Vísir - 05.05.1978, Blaðsíða 11

Föstudagur 5. mai 1978
11
. _v
væru arðsamar. Ef hins vegar
værirætt um hugtakið heilsuarð-
semi héldu menn annað hvort að
núeigiaðfara að græða peningaá
heilbrigðisþjónustunni eða stór
minnka hana i sparnaðarskyni.
Davið sagði að staðreyndin væri
sú að heilsuarðsemi væri aldrei
mæld i peningum. Rándýr þjón-
usta gæti verið mjög arðsöm ef
það sem við fáum er meira virði
en það sem til er kostað. Hann
sagði að hér kæmi til mat á ýms-
um hlutum bæði læknisfræðilegt
sálfræðilegt og félagslegt. Það
væri ekki bara magn þjónustunn-
ar, fjöidi legudaga og með-
höndlaðra sjúklinga sem skipti
máli, það væri einnig spurning
um gæði þjónustunnar.
Stjórnmálamenn skjóta
sér undan ákvarðana-
töku.
Davið sagði að menn skiptust i
tvo flokka hvað varðar greiðslur
fyrir heilbrigðisþjónustu. Annars
vegar væru þeir sem vildu hafa
allt ókeypis og þeir sem vilja láta
greiða fyrir hana og þá láta fram-
boð og eftirspurn ráða. ,,Ef
þjónustan er ókeypis er eftir-
spurnin gjarnan ótakmörkuð.
Fólk misnotar gjarnan allt sem
ekkert kostar. Ef þjónustan er
seld og lögmálið um framboð og
eftirspurnlátið ráða myndu vafa-
laust einhverjir lenda á skurð-
borðinu hjá Baldri Brjánssyni”,
sagði Davið.
Mat manna á heilbrigðisþjón-
ustunni breyttist gjarnan mjög
eftir eigin reynslu sagði Davið.
Afleiðingin er siöan þrýsti-
hóparnir. Mánuðina fyrir af-
greiðslu fjárlaga hefur jafnvel
veriðhægt að tala um þrýstihópa-
vikurnar. svo mjög hafa fjölmiðl-
'ar stundum stutt við bakið á þess-
um hópum. Afleiðingin sagði
Davið vera að ekki hefur verið
reynt aðmeta hvar peningar gera
mest gagn i heilbrigðisþjónust-
unni. Það er heilsuhagfræðin sem
gerir tiiraun til að meta þetta.
Stjórnmálamennirnir taka svo
ákvörðun að fengnu þessu mati.
„Þvi miður er það hins vegar svo
að stjórnmálamennirnir hafa
skotið sér undan ákvarðanatöku
og forgangsröðun verkefna í heil-
brigðismáium ”, sagði Davið.
Hann sagði að afleiðingin væri sú
að hinn frekasti fengi að ráða og
heilsuarðsemin gleymdist.
Hagsældarvisitala
Umræður voru um spurninguna
hversumiklum hluta þjóðartekna
við Islendingar ættum að eyða i
heilbrigðismál. I henni tóku þátt
Ásmundur Stefánsson hag-
fræðingur, Ásmundur Brekkan
yfirlæknir, Bjarni Þjóðleifsson
íæknir, Gylfi Þ. Gislason al-
þingismaður og Hallgrimur
Snorrason starfsmaður Þjóð-
hagsstofnunar.
Bornar voru fram spurningar
úr salnum um hin ýmsu mál. Þar
kom meðal annars fram hve
gamla fólkið er afskipt og aðrir
hópar sem ekki eru vel skipu-
lagðii’. Afleiðingin verður sú að
þetta fólk fær ekki eins stóra
sneið af kökunni og hinir.
Einnig kom það sjónarmið
fram aðauka eigi fjárveitingar til
heilsugæslu og fyrirbyggjandi að-
gerða t.d. fræðslu um holla
lifnaðarhætti matarræði ofl.
Gylfi Þ. Gislason sagði að hægt
væri að kaila það hagsældarvisi-
töiu að framleiða fyrir eins fáar
krónur likamlega og andlega vel-
liðan fyrir eins marga og hægt er.
Hér væri spurning um velliðan
fólks ekki bara veraldargæði.
Gylfi sagði það einnig skoðun sina
að þó þjóðartekjur ykjust um allt
að fimm prósent þá ætti ekki að
auka hlutdeild heilbrigðismál-
anna i kökunni.
Ekki stafur um for-
stöðumenn sjúkrahúsa í
nýju heilbrigðislöggjöf-
inni.
1 félagi forstöðumanna sjúkra-
húsa eru 25 manns. Félagið var
stofnað árið 1962 og er Davið A.
Gunnarsson formaður eins og
áður segir. Félagið hefur hafið út-
gáfu timarits sem nefnist Sjúkra-
húsið. Fyrsta tölublað þess er ný-
komið út og i þvi er fjöldi greina
um fróðlegt efni. Ætlunin er að
ritiðkomiút fjórum sinnum á ári.
„ í núgildandi reglugerð er ekki
stafur um starf okkar eða starfs-
svið. Það sama má segja um þá
nýjusem nú liggur fyrir Alþingi.
Þetta er nánast furðuiegt þegar
tillit er tekið til þess að hér á
rikisspitölum veltum við um sjö
mili jörðum króna á ári. Við erum
framkvæmdaaðili sjúkrahúsanna
en starf okkar hefur mótast af
hefði i gegnum árin”, sagði
Davið. —KP
Davið A. Gunnarsson formaður i Félagi forstöðumanna sjúkra-
lsa- Mynd Gunnar

g stéttqrlega áráttu
Svavar Gestsson, Benedikt Gröndal: Eftir þvi sem best verður séð
kæra verkalýðsflokkarnir sig ekki um að verkaiýösþreyfingin sitji I
fyrirrúmi á framboðslistunum, þótt hún megi eftir atvikum kjósa þá.
ingarinnar nefndi hann eðlilega
nýsköpunarstjórnina, sem sat að
völdum frá 21. oktober 1944 til 4.
febrúar 1947, er stjórn Stefáns
Jóhanns Stefánssonar tók við.
Siðan þessi stjórn sat að völdum
hefurstöðugt veriðgumað af þvi,
að hún hafi endurnýjað atvinnu-
tæki þjóðarinnar og notað til þess
þá sjóði, sem safnast höfðu fyrir á
hernámsárunum. A upptalningu
Eðvarðs er að heyra að hann telji
að þessi stjórn hafi verið einskon-
ar verkalýðsstjórn og skal það
ekki dregið i efa. Og vist er um
það, að sjóðunum var eytt og ný
og afkastamikil atvinnutæki voru
flutt til landsins. Þetta skipti auð-
vitað verkalýöshreyfinguna
miklu máli, og samkvæmt hug-
myndum hennar hefðu blómlegir
timar átt að ganga i garð.
Okkur vantaði ýmislegt
fleira en togara.
En þetta fór öðruvisi. Arin 1947
og 1948 urðu mikil erfiðleikaár i
atvinnulegu tilliti. Hér var nánast
kreppa. Hún hefði sjálfsagt orðið
mikið verri hefði ekki notið við
þeirra atvinnutækja, sem
nýsköpunarstjórnin hafði látið
koma á fót.Minnisstæðar eruþær
árásir, sem gerðar voru á Stefán
Jóhann á þeim árum, sem hann
var forsætisráðherra. Hefði hann
þó eflaust hvergi sparað sig við
að leysa vandamál sinna stjórn-
arstunda, hefði hann haft aðeins
brot af þeim sjóðum undir’hönd-
um, sem nýsköpunarstjórnin
hafði. Það kom nefnilega á dag-
inn, að nýsköpunarstjórnin hafði
einfaldað málið heldur mikið.
Eitt þjóðfélag þarf auðvitað at-
vinnutæki.en þau ein og sér segja
ekki alla söguna. Okkur vantaði
ýmislegt fleira en togara.
Langvarandi/ þreytandi
skæruhernaður.
Þegar þjóðir Evrópu sneru frá
blóðvellinum i striðslok blöstu við
augum „borgirnar hrundar og
löndin auð”,eins og einu sinni var
sungið i kveðjugildi i Siglufirði.
Þrátt fyrir smáa sjóði og vonda
fátækt gerðu menn sér ljóst, að
leggja yrði allt kapp á að byggja
upp bæði atvinnuvegi og mann-
virki. Þessi tvfþætta uppbygging
varð helzta viðfangsefnið. Allir
tiltækir fjármunir voru notaðir i
hana. Þótt við hefðum góðu heilli
ekki orðið fyrir sprengjuárásum,
mátti auðveldlega gera sér grein
fyrir þvi, aö hér myndi hefjast.
mikil byggingaröld. Hún hafði
raunar hafist á siðari hluta striðs-
áranna, svo fyrirbærið var ekki
með öllu ókunnugt á tima
nýsköpunarstjórnarinnar. En
m.a. fyrir atbeina þeirra, sem
með einum eða öðrum hætti verða
kallaöir fulltrúar verkalýðshreyf-
ingarinnar i nýsköpunarstjórn-
inni, var fyrst og fremst snúið sér
að atvinnuvegunum af þeirri
einhæfni stéttarhagsmuna, að
stór hluti úrlausnarefna var lát-
Eðvarð Sigurðsson: Þótt hann
hafi bent á nýsköpunarstjórnina
sem einn ávinning verkalýðs-
hreyfingarinnar, verður ekki hjá
þvi komist að skrifa á hennar
reikning þá slæmu gleymsku að
nota ekki striðsgróðann aö ein-
hverju ieyti til þess að koma upp
fjárfestingarsjóði sem hefði getað
mætt vaxandi þörf fyrir lán til
ibúðabygginga.
inn sigla sinn sjó með þeim afleið-
ingum að allar götur siðan höfum
við verið án eðlilegra fjárfesting-
arsjóða. Allri hinni miklu
uppbyggingu ibúðarhúsnæðis,
sem siðan á dögum nýsköpunar-
stjórnarinnar hefur verið eitt
helzta viðfangsefnið, var eitt sinn
lýst sem langvarandi og þreyt-
andi skæruhernaði af engu
óreyndari stjórnmálamanni en
Hermanni Jónassyni.
Slæm gleymska
Þótt Eðvarð Sigurðsson hafi
bent á nýsköpunarstjórnina, sem
einn ávinning verkalýðshreyfing-
arinnar, verður ekki hjá þvi kom-
ist að skrifa á hennar reikning að
hluta þá slæmu gleymsku. að nota
ekki striðssjóöinn að einhverju
leyti til að koma hér upp fjárfest-
ingarsjóði, sem hefði getað með
skynsamlegum hætti mætt mikilli
og vaxandi þörí fyrir lán til
ibúðabygginga. Það liggur i aug-
um uppi að slikur lánasjóður
hefði komið verkamönnum vel
ekki siður en öðrum þegnum
landsins. En þetta gleyradist nú
vegna þeirrar stéttarlegu áráttu,
að hugsa aðeins þröngt um nær-
tækasta viðfangsefnið, og sjá
yfirleitt ekki lengra nefi sinu.
Það hlýtur þvi að vera spurn-
ing, hvort verkalýðshreyfingunni
séekki best borgið við hið faglega
streð. Oðrum þegnum þjóö-
félagsins kæmi það eflaust bet-
ur. Dæmið frá timum nýsköpun-
arstjórnarinnar sýnir að þröngir
stéttarhagsmunir fara ekki vel i
pólitisku starfi. Það er mikið
flóknara mál en svo, að hagsmun-
ir stéttahópá megi ná þar yfir-
höndinni. Virðist heldur ekkert
skorta á. að hið faglega starf fái á
sig pólitiskan blæ, einkum þegar
aðgerðir eru hafnar gegn lögum
frá Alþingi.
ÍGÞ.