Morgunblaðið - 14.01.2001, Side 12

12 B SUNNUDAGUR 14. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
AÐ er vandi að fóðra gæs-
ir,“ sagði Árni Björn
Jónsson, þar sem hann
stóð á svölum íbúðar
sinnar í Fellsmúla 18. Á
lóðinni fyrir neðan var gæsahópur
sem hirti hvern mola sem hraut úr
hendi Árna. „Gæsirnar eru ótrúlega
líkar mannfólkinu. Í hverjum hópi eru
nokkrar sem vilja öllu ráða. Eins og í
pólitíkinni! Aðrar verða útundan. Það
eru kannski 50–60 gæsir í hópnum og
þá eru sjö til átta skildar útundan.
Hinar eru alltaf að ráðast á þessar
gæsir. Maður þarf að passa að allar fái
eitthvað.“ Árni segir að svo virðist sem
vissir hópar séu samrýndari en aðrir.
Oft haldi 7–10 gæsir hópinn, ef til vill
fjölskyldur, þó séu oftast eitt eða tvö
olnbogabörn í þessum litlu hópum.
Soltnir fuglar
Það eru ein fjögur ár frá því Árni og
kona hans, Jóhanna Daníelsdóttir,
fóru að fóðra gæsir í Fellsmúlanum.
Þau byrjuðu þegar borgin hætti að
gefa gæsunum á Tjörninni. En hvers
vegna?
„Það er ómögulegt að horfa á
fuglana svanga,“ segir Árni. „Svo þeg-
ar maður fór að gefa þeim þá vöndust
þær á að koma hingað og hefur fjölgað
með hverju ári. Það eru fleiri en við
sem fóðra gæsirnar. Þeim er gefið víða
um borgina.“ Gæsirnar koma á haust-
in þegar harðnar á dalnum í beitar-
högum á grasblettum í og við borgina.
Svo eru þær viðloðandi allan veturinn,
einkum þegar snjór er yfir öllu og
hvergi hægt að krafsa. Á degi hverjum
koma frá tuttugu og upp í rúmlega
hundrað gæsir þegar flest er.
Gæsirnar koma strax og fer að
birta. „Ef við erum ekki komin fram,
til dæmis í skammdeginu, þá stilla þær
sér upp hér fyrir neðan, horfa upp í
gluggana og garga þangað til við kom-
um með matinn,“ segir Árni. „Þegar
þær fara að fá nógan gróður á vorin
hætta þær að koma. Rétt ein og ein
sem kemur á sumrin.“
Heimahrært fóður
Árni og Jóhanna útbúa gæsafóðrið
sjálf. Þau hræra saman rúgmjöli og
hveiti og bleyta í með sjóðandi vatni.
Þetta er hrært þar til blandan fer í
hæfilega stóra köggla. Gæsafóðrið
kostar sitt. Þegar matargestirnir
verða flestir hræra þau úr 10–12 kíló-
um af mjöli á hverjum degi. Mjölið
kaupa þau yfirleitt í Bónusi. Einu sinni
keyptu þau 50 kílóa sekk af blönduðu
mjöli í heildsölu, en það reyndist ekk-
ert ódýrara. Árni og Jóhanna eru elli-
lífeyrisþegar og þetta áhugamál tölu-
vert kostnaðarsamt. Hvers vegna fá
þau ekki afgangsbrauð í bakaríum
handa gæsunum?
„Það er mikill slagur um gamla
brauðið. Hestamennirnir rífa það í sig.
Það gerir svo sem ekkert til því gæs-
irnar vilja ekki sætabrauð. Líta ekki
við vínarbrauðsendum og svoleiðis
bakkelsi,“ segir Árni.
Þagna við söng
Það er háttur gæsa að drita þegar
þær éta. Það leynir sér ekki að vel er
borið á blettinn framan við blokkina í
Fellsmúla. „Þegar auðnar förum við út
og hreinsum stéttina,“ segir Árni.
„Þetta er besti áburður sem hugsast
getur. Gæsirnar hafa ræktað upp
öræfin að stórum hluta. Það væri ekki
mikill gróður í Gæsaverum eða á
Eyjabökkum hefðu gæsirnar ekki bor-
ið þar á! Svo eyða þær mosanum úr
blettinum svo þetta er allt til góðs.“
Gæsirnar garga og skvaldra sín á
milli á meðan þær fá sér að éta. Stund-
um talar Árni við þær og þá muldra
þær á móti. „Eins og þær vilji láta vita
að þær taki eftir því,“ segir Árni. Hins
vegar segir hann að allur hópurinn
steinþagni ef hann fer að raula fyrir
munni sér.
Mávur í mat
Það hafa fleiri fiðraðir kostgangarar
komið til Árna og Jóhönnu. Um tíma
settist upp hjá þeim sílamávur. Kynni
mávsins og hjónanna hófust þannig að
systir Jóhönnu kom í heimsókn. „Ég
var með smurt brauð og setti afgang-
inn af því út á svalir, til að geyma það í
kulda. Morguninn eftir ætlaði ég að
sækja brauðið og þá var búið að rífa og
tæta umbúðirnar og grauta öllu saman
og éta sumt. Ég skildi ekkert í þessu,
fyrr ég sá mávinn,“ segir Jóhanna.
Mávurinn fylgdist vel með heimilis-
háttum. Þegar Árni og Jóhanna sett-
ust að matarborði kom hann og tyllti
sér á svalahandriðið framan við borð-
stofugluggann og horfði á þau borða.
Hann sat rólegur þangað til honum
var færður matur á plastdiski.
„Hann var nú ekki vinsæll hérna í
blokkinni, greyið. Sérstaklega ekki
eftir að hann komst upp á lag með að
sækja sér mat á grillin,“ segir Árni.
Leigubílstjóri
og listmálari
Árni er orðinn 82 ára og hættur að
vinna. Hann er Austfirðingur, frá Þor-
valdsstöðum innst í Norðurdal í Breið-
dal. „Ég fór 14 eða 15 ára til sjós og
byrjaði að róa frá Stöðvarfirði. Eftir
það var ég lítið heima nema á haustin.
Svo lá leiðin á vetrarvertíðir í Vest-
mannaeyjum og þaðan á togarana,“
segir Árni. Hann hætti sjómennsku og
kom í land. Gerðist leigubílstjóri á
Hreyfli skömmu eftir stríð og vann við
akstur þar til hann fór á eftirlaun.
Jóhanna segist vera ekta Reykvík-
ingur, báðir foreldrar hennar fæddir í
Reykjavík, og hún fædd og uppalin í
Hlíðarhúsum við Nýlendugötu. Jó-
hanna er orðin 75 ára og leggur stund
á málaralist í frístundum. Er í Mynd-
listarklúbbi Hvassaleitis og hefur tek-
ið þátt í sýningum klúbbsins. Heimilið
prýða margar myndir, einkum lands-
lagsmyndir, sem Jóhanna hefur málað
og teiknað.
Lax- og
silungsveiðar
Árni og Jóhanna hafa stundað
stangveiðar um árabil. Árni kynntist
silungsveiðum austur í Breiðdal á
æskuárum. Eftir að hann kom til
Reykjavíkur og gerðist leigubílstjóri
fór hann að stunda laxveiðar og hefur
lengi verið félagi í Stangveiðifélagi
Reykjavíkur.
„Ég byrjaði á að fara í árnar hér í
kring, Elliðaár, Leirvogsá og Korpu.
Svo hef ég verið mikið í Soginu en
langmest í Stóru-Laxá í Hreppum.
Það er mín uppáhaldsá. Ég veiddi á
öllum svæðum, en ekki síst við Hrepp-
hóla. Eins fór ég í Hvítá, oft við Snæ-
foksstaði, og Ölfusá við Selfoss.
Stærstu laxana fékk ég í Stóru-Laxá.
Sá stærsti var 24,5 pund, grútleginn
hængur. Hann tók ég á maðk. Þar fyr-
ir utan fékk ég eina fjóra laxa sem
voru yfir 20 pund hver. Veiddi þá á
spón, túpur og þess háttar. Ég hef líka
veitt á flugu, en minna. Maður hefur
nokkrum sinnum lent í dálitlu basli við
þá í Stóru-Laxá.“
Árni segist vera hættur að fara í lax-
veiðiárnar. Hann er gigtveikur í fótum
og þolir ekki að vaða djúpt eða ganga
langt. Veiðar í Stóru-Laxá krefjast oft
mikillar göngu. Seinni árin hefur hann
lagt stund á silungsveiðar, aðallega í
Ölfusá en einnig í Hvítá.
Stundum kemur fyrir að lax taki á
silungasvæðunum.
„Þeir geta verið vænir sjóbirting-
arnir í Ölfusá,“ segir Árni. „Ég fékk
eina 60 silunga í sumar, þótt ég færi
ekki oft. Þriðjungurinn var 3 punda og
stærri, nokkrir 4–5 punda og einn sjö
punda. Sjóbirtingarnir þarna eru líka
gríðarlega feitir.“
Gæsirnar éta úr lófa Árna við Ölfusá. SílamávurMeð 19 punda lax úr Hvítá við Skipakletta.
Árni fóðrar gæsirnar af svölum íbúðar sinnar. Gæsirnar kroppa
í Fellsmúla
Fuglavinir