að okkur mundi reynasí það
fjárhagslegur gróði, „ef við
legðum íslenzkan landbúnað
niður og flyttum inn erlendar
landbúnaðarvörur." En hann
varast að færa rök að þessari
staðhæfingu. Hann birtir engar
tölur, enga útreikninga um það,
hvað erlendar landbúnaðarvör-
ur svo sem kjöt og mjólk,
mundu kosta í ísl. krónum hing
að komnar, tollaðar með sam-
bærilegum hætti og þær er-
lendar rekstrarvörur og tæki,
sem landbúnaðurinn notar
vegna framleiðslu sinnar, og þá
að sjálfsögðu eigi heldur um
væntanlegt smásöluverð. Þjóðin
lifir að verulegu leyti á inn-
lendri vúvöru. Ráðherrann þeg
ir eins og steinn um það, hvar
taka ætti gjaldeyri til þess að
greiða með alla þá vöru,
ef keypt værj og flutt
inn frá öðrum löndum.
Gjaldeyrisvarasjóður sá hinn
mikli, þetta eilífðarhaldreipi,
sem mest var gumað af í
Gísli Magnússon
fyrra, var étinn upp á fáum
mánuðum og óhagstæður verzl
unarjöfnuður nemur milljörð-
um.
Sú staðhæfing, að afnám land
búnaðar þ. e. eyðing sveit-
anna — sé sú „efnahagsráðstöf
un“, er bezt mundi endast til
þess að „gera okkur samkeppnis
færari út á við“, er ofmæli og
marklaust hjal, jafnvel þótt út
gangi af munni sjálfs forsætis-
ráðherrans.
ra.
Vinnan er gildur þáttur í
allri framleiðslu. Eru vinnu-
laun hærri á íslandi en í ná-
lægum löndum? Nei, þvert á
móti. En það er annað margt,
sem hér er hærra og mjög á
annan veg, en vera ætti. Það
er ekki landbúnaðarins sök,
að við erum ekki „samkeppnis
færari út á við“ en raun ber
vitni. Landbúnaðurinn er ekki
„dragbítur“ í efnahagslífi þjóð
arinnar, þótt viðskiptamálaráð-
herrann slöngvaði því lausnar-
orði út yfir alla landsbyggð og
forsætisráðherrann taki nú
undir. Dragbíturinn er fólginn í
efnahagsráðstöfunum sjálfrar
ríkisstjórnarinnar. Atvinnuveg-
imir, bæði til sjávar og sveita,
stynja undir lánsfjársvelti og
vaxtaokri. Þeir stynja undir ó-
teljandi sköttum og gjöldum.
Þeir stynja undir vanskilningi
stofulærðra manna, sem öllu
ráða en aldrei hafa nálægt
neinni framleiðslu komið.
Þaraa er sá dragbítur, sem
ekki hvað sízt veldur því, að
við erum ekki samkeppnisfærir
á erlendri grund.
í nálægum löndum er lagt á
það allt kapp, að veita atvinnu-
vegunum nægileg stofnlán og
rekstrarlán. Stofnlánin eru
veitt til langs tíma og vextir
lágir. Á íslandi er þessu öfugt
farið: Lánin eru naum eða ekki
fáanleg, þau eru stutt, vextir
háir. Svo á það að vera land-
búnaðinum að kenna, að við
erum ekki „samkeppnisfærari
út á við“ — hvorki um bú-
vöru, sjávarvöru né iðnaðar.
Hinn „trausti grunnur“ við
reisnarinanr er svo haglega
gerður, að öll framleiðsla er
rekin með tapi. Síldarverksmiðj
ur ríkisins töpuðu 33,7 millj.
króna á árinu 1967 — og höfðu
ekki eyri til fyrningarafskrifta.
Hraðfrystihúsin, þau sem eru
innan Sölumiðstöðvarinnar, töp
uðu um eða yfir 160 mUlj. kr.
Allir vita um afkomu togaranna
og útgerðarinnar yfirleitt. Jafn
vel flugfélögin og skipafélögin
eru rekin með halla. Flugfélag
fslands tapáði 22,8 millj. kr.,
Loftleiðir rúmum 36,6 milljón
um og Eimskip rösÚega 24
millj. króna. Enginn hefur orð
á því, að þf'ssum stofnunum sé
illa stjórnað.
Mundi ekki eitthvað annað
en íslenzkur landbúnaður eiga
drýgstan þátt í þessum ófarn-
aði öllum?
IV.
Sainvinnufélögin eiga við
örðugleika að etja. Afurðalán
hafa staðið í stað og ekki
hækkað að krónutölu allt frá
1959, en allur tilkostnaður við
framleiðsluna meir en ferfald
ast á sama tíma. Kaunfélögin
hafa neyðzt til að lána bændum
meira en þau gátu með góðu
móti. Skuldir hafa hækkað.
Þetta, auk ört vaxandi tilkostn
aðar á öllum sviðum, er höfuð
orsök þeirar örðugleika, er að
kaupfélögunum steðja.
En Morgunblaðið er á öðru
rnáli. Orsök þrenginganna er
einfaldlega sú, að félögunum er
stjórnað af Framsóknarmönn-
um — og illa stjórnað. Blaðið
birtir um málið langar forystu-
greinar, þar sem sannleiksást
og góðfýsi brosir við lesanda í
hverri línu. Og rökvisin lætur
ekki að sér hæða —: Sfldarverk
smiðjurnar og hraðfrystihúsin
og útgerðarfélögin og flugfé
lögin og Eimskip — allar þess
ar stofnanir og aðrar fjölmarg
ar eru reknar með halla. Þar
er þó ekki illri stjórn eða ó-
góðum Framsóknarmönnum um
að kenna. Samvinnufélögin berj
ast líka mörg í bökkum. Þar
eiga Framsóknarmenn og ó-
stjórn þeirra alla sök.
Þá er vel, þegar saman fara
gáfur og góðvild.
Útiltið er skuggalegt og him
inn hrannaður. En ofar öllu
hallafargani, ofar öllum óveð-
ursskýjum, djarfar þó fyrir
björtum degi. Það eru lýsandi
ásjónur erlendra iðjuhölda,
sem vonandi má kaupa með
tollfrelsi og fleiri fríðindum til
þess að stofna hér til stóriðju
— og hverfa með ágóðann úr
landi. Á þessa frelsisins engla
mæna vonaraugu örþreyttra ráð
herra, sem komnir eru að fót-
um fram af margra ára bjástri
við að „reisa við“ íslenzka at-
vinnuvegi — með þeim árangri,
sem öllum er kunnur.
ÞRIÐJUDAGSGREININ