Vísir - 28.10.1977, Blaðsíða 4

c
Föstudagur 28. október 1977
VISIR
VIÐA LEYNIST
FISKUR UNDIR
Demanta-
vinnslan
bjargaöi
S-AfríkU/
þegar
gullið
brást.
STEINI
Sérfræðingur i stjórnvis-
indum heldur þvi fram i nýrri
bók sinni, að Bandarikin hafi
knúið Suður-Afriku til fylgis við
stefnu sina i Ródesiumálinu
með þvi að braska meö gull á
heimsmarkaðnum.
Bill Johnson, kennari i stjórn-
visindum við Oxford-háskóla,
fullyrðir, að Suður-Afrika —
mesti gullframleiðandi heims —
hafi rambað á barmi gjaldþrots
fyrir þessa sök.
Johnson, sem áður var há-
skólakennari i Suöur-Afriku,
fjallar i bók sinni um stöðu
S-Afriku, og leitast við að svara
spurningunni, sem birtist i
bókartitlinum: „Hversu lengi
kemst Suður-Afrika af?”
Þessi 326 blaðsiðna bók kom
út á vegum MacMillan, forlags-
ins i S-Afriku núna i vikunni, en
hefur verið fáanleg i
Vestur-Evrópu. Bókin þykir
sérstaklega athyglisverð fyrir
umfjöllun Johnsons á þeim
styr, sem staðið hefur um
stjórn Suður-Afriku, stefnu
hennar i kynþáttamálum og
stuðning við Ródesiustjórnina.
Kemur Johnson inn á það, að
Bandarikjastjórn hafi 1975 og
1976 af ráðnum húg orsakað
stórkostlegt verðfall á gulli á
heimsmarkaðnum með þvi að
selja af eigin birgðum og telja
alþjóða gjaldeyrissjóðinn á það
sama.
Segir bókarhöfundur, að til-
gangurinn með þessu hafi'veriö
sá, að skapa Suður-Afriku
slikan efnahagsvanda, að stjórn
landsins léti af stuðningi sinum
við Ródesiustjórn og þvingaði
hana til þess að fallast á tillögur
Henry Kissingers (1976) um
lausn á vandamálum Ródesíu.
Fyrrum voru Ródesia og S-Afríka óaðskiljanlegir bandamenn, en gullið þvingaði stjórnina i Pretorlu
inn á aðra stefnu.
1 Washington hafa William
Simon, fjármálaráðherra, og
aðrir embættismenn stjórnar-
innar þráfaldlega borið á móti
þessu. Þeir halda þvi fram, að
tilgangurinn með sölu á gull-
birgðum hafi einfaldlega verið
sá, að sporna gegn auknum inn-
flutningi á þessum dýra málmi.
Þessi ráðstöfun hafi verið gerð
til þess að draga úr „gullæð-
inu”, sem flestir bjuggust við,
að fylgja myndi afnámi banns-
ins i janúar 1976, þegar banda-
riskum borgurum leyfðist i
fyrsta skipti eftir 45 ár að versla
með gull.
En Johnson segir i bók sinni:
„William Simon virtist staðráð-
inn i að sætta sig við ekkert
minna en að krossfesta gull-
námuiðnað Suður-Afriku. — Þvi
meira, sem Washington þrengdi
að Pretoriu, þvi meir þrengdi
Pretoria að Salisbury”.
1 ársbyrjun 1975 hafði gull-
verðið verið komið upp i 200
dollara únsan, sem er það
hæsta, sem það nokkru sinni
hefur komist i. Þegar komið var
fram i ágúst 1976, var gullverðið
á markaðnum i New York fallið
niður i 100 dollara únsan.
„Þetta var vel falið vopn”,
skrifar Johnson. „Það voru
næsta fáir, sem komið gátu
auga á tengslin milli gull-
brasksins á mörkuðum i Zurich
og London og svo hinsvegar
þess sem var að gerast i dipló-
mataheiminum. — Samtimis
þessu beittu svo Bandarikin
áhrifum sinum til þess að letja
lánveitingar til Pretoriu”.
Hann bætir þvi við i bók sinni,
að Rússar, sem stóðu frammi
fyrir óhagstæðum viðskipta-
halla gagnvart Vesturlöndum,
höfðu miklar áhyggjur af verð-
falli gullsins. í júni 1976 veittist
Moskvustjórn að braski Banda-
rikjamanna á gullmörkuðum,-
og itrekaði að eini öryggi
grundvöllur alþjóða gjaldeyris-
kerfisins hlyti að vera gull.
Reyndust Rússar bestu vinir
Suður-Afriku i þessu vanda-
máli.
Eins og menn minnast af
fréttum, þá sótti Ian Smith for-
sætisráðherra Ródesiu Genfar-
ráðstefnuna að tillögu Kissing-
ers, en hún hófst 28. október
1976.
Um framtiðarhorfur
Suður-Afriku tiltekur Johnson,
að S-Afrika hafi hallast æ meir
að Israel sem bandamanni.
Þessi tvö riki eiga sér sameigin-
lega hagsmuni i demanta-
versluninni. Slipaðir demantar
eru 50% af heildarútflutnings-
verðmætum Israels. Mestur
hluti þeirra fara á Bandarikja-
markað, og eru undirstaða við-
skipta USA og tsraels. En
ísraelsmenn fá 85% demanta
sinna frá S-Afriku og Namibiu,
þótt það fari ekki hátt. 1 gegnum
þessa demantaverslun hafa
Israel og S-Afrika tengst sterk-
um böndum. T.d. hefðu Her-
kúles-herflutningavélar ísraels-
manna leyfi til þess að fljúga og
lenda i S-Afriku eftir árásina
frægu á Entebbe, ef þannig
hefði æxlast.
Um ályktanir sinar I bókinni
klikkir Johnson loks út með
þvi,að „vissulega fari margt
fram, sem ekki blasi við al-
menningssjónum, og liða muni
mörg, mörg ár, áður en almenn-
ingur fái að vita sannleikann
þap um”.
29.10.77
KIWANISHREYFINGIN Á ÍSLANDI
Gleymum
ekki
geósjúkum