Tíminn - 10.07.1969, Blaðsíða 6

6
TIMINN
Fimmtndagur 10. júlí 1969.
Fynir átta áruim, e®a 25 maí
1961, efltir 126 diaga í emibætti,
lýsti John Fitzgenald Kennedy,
þáveramdi B andaríkj aforscti,
því yifir, að bandarískir geim-
farar myndiu stfga fæti á tumigi
iS fyrir lok áraituigsins. 1 sjöl-
far þassa sipádómis, sem flestár
töldu aðleios kokhreysti hjá hin
um uniga fouseta, kom ApoMo-
áætluTiin, en hingað tál hefur
fnamikvæmd henniar kostað 24
billjónir dolliana af fé banda-
rMcna sikiaittbongara, knafizt
fænni og Starflskrafta 300 þús.
vísinda- og tækniimanna, auk
þess, sem ótöl'U'legur fjöldi
bandarí'skna fyrirtækja hafa
lagt hönd á plógÍTm-
Eftir nokkna daga nær Ap-
ollo-áætlunin hápuinifeti sínum,
þegar hlnni 35 hæða Saitúrnus-
riisaöldflliau'g verður sfeotáð upp
af sfeotpalli nr. 39 A í geim-
visin'daistöðiinni é Kenniedyhöfðia
16. júlí, með þeim Neill Arm-
strong, Edwin Aldrin og Mic-
hel Colliins innanborðs. Og
ganigi aJJIt að ósfeum rætist spá-
dómur Kennedys forseta kl. 12
miímútar yfir 6 mánudagsmorg
Uinimn 21. júlí, þegar Neil Arm-
strong, ieiðanigunsstjóri, snentir
yfirborð tanigisáms fynstar
miamna.
Tunigílliendinigin er stórfcost-
iegt aifnek og ber tæfendmenm-
imigu bandairisiku þjóðarimniar og
yfirburðum hennar á þvi sviði
órækan vott. Bandarískum vis-
indamiönnum og stjórmvöidum
Áhöfn Apoilo 11, frá v. Neii A. Armstrong, Michael Coiiins og Edwin E. Aldrin, Jr.
Af þeim aðgerðum, sem
stjórn Eisenihowens og þingið
tófeu tiil á næsta árum í því
skyni að ná Rússum í gekn-
kapphlaupinu, var ákvörðumin
um smíði Satúrnus-1 eidflaug
arimnar mierkust, en hún var
fjónum sinnum aflmieiri en
AtHias-fliaugin, sem þá var öfl-
ugust eldflauiga Bandaríkja-
manna. Þanni'g var lögð áherla
á að reyna að sporna við þ\ú
að Sovétríkin næðu hernaðar-
legum yfirburðum með eld-
flauigum sínium.
APOLLO ÁÆTLUNIN
Fjármálaöfll í krimgum Eisen
hower komu því til leiðar að
fjárútlátam til geimferða var
haldið innan vissra marka.
Samþykfet var framkvæmd
Meroury-áætlunarininar, sem
fóls't í því að komia eins-
mianns geimfari á braut um
jörðu til þess að gamga úr
skugga um hvort menn gætu
haflst við í geimnum. Hins veg
ar hafnaði Eisenhower öllum
djarfari áættunum, sem fram
komu í lok seinna kjörtímabils
hans um 1960. Þó að banda-
rísfca geimvisindastofnunio —
NASA — hefðd þriggja-manna
Apolo-geimfar tilbúið á teikni
borðinu sem Saitúrnus-1 átti að
geta Iyflt á braut um jörðu eða
jafmvel tanglið, vildi hin fráfar
Afrek í geimnum, en
ósigrar á jörðu niðri
hefur tefeizt að framfcvæma
biina djörfu Apollo-áætlun svo
undravert þykir eða eins og
sagðd í brezka vikuritinu Spect
aitor fyrir skömmu1:
„Hver sá sem ekki hrífst af
þessum eirastafea viðburði hlýt-
ur að hafa leyft sjónvarpstæk-
inu að koimia í Stað ímyndumar-
aflsinis.“
M'arigir bafa tilllhnieiiginigu tál
þess að bera saman sigra
Bandarífejamanina á geimferða-
sviðinu og ósi'gra þeirra í bar-
áttanni við innri þjóðfétt'ags-
vandkvæði og ýmis jarðbundin
vandamál. Um það leytd sem
Kenniedy veiitti ApoHo-áætlun-
inni brautargenigi var ástandið
í svertingjiahverfum sitórborg-
anna uiggvænlegt og umhverfis
vandamálin þ.á.m. eiltrun and-
mmislofitsÍTis fóru sívaxandi.
Ekfeert þessara vandamála hef
ur tekizt að lieysa á þessum
átta áruim oe efeki er fyrirsjá-
antteg nein framitíðarlausn á
nœstamni. Hitt mun nærri sanni
að vandinn vaxi stöðugt með
sundirunigunni, sem Vietnam-
styrjöildin hefur orsafeað, upp-
reisn æskunnar og síaulknum
kynþáttaóeirðum.
Hað miMa tæfcniþjóðfélag,
sem liaigt getar geiminn að fót-
um sér, virðiist þess vanmegna
að sfeapa þegnum sínum aðstæð
ur til þess að ldfa í sátt og
samlyndi innain þess og edtt-
hvað virðiist þess valdandi,
feamnsfci tækniþróunin sjálf, að
ofbeldi, reiðd og ofsfækl brýst
þar út í stórbargunum meir en
nofckru simni fýir.
Geimiurimn hefur orðið Banda
rílkjamiöninum vettvangur til
baráitta og sigurs, í leik, sem
aðeins hiniar rifcustu þjóðir
heims geta tekið þátt í og sú
ríkasta siigriað með vísindalegri
hagnýtingiu tækniþekkimgar
sinniar.
YFIRBURÐIR
SOVÉTMANNA
Ferð Apolo-11 er á næsta
grösum og því er ekki úr vegi
að refeja stattiegia tilkomu
Apollo-áætlumarlnnar og frarn-
kvæmd henrnar til þessa.
Að áll'iiti þeinra sem andsnún
ir voru áœtluninni um að lenda
mönnuðu geimfari á tanglinu
fyrir 1970, var ákvörðunin um
fram'kvæmd hemnar dæmigerð
fyrir hugsuinarhátt balda stríðs
ims og mótleilkur við geimferð
Yuri Gagariras 12. apríl 1961,
og niðurlæginigu þá sem Banda-
rilkjaimenn hluta í Svínaflóa-
innrásinni nokkrum dögum
síðar. Af stuðningsmönnum á-
ætlunarinmar er því haldið
fram hins vegar, að ákvörðun-
in hafi verið bezta dærnið um
viðleltni Kennedys til þess „að
komn landinu á hi-eyfingu“ eft-
ir átta athafmalítil stjómarár
Eisemhowers.
Það var mifeið áfalll fyrir
Bandarílkjamenn þegar Sovét-
menn sendu fyrsta Spútmikinn
á braiut um jörðu 4 olctóber
1957 og þamgað má refeja ræt-
ur ákvöxðumar Kennedys um
Apollo-áætlunima. Fyrsta ár
„geimafldarinaar" höfðu Sovét-
menn ótvíræða yfirburði í
geimferðum, þeir átta fyrsta
lifveruna út í geimnium, fyrsta
geimfarið á tangldnu, fyrsta
mammaða geimfarið, fyrsta kon
una í geimfluigi, fyrsta fjöl-
mianniaða geimfarið og fyrstu
geimgönguma. Þeir voru skrefi
á undan í flesta tilliti.
Spútnilk I gerði þáverandi
geimferðaáætlun Bandaríkja-
manna úrölita í einu vettvangi.
Sovézka geimfarið var níu sinn
um þynigra en væntanlegt Vam-
guiard geimfar Bandaríkja-
marnna. Yfirburðir Sovétmanna
í gerð öfllugra eldflauiga gerði
þeim þennan þyngdarmun
mögulegan, Hernaðarlega séð
þýddi þetta m.a. að Sovétríkin
réðu nú yfir eldflau-gum, sem
gáta flutt kjarnahleðslur milli
heimsálfa. Jafnframt gerði eld
flaugnakosturinn Sovétmönnum
kleift að koma á loft stórum
geimförum, jafnvel mönnuðum
geimförum, en því marki
gerðu Bandaríkjamenn sér
ekki von um að ná fyrr en
eftir nokkur ár.
andi stjóm Eiisenhowers, eins
og Eisenhower staðfesti raun-
ar sjálfur í einfeahréfi til
NASA að meina fjármagni en
2 billljónum dolttiara væri veitt
t51 geimrannsófena á ári.
Yfiimönnum NASA svo sem
Jamies E. Webb, Hugh L. Dry-
dien og Robert C. Seamans áttu
í enfiðlieilkum með að fá John
F. Kennedy til þess að faJIiast
Þarna er veriS aS reyna Apolio.
stjórnklefann í lendingu viS
Downey i Californíu.