Tíminn - 15.10.1969, Qupperneq 9

MIÐVIKUDAGUR 15. október 1969.
9
Otgefandi: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Framkvæ-mdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ristjórnar: Tómas Karlsson Auglýs.
inigastjóri: Steiingrímur Gíslason Ritstjórnarskrifstofur i Eddu
húsinu, símar 18300—18306. Skrifstofur Bankastraeti 7 —
Afgreiðsiusími: 12323. Auglýsingasimi: 19523. Aðrar skrifstofur
simi 18300. Ásknftargjald kr. 165.00 á mánuði, tnnanlands —
í lausasölu kr. 10.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h. f.
Sjálfstæðisflokkurinn
og togaraútgerðin
í framhaldi af sjónvarpsviSræðnm þeirra Bjama Bene-
diktssonar og Ólafs Jóhannessonar gerði Morgunblaðið
að sérstöku umtalsefni tillögur Ólafs um að komið yrði
á fót ríkisútgerð togara til að auka hráefnisöflun til
fiskvinnslustöðva. Sagði Mbl., að þessi tillaga Ólafs væri
eins og „rödd úr dauðs manns gröf“ og benti á því til
sönnunar, hve mikill halli hefði verið á útgerð togara
hér á landi á undanförnum árum. Var niðurstaða Mbl.
sú, að hvorki ætti að grípa til ríkisútgerðar eða bæjarút-
gerðar togara: „Þvert á móti á að gera einkaaðilum í
útgerð kleift að reka togara með hagkvæmum hætti.
Það mun reynast bezt í bráð og lengd,“ sagði blaðið.
Öllum er ljóst, að það verður ekki í bráð. Og hvernig
er það þá með lengdina? í þau ]0 ár, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur farið með stjórnarforystu, hefur tog-
araútgerð grotnað niður hjá þjóð. sem var forystuþjóð
í togveiðum á Norður-Atlantshafi fyrir tveimur ára-
tugum. Þess vegna hljóta menn að spyrja: Hvers vegna
gerði ríkisstjóm Sjálfstæðisflokksins „einkaaðilum í út-
gerð ekki kleift að reka togara með hagkvæmum hætti“
á þessum 10 árum? Til viðmiðunar má benda á, að stór-
felldar framfarir hafa orðið hjá óðmm þjóðum á þessu
sviði og forystuþjóðin e'r nú lang öftust í röð þeirra
þjóða, sem stunda togveiðar á Norður-Atlantshafi. Það
hefði öll þjóðin fagnacf með Sjálfstæðisflokknum hefði
honum tekizt að gera þetta kleift. En hann hefur ekki
gert það og enginn trúir því, að hann muni gera það frek-
ar á næstu 10 árum, þótt hann fengi að stjórna áfram.
Mbl. taldi, að tillaga Ólafs Jóhannessonar væri skýrt
dæmi um muninn á afstöðu Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins til einkaframtaksins. Það má til
sanns vegar færa. Hér er um ákveðið svið að ræða, sem
algerlega hefur verið vanrækt á undanförnum árum þjóð-
inni til stórtjóns. Það viðurkenna allir, að togaraflotinn
verður ekki endurnýjaðúr nema með tilstyrk ríkisvalds-
ins, eins og nú er komið málum. Sú endurnýjun mun alls
ekki og síður en svo beinast gegn einkaframtakinu, held-
ur þvert á móti verða því til ómetanlegrar styrktar. í
tillögum Framsóknarmanna er einmitt lögð á það sér-
stök áherzla, að ríkisútgerð togara eigi að beinast fyrst
og fremst að því að miðla hráefni með sem hagkvæm-
ustum hætti milli þeirra sjávarplássa, þar sem ónóg hrá-
efnisöflun til fiskiðjuvera hefur staðið atvinnulífi og af-
komu íbúanna fyrir þrifum. Ónóg hráefnisöflun til ým-
issa fiskvinnslustöðva hefur verið ein versta meinsemd-
in í okkar efnahagslífi. Úr þessu vill Framsóknarflokk-
urinn bæta og til þess er ekki nema ein skjótvirk leið.
Sjálfstæðisflokkurinn neitar hins vegar einka- og félags-
framtakinu um þennan stuðning og þjóðarbúinu um þann
hagnað, sem af því hlýzt. Sá er munurinn á afstöðu Fram
sóknarflokksins og Sjálfstæðisflokksins til einka- og
félagsframtaksins, sem átt hefur í erfiðleikum í ýmsum
sjávarplássum á undanförnum árum.
Framsóknarflokkurinn vill veita einka- og félagsfram-
taki áframhaldandi stuðning í útgerðarmálum og telur
það heppilegasta fyrirkomulagið, þegar á heildina er lit-
ið. Framsóknarmenn hvöttu t. d. til þess að almenn-
ingshlutafélagi, sem stofnað hafði verið til kaupa á út-
hafstogara, yrði veittur stuðningur. Borgarstjómaríhald-
ið í Reykjavík neitaði um eðlilega fyrirgreiðslu og Mbl.,
„hvetjandi almenningshlutafélaga“, varði þá afstöðu
borgarstjórnarmeirihlutans. Betur var ekki unnt að sýna
í verki afstöðuna til einkaframtaksins í togaraútgerð TK
TIMINN
..
ERLE :NT Y FIRLIT
1
Eru Kínverjar að hverfa frá ein-
angrunarstefnu í alþjóðamálum?
Viðræður þeirra og Rússa um landamærin benda til þess.
MJÖG er nú rætt um þa'ð í
erlendum blöðum, hvort í kjöl-
far 20 ára afmælis kínverska
kommúnistaríkiisins 1. þ. m.
fylgi breytt stefna í utanríkis
málum, sem miði að þvi að
draga úr þeirri einangrun,
sem Kína hefur verið í undan-
farin ár. Seinustu vikurnar hef
ur sitthvað gerzt í Peking og
víðar, sem þykir bera merki
um slíka stefnubreytingu.
Gleggsta merki um þetta þyk
ir yfirlýsing sú, sem birt var.
í Peking 7. þ. m. um að við-
ræður verði hafnar milli Kína
og Sovétríkjanna um landa-
1 mæradeilur ríkjanna. Russar
hafa æskt slíkra viðræðna um
nokkurt skeið, en kínverska
stjiórnin ekki svarað þeim já-
kvætt fyrr en nú. Ýmsir telja
þetta árangur af viðræðum
þeirra Kosygins og Chou En-
lai, sem fóru fram í Peking 11.
f.m. að fruimkvæði hins fyrr-
nefnda.
Annað merki um þetta þykir
það, að í boði hjá franska blaða
fulltrúanum í Moskvu, sem var
haldið sama dag og áðurnefnd
yfirlýsing var birt i Peking,
ræddust fulltrúar Rússa og
Kínverja við og skáluðu meira
að segja innilega. Slíkt hefur
ekki gerzt um nnargra ára skeið.
Ef Rússar og Kínverjar hafa
hitzt í veizlum eða boðum, hafa
þeir vandilega sniðgengið hvor-
ir aðra.
Þá hafa þess þótzt sjást ýmis
merki, að valdhafar Kínverja
séu að milda afstöðu sína til
Bandaríkjanna. Þeir nota hóg-
værari orð um Bandaríkin en
þeir gerðu áður. Ásakanirnar
eru að vísu hinar sömu og
áður, en þær eru settar fram
með öðrum og mildari hætti.
Sérfræðingar í utanríkismálum
telja þetta athyglisverða breyt
ngu -og sagt er, að henni sé
gefin vandlegur gaumur í utan
ríkisráðuneytinu í Washington.
YFIRLÝSING sú, sem kín-
verska stjóirnin birti 7. þ. m.
um væntanlega landamærasamn
inga Rússa og Kínverja, er á
margan hátt athyglisverð. Þar
er sagt, að þótt kínverska
stjórnin telji þá landamæra
samninga, sem rússneska keis-
arastjórnin gerði við máttvana
kínverisk yfirvöld á 19. öld, ekki
lagalega réttmæta, hafi hún
aldrei krafizt neinna breytinga
á þeim. Hins vegar hafi Rússar
sumstaðar tekið sér enn meira
land en þeir samningar gera
ráð fyrir og því hafi- verið mót-
mælt. Eðlilegt sé, að samninga
viðræður séu látnar hefjast á
því, að þessi umdeildu land-
svæði verði einskonar hlut-
laust svæði meðan samningar
fari fram.
Það irnun rétt, að formlega
hefur kínverska stjórnin ekki
borið fram meiri kröfur en hér
koma fram, en hinsvegar hafa
meiri kröfur verið bornar fram
í kínverskum blöðum og landa-
bréf birt samhliða þeim til
stuðnings.
Mao Tse-tung
— myndin er tekin 1. þ. m. á hátíöahöldunum í Peking í tilefni af
20 ára afmæli kínverska kommúnistaríkisins. Áður gekk orðrómur
um, að hann væri hættulega veikur.
Af Rússum hefur umræddri
yfirlýsingu kínversku stjórnar
iúnar yfirleitt verið vel tekið,
en þó með visum fyrirvara. í
Moskvu er sagt, að viðræður
muni hefjast bráðlega, en
ekkert hefur þó enn verið til-
kynnit um stað eða stund.
HEIMSBLÖÐIN ræða að
sjálfsögðu talsvert um, hvað
valdi þeh-ri afstöðu kínversku
stjórnarinnar, ef hún hverfur
frá einangrun til meiri sam-
skipta við önnur ríiki, eins og
nú eru horfur á. Einstaka sér-
fræðingar telja, að kínverska
■stjórnin hafi óttazt hernaðar-
lega innrás af hálfu Rússa, en
fleiri eru þó þeir, sem telja
Chou En-lai
— ýmsir telja hann forgöngu-
mann þess, að Kínveriar eru
að hverfa frá einangrunarstefn-
unni.
þá sikýringu ólíklega. Hitt er
sennilegra, að þeim skoðunum
sé að vaxa fylgi á hærri stöð
um í Kína, að Kínverjar tapi
sjálfir mest á einangrunarstefn
unni. Þess vegna sé heppilegt
fyrir þá að víkja frá henni.
Mörgum þykir athygiisvert, |
að samtimis því og viðræður J
hefjast við Rússa um landa-
mæradeilurnar, skuli heldur
dregið úr árásúnum á Bandarík
in. Þeirrar skýringar gætir
verulega, að Kínverjar séu með
þassu að gefa Rússum til kynna,
að þeir geti hugsað sér að
semja við Bandaríkin eða að
draga úr viðsjám milli þeirra
og Kína, ef ekki náist skaplegir
samningar milli Rússa og
Kínverja. í Bandaríkjunum eru
til áhrifamenn, sem teija heppi
legra, að Bandaríkin reyni frem
ur að nálgast Kína en Sovétrík-
in.
Margir þeirra, sem um þessi
mál skrifa, benda á nauðsyn
þess, að vestræn ríki komi nægi
lega til móts við Kínverja, ef
það þykir raunverulegt, að þeir
vilji hverfa frá einangrunar-
stefnunni. Fyrsta sporið í þá
átt sé að láta Pekingstjórnina
fá sæti Kína á vettvangi Sam-
einuðu þjóðanna.
En þar er Þrándur í Götu,
þar sem er Chiang Kai Shek og
útlagastjórn hans á Formósu.
Bandarikin og fleiri ríki viður
kenna enn stjórn hans sem
hina einu löglegu stjórn Kína-
veldis; Um l.íkt leyti og Mao
kom fram á sjónarsviðið við
hátíðahöldin í Peking í tilefni
af 20 ára afmæli kínverska
Framhald á bls. 15