Vísir - 23.10.1977, Blaðsíða 8

Sunnudagur 23. október 1977
Sunnudagur 23. október 1977
sHi, eins og jafnan hefur veriö
lunda. Við skulum vona að Hrói
höttur hafi ekki farið með þá iðju
með sér i gröfina; þá fer að fækka
vigjum stráka hér i borg og hafa þó
aldrei veriö mörg. Það var eitthvað
annað á dögum Gvendar Jóns. Þá
var meira að segja veiddur áli I
Tjörninni, sem Danskurinn át með
bestu lyst, ef trúa skal oröum
söguhetjanna.
Eitthvað er hryssingurinn farinn
Guðmundsson eitt sinn Thaliu I
munn:
Ég eignaðist hér enga stóra höll,
en undir þessu fátæklega þaki
ég hitti stundum trú, sem flutti
fjöll,
ekki neinum stóð að
baki.
irnir blanda sér fullmikið i þær
samræður, en ekki litlum snáða
sem við hittum og segist heita
Börkur. ,,Ég gef þeim mikiö vegna
þess aö þeir vilja mikið”, segir
hann, og þar með er sú hlið málsins
afgreidd. Hann segist þekkja þrjár
fuglategundir á Tjörninni: svani,
endur og unga. Svanirnir eru
skemmtilegastir.
En hvergi sjást strákar að veiöa
að naga á okkur hendurnar, þar
sem við stöndum við Vonarstræti
og erum alveg gáttuð á sólinni,
hvað hún skin. Einn ibúanna við
Vonarstrætið, Vilborg Dagbjarts-
dóttir, hefur reyndar ort um þessa
Texti: Hallgrímur H.Helgason
Myndir: Jens Alexandersson
nakin tré spenna frostbitnarj
greipar
um siðasta októberdaginn
rciöubúin að þola vetrarlangt
pislarvætti.
sem
En þar sem við erum ekkert á
þeim buxunum að þola pislarvætti,
skulum við skjótast snöggvast upp
á Laufásveg til Þorsteins ö.
Stephensen. Hann hefur búið hér
siðan 1930 og horft yfir Tjörnina.
Vindarnir hafa leikið á pipur
sinar
fyrir trylltum dansi haust-
iaufanna
Við skulum ganga niður að Tjörn.
Það er engan veginn hægt að
réttlæta það fyrir almættinu, að
maður skuli hima innan dyra i svo
fögru veðri og sötra eitrað kaffi.
Timinn liður, Tjörnin biður og við
svifum á braut eins og haustið sé
bara tóm vitleysa.
Eggert Stefánsson sagði eitt sinn
I viðtali við Matthias Johannesen:
,,Mér dettur alltaf eitthvað nýtt I
hug þegar ég sé Tjörnina. Þegar ég
var ungur drengur, átti ég eintal
við hana um jökulinn og himininn.
Þá var það hún sem sagði mér allt,
en nú get ég sagt henni ýmisiegt”.
Ég hef aldrei talaö við Tjörnina,
finnst hún sjálfsagt of köld, en það
hefur löngum talist góð leið til
frama að liggja á hleri. Og mikil
ósköp: Tjörnin gamla hefur frá
mörgu að segja.
Þeir eru ófáir Reykvikingarnir,
sem hafa fyrir sið að rölta i hægð-
um sinum umhverfis Tjörnina,
helst á hverjum degi. Auðvitað er
ekkert að marka menntskælinga:
þeir eru að flýta sér inn I þjóðfélag-
iðog hiaupa þvi aila leiðina. Það er
undir með ungaskarann, sem hefur
ekki hundsvit á umferöarmenn-
ingu.
Hljómskáiinn er ósköp þögull I
dag. Kannski er honum i nöp við
jassinn, sem hefur verið I tvö ár að
nudda stirurnar úr augunum að
Frikirkjuvegi 11. Það finnst okkur
mesti misskilningur hjá
Hljómskálanum: Þaö veitir ekkert
af svolltilli sveiflu i borgarbraginn.
Hins vegar er leitt, að öll þessi
hljómlist skuli vera múruð inni. f
gamla daga var það til dæmis siöur
á vægum vetrarkvöldum að þeir
Hljómskálamenn löbbuðu sig út
með hljóðfærin sin og léku fyrir
skautafólk á Tjörninni. Og seinna
mátti renna sér fótskriðu á Isnum
við Vínarvalsinn, sem barst úr
hátalara. Það væri illa gert af
kreppudraugnum, ef hann ætlaöi
endanlega að sussa á alla tónlist
hér I bæ.
Thors Jensens húsið, eða áður-
nefndur Frikirkjuvegur 11 stendur
sem fastast á sinum stað. En fyrir
nokkrum árum stóö til að velta þvi
Við Iðnó er fólk á öllum aldri aö
ræða við endurnar I gegnum brauð-
mola. Sumum finnst kannski svan-
„Held að umhverfi Tjarnarinnar
eigi að vera sem mest óbreytt'
Viö Tjörnina er Hljómskálagarðurinn þar sem oft og einatt er líf og f jör meðal
ungra sem aldinna.
„Mér er alveg sama, finnst hann
hvorki fallegur né Ijótur. Þetta er
spræna sem er út úr öllum stil við
náttiiruna og verður sjálfsagt látin
sprauta þangað til hún bilar, og þá
verður hún lögö niöur og saknar
hennar sjálfsagt enginn”.
segir Þorsteinn
Ö Stephensen,
sem búið hefur
við Tjörnina fró
órinu 1930
:•? v'.'ýí :
Þorsteinn situr viö skrifboröið og
horfir út um gluggann yfir Tjörn-
ina.
„Það eru ekki nema örfá ár sið-
anrað visu var gamla slökkvistöðin
þá enu I notkun, að ég sá mann vera
að labba út i hólmann á veikum fs.
Það brotnaöi allt undan honum, en
hann var kominn þaö nærri
hólmanum að ég sá aö engin hætta
var á ferðum, svo að ég byrjaöi
bara aö skemmta mér yfir þessu.
Hann var með fina skjalatösku,
sem hann lagði frá sér upp á skör-
ina, en þá byrjaði ég að hlæja. Eftir
svolitla stund voru svo komnir
tveir filefidir brunaverðir að
bjarga honum”.
„Ég á alltaf von á kriunni 13.
maf. Þaö hefur valdið mér svolitl-
um áhyggjum, að svartbakurinu
flæmirhana alltaf íburtu. Égstend
ailtaf með kriunni í þeirri viður-
eign. Enda er hún þannig að við
skulum gefa henni karakter,
kríunni, hún er svo skemmtilegur
fugl. Dálitið harðskeytt en félags-
lynd og hreinskilin
Þegar við erum að kveöja, rifjast
upp fyrir Þorsteini tillaga, sem
einn skólabróðir hans gerði eitt
sinn um himin yfir Tjörnina.
„Ilann fantaseraði alveg villt, og
ætlaöi að gera þar baðstað, en sem
bctur fer varð hugmyndin ekki
langlif. Vonandi veröur eins með
nýju hugmyndina um þak yfir
Miöbæinn”.
—HHH.
„Ég hef nú eiginlega verið I
tengslum við Tjörnina alla mina
tiö”, segir Þorsteinn þegar við er-
um sest inn. „Þegar ég var strákur
átti ég heima á Hólabrekku á
Grimsstaðarholtinu og gekk I
Miöbæjarskólann. A veturna stytti
ég mér leiö yfir Tjörnina. Ég held
að brúin hafi ekki verið komin þá”
„Ég datt þrisvar I Tjörnina. A
þessum árum var alitaf tekinn is á
Tjört.inni tii að nota i frystihúsið.
Pabhi minn var ökumaður og átti
hesta sem hann beitti ýmist fyrir
vagna eöa sieöa og keyrði is I ishús-
ið . Ég var sjálfur stundum i
þessu, að taka isinn. En svo vili svo
til, aö ég á eftir að búa við Tjörn-
ina. Hún er þvi oröin mér ákaflega
tengd.
Mér þótti alltaf skemmtiiegast
að vera þar sem maöur hafði útsýni
yfir annað hvort vatn eða sjó. Ég
vandist við Skerjafjörðinn, og fór
svo hingaö. Ég met það mikils,
hvað umhverfi Tjarnarinnar hefur
verið haldið i upprunalegri mynd.
Það er til dæmis alitaf gaman að
sjá Tjarnargötuna og timburhúsin
þar hvert með sinu sniði en þó I
samhengi”.
Eitt sinn átti reyndar að reisa
þar mikla nýbyggingaröð?
„Það hefur aðeins veriö oröað,
já! Ég held að enginn hafi tckiö
mark á þvi upphátt. Og til dæmis
sennilega til þeirra sem litli
Berlinarbjörninn við Skothúsveg-
inn beinir orðum sinum: Berlin
2380 km. Nei, hér er einkum átt við
þá borgarbúa, sem hafa gefiö sér
tima til að hlusta á hjartslátt bæj-
arins og lært að anda i takt við
hann. Nú skulum við fara að dæmi
þeirra og gefa hverju skrefi
eitthvert gildi.
Okkur á hægri hönd er lltill skóg-
ur eða trjáþyrping eins og útlend-
ingar myndu kalla það. Fyrir
nokkrum árum lifðu Hrói höttur og
fleiri kappar góðu lifi I þessum
skógi, og á hverjum degi féllu þar
og risu jafnharðan upp aftur stiga-
menn i tugatali. i dag heyrist
hvorki hósti né stuna I Hróa.
Kannski er hann I fótbolta eða
heima að lesa undir grunnskóla.
Við vonum af heilum hug að hann
sé ekki dauður, — og höldum áfram
eins og dagurinn taki aldrei enda.
Upp brúna, niður brúna: Það er
eins og blessaðir bHarnir verði
alltaf jafn sauðarlegir á svip, þegar
þeir takast skyndilega á loft hér á
miðri brú og niður aftur. Þeir vita
ekki sem er, að það eru endurnar
sem lyfta þeim svo þær komist
af stalli svo að ný Seölabankahöli
kæmist þangað að telja peninga. Sú
hugmynd hvarf út i blámann. Og
þær eru reyndar Heiri hugmynd-
irnar að nýbyggingum við Tjörnina,
sem hefur af umburðarlyndi veriö
sópað undir gólfteppið. Til dæmis
var eitt sinn teiknaö hótel, sem átti
að risa við suöurenda hennar.
Verkiö annaðist bandariskur
arkitekt fyrir Reykjavikurbæ og
Eimskipafélag tslands. Og allir
minnast ráðhússins, sem fyrir fá-
einum árum stóð á nyrðri bakkan-
um og sagði „Hér kem ég”, en var
svo þagað i hel. En hugmynd, sem
fram kom árið 1884, slær þó allar
aðrar út af hugvitssemi. Þá gerði
byggingarmeistari nokkur bæjar-
stjórninni það tilboð, aö fylla bara
einfaldlega upp i Tjörnina. Verkið
kvaðst hann taka að sér fyrir 7112
krónur og 50 aura...
Og þá erum við komin á
Frikirkjuveginn, og höfum alveg
gleymt að gefa skrefunum gildi á
meðan við létum hugann reika. Nú
flýgur flugvél yfir Tjörnina og
hávaðinn þeytir upp fuglaskaran-
um. Fuglalifið við Tjörnina er á
margan hátt sérkennilegt. Þar
Þorsteinn hefur haft Tjörnina fyrir augunum síðan 1930. „Ég hef verið ákaflega
ánægður með að menn skuli ekki hafa fundið upp á að breyta Tjarnarbökkunum í
eitthvert skraut."
menn sem áttu aö gera tillögur nú
nýlega um verndun Miðbæjarins
lögðu eindregiö til að Tjarnargata
yrði vernduð.
Ég held að umhverfi Tjarnarinn-
ar mestallrar eigi að vera sem
mest óbreytt. Ég hef verið ákaflega
ánægður með að menn skuli ekki
hafa fundiö upp á þvi að breyta
Tjarnarbökkunum I eitthvert
skraut. Þaösem hefur veriö gert er
smekklegt og eðlilegt”.
En nú er I.eikfélag Reykjavikur
aö fara úr miðbænum?
„Ég þykist nú vita, þó að úr
verði, að Iðnó muni standa áfram
og verða notaö sem leikhús.
A meðan ég haföi afskipti af
Leikfélaginu og áhugamálum þess,
lagöi ég alltaf mikla áherslu á þaö,
að leikhús Leikfélagsins yrði byggt
hér einhvers staðar nærri þeim
staö sem það hefur staðið á I 80 ár.
Þess vegna þótti mér leiðinlegt að
heyra það, að félagarnir hefðu
sjálfir samþykkt að vera fluttir inn
i, æ hvað það nú heitir, þarna inn
fyrir Oskjuhlíð, en þangaö fóru
frumherjar Leikfélagsins i
berjamó á minni tíð”.
Þetta er teikningin, sem Reykjavíkurbær og Eimskipafélagið létu gera á sínum
tíma af hóteli við suðurenda Tjarnarinnar.
Við biðjum Þorstein sem nábúa
Tjarnarinnar að segja álit sitt á
deiluefninu margfræga, gosbrunn-
inum:
hafa til dæmis sést hátt i 80 tegund-
ir fugla, sem veröur að teljast
harla gott mitt i svo stórri borg.
Endurnar taka umferöarhávaöan-
um með stóiskri ró og detti þeim I
hug að fara i labbitúr út i borgarys-
inn, þá bara gera þær þaö. Það eru
löngu oröin óskrifuð lög f
umferðarregiunum, að taka anda-
móður með halarófu af ungum sem
sannri heföardömu. Sé grannt
skoðað, kemur sennilega i ljós að
þessi kjagandi fugl er eini veg-
farandinn, sem auðnast að draga
fram I reykviskum ökuþórum ofur-
litinn séntilmann. Og enginn skal fá
mig til að trúa þvi, að öndunum sé
þetta ekki fullljóst. Glaumbær,
gamalt ishús, er næst. Þaö er mikil
hitabygging. Hér áður fyrr brunnu
þar eldar unga fóiksins, sem eins
og lýðum er ljóst eru margvislegir,
og allir heitir. Þar var oft heitt I
kolunum þegar „Hinir óhamingju-
sömu” voru að reisa stiga upp I
giugga á annarri hæð til að komast
á ball, þar sem „Hin hamingju-
sama” sveif igóðu yfirlæti. Og nú á
að reyna að þiða þar listaverk, sem
hafa legið i frysti árum saman.
Þannig liti norðurendi Tjarnarinnar út nú, ef hugmyndir að ráðhúsi hefðu orðið að
veruleika. Mynd: Ingimundur Magnússon.
Gamla Iðnó er loksins orðið á lit-
in eins og leikhús. Þar lagöi Tómas

mm M i -
II! ti Æ\
Lv II i