Tíminn - 25.09.1969, Síða 8

8
TIMINN
FIMMTUDAGUR 25. september 1969
„Ég vildi ekki og vil ekki verða fyrirlesari eða sagnfrœðingur, ævisöguritari föður míns eða þjóðfélagsfræðing-
\ ur. Ég v:l ekki fleiri sjónvarpsviðtöl, né viðtöl yfirleitt. Bezt er að ná til fólksins með því að vera rithöfundur, og sú leið ]
] henW mét bézt. Á þann hátt er ég fús til að segja allt sem ég veit". Svetlana Allilujeva. |
’ *
S-----------------------------------------------------
Nafn hennar þýðir „ljósu
og móðurnafnið hallelúja
Að utan lítur húsíð út alveg
eins og önnur hús við götuna í
þessum hljóða skólabæ. Að inn
an er það hús Svetlönu.
Hér er ekkert sem sker sig
úr sem rússnesikt að uppruna
— ekkert útskorið eða dimmt.
Svetlana vildi að dagstofan væri
þægileg, búin litum náttúrunn-
ar, bláum, grænum og rauðguidn
um.
Hún hefur bætt við sig
persónulegium munum. Bækur
fylla hiilurnar, og stereo-tæki-
er utan s.ióramáls, lokað inni í
sikáp. Á öðrum skáp standa inn
rammaðar myndir klipptar úr
tímar’tum. Þarna er mynd af
móður hennar, sextián ára
gamaili, með þunglyndisleg
dökk augiu og slétt dökkt hár,
sem skipt er í miðju, einnig af
Svetlönu og George Kennan
sitjandi við ráðstefnuborð.
Á borði sten-dur tímarits-
mynd af Svetlönu og Brajesh
Singh, miðaldra Indverja m-eð
gleraugu og í Vesturlandaklæðn
aði, maraninum, sem hún kynnt
ist í Moskvu,..en kom svo aftur
frá Indlandi til að giftast henni
skömmu áður en hann lézt, ein
myndin er af Kötu dóttur henn-
ar, fjörlegri og þroskamikilli
stúdínu, og mynd er af lækna-
stúdentinum, syn-i hennar og
konu hans.
Þrá eftir hafinu er auðséð á
björtum eftirprentunum á hvít-
um veggjum; þarna eru hús
á sjávarströnd eftir Nicolas de
Stael og seglbátur eftir Buff-
et. Og á arinbríkinni er saf-n
Svetlana við komuna til Bandaríkjanna.
tvenrat að gerast. Ég kyn-ntist
nýju fólki. þáði kvöldverðarboð
og aðlagaðist nýju líf-i — og ég
var að rey-na að skrifa bókina.
Ég vann þegar mér bezt hent-
aði, færði mig úr einu herbergi
í annað og hafði ritvélina m-eð
mér út á svaiirnar, inn í stofu,
í svefinherbergið og i-nn í skrif
stofuna. Ég reyn-di að vin-na
ei-ns mikið og mér var un-nt á
hverjum degi og ljúka verkinu
eins fljótt og ég gat.
Harper & Row gáfu út
„Tuttugu bréf til vinar“. Það
hefði glatt mig hefði allt varð-
andi þá bók verið í lagi. Hún
var skrifuð ein-s og fjölisikyldu
frásaga á meðan ég átti heim-a
í Rússlandi. Henni var ekki ætl
að að verða pólitísk afhjúpun.
Útgáfu hennar fyigdu óþægindi
og vonbrigði.
Við g-erð þessarar nýju bókar
hafði ég ail'lan tímann sa-mvinnu
við útgáfustjórana, bæði hvað
snertir ensku og rúss-n-esku út-
gáfuna. Cass Canfield var aðal
útgáfustjóri og réði e-nsku út
gáfunni, en Paui Olferiev stjórn
aði þeirri rússnesku.
Fyrsta setningin í hinni nýju
bók yðar hljóðar svo: „Það
hafði aldrei hvarflað að mér
hinn 19. desember 1966 ætti
eftir að verða síðasti dagur
minn í Moskvu og í Rússlandi".
Jafnvel þótt það hafi ekki ver
ið ætlun yðar að hverfa úr
landi, bendir saga yðar til
þess að móðir yðar
fóstra og menntim hafi orðið
völd að ákveðinni tilhneigingu,
og þegar þér urðuð eldri trú-
Einkaviðtal við Svetlönu Allilujevu. - Fyrri iiluti
af skeljum og öðrum minja-
munium frá Nantucket, Lorag
Islarad, Monhegan Island, og
strönd Jersey-fyikis.
Hvernig vildi það til, að dótt-
ir Stalíns, eftir að hafa lifað
26 ár ævi sin-nar í Krem-1, lenti
í venjulegu hvítmáluðu húsi i
úthverfi amerískrar borgar?
Þetta er kannski sú úrslita-
spurnirag, sem reynt er að svara
í bókinfíi „Aðeins eitt ár“, þar
sem lýst er ferðum um Indland
og Svisslan-d, ásamt minninga-
brotum frá liðinwá ævi Svetl-
Uau. Til að setja sig í spor
Svetlönu verður að gera sér
grein fyrir þörf heranar fyrir að0i
skilja sjálfa sig. Sjálfsleitin og
teagslii þekrar leitar við þörfina
til að skrifa verða kannaðar
raánar í eftirfarandi spurningum
og svörum.
Hvernig stóð á að þér skrifuð-
uð þessa bók?
A m-eðan ég var eran í Ind-
landi, var mér gefið dagatal
yfir árið 1967 preratað í Ind-
landi. Þér vitið hvernig þau
líta út. Mjög skrítin. Önraur gjöf
var vasabók, sem líka var prent-
uð í Indlandi. Eftir að ég var
komin til Svisslarad-s byrjaði ég
að purakta niður á hverjum
deg*. Mér fararast að gæti ég fyllt
vasabókin-a yrði það athyglis-
verð frásögn.
Ég kom seint í apríl til Barada
ríkjanna. Fyrsta bókin miín,
„Tuttugu bréf tiil vinar“, var
gefin út. Ég dvaldi um sumar (
ið á bæ Georg-e Kennans -ií
Pennsylvaníu, og margt bættist
við. í ágúst átti ég ta’. við
George Keranan urn hugmýnd
mí-raa. Eg sagði: „Þettá vérður
saga eins árs, en árið er ekki
liðið enn, svo ég verð að bíða
og sjá hvernig því lýkur. Kenn
an hvatti mi-g. Loks kom ég
svo til Princeton í desember.
Hugmyndin að bókinni og titli
hen-nar var fulilfrágeragira. Þá
var aðeins eftir að skrifa bók-
ina.
Næsta ár bjó ég í húsi Dor-
othy Commins í Princeton á
meðan hún var í hnattferð. Þar
skrifaði ég alla bókina. Lcngst
af vetri hugsaði ég aðeins um
hana. Ég byrjaði nokkrum sinn
um, en byrjflnirnar voru allar
9læm-ar svo ég henti þeim. Ég
byrjdði fyrir a-lvöru í apríl 1968
og lauk við verkið í nóvem-ber
Það var í desem-ber sem útgef-
endur fengu handritið í herad-
ur.
Allan þennan tíma va-r
hneigð og kynnin við Brajesh
Eing ýtt þar yndir. Vilduð þér
segja eitthvað meira frá þess
um atriðum?
Já, að sjálfsögðu. Móðir mín
varð aðeins 31 árs gömul, en
hún hafði gífurleg áhrif á mig,
þegar ég var barn. Hún var
sérstæð persóna með tilfinningu
fyrir eigin frelsi og sjá-lfstæði.
Mér finnst ég skilja hana meira
og meira eftir bví sem ég verð
éldri. Öl-lum, sem þekktu hana
var hún postuli sannleikaras.
Jafnvel faðir minn sagði eirau
siúni: „Hún fórst af því að hún
var of heiðarieg."
Hún átti gott með aÁ um-
gangast börn. Ken-íarar,
ken nsiukon ur, k e n nsiu stur.dir.
Hver stund var notuð. Þetta
hóf-st þegar ég var f jögurra ára
‘gömul. Hún dó þegar ég var
George Kennan.
sex og háilfs árs. Þá gat ég
skrifað og lesið þýzku og rúss
nesku og hafði feragið tilsögm í
m-álaralist, dansi og tónlist. Svo,
þegar hún dó, var þetta eyði-
la-gt. Kennuirum mínum var sagt
upp, öllum mem-a fóstru minni.
Faðir minn lét h-ana vera kyrra.
Húra var hjá mér í þrjátíu ár.
Ég var heppin að fóstra mím
s'kyl-di halda áfram háttum móð
ur minnar. Fram til síðustu
stumdar var húm eimstalldiegia
upplffgandi pexsóna.
Þegar ég var sjö ára hóf ég
nám í umgiin-gaskóla, og út-
skrifaðist seytján ára gömuL
Þetta var b-ezti skólinn í
Moskvu; eini staðurimn utam
Kremlar sem mér vax 1-eyft að
heimsækja, þó alltaf í fylgd
með fullorðnum. Stundum fór
ég í heimsókn til skólafélaga, en
ei-n-kum kom-u þeir m-eð mér til
Svartahafs á sumrin. Ég var
ekki í neinum sérstökum bekkj-
um og hafði ekki neina sérstaka
kennara í skóla. Á þessum tíu
árum lærði ég efnafræði, reikn
irag, landafræði og eitt erlemt
miál, enisk-u. Þegar ég var eHlefu
ára naut ég sérstakrar keranslu
í ensku í heim-ahúsum. Seirana,
í Moskvuháskóla, lærði ég
sö-gu og þjóðfélagsfræði. Þar
voru enn hafðir við kennslu
g-ömlu rússne-sku menntamen-n-
irnir, se-m enn bjuggu yfir glóð
gamalla siðvenja.
Nafnið Svetlana er komið af
gríska orðinu fyrir „ljós“.
Mam-m-a skírði mi-g þessu hræði
1-ega gam-al-dags nafni. Það var
allt annað en almenn-t á þeim
dögum.
Strax og ég kom í skóla fékk
ég nafnið „Stalina". Þegar óg
tók lokapróf frá háskólamum
árið 1949 notaði é-g þetta nafo.
Eftir dauða föður míns árið
1957 breytti ég nafni mínu í
AHiluj-eva, sem var raafn móð-
ur min-nar og afa, og beradir
það til þess að ei-nhverjir af
feðrum þeirra hafi verið kirkj
unnar þjónar. Þetta er kven-kyn
orð-sms alleluia (hallelúja:
þýð.) og er borið þannig fram.
í Sovétríkjunum v^'lj a koniur
gjarnan ha-lda skirnarnafni sinu
eftir að þær gfitast og skíra
börn sín þeim. Þið er ekki
óvenjulegt. Þær nota ekki orð
in, „frú“ eða „ungfrú" Hér er
ég k-ölluð ýmist.
Dorothy Hunt Smith —
Einkaréttur Tíminn.