Morgunblaðið - 31.01.2001, Qupperneq 12

FRÉTTIR
12 MIÐVIKUDAGUR 31. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
felldi dóm í síðustu viku þar sem rík-
inu var gert að greiða konu um 4½
milljón í skaðabætur vegna slyss
sem hún hlaut í íþróttatíma í lok apr-
íl árið 1990. Hún var þá 14 ára nem-
andi í grunnskóla í Reykjavík. Eins
og greint hefur verið frá í Morgun-
blaðinu varð slysið þegar konan var
að reyna að standa á höndum. Hand-
leggir hennar gáfu sig og hún féll á
höfuðið. Við það böggluðust háls og
brjóstbak undir henni. Örorka henn-
ar vegna slyssins var metin 10%.
Sjálfsögð varúðarráðstöfun að
styðja við nemendur
Konan sagði að hún hefði tjáð
íþróttakennaranum að hún gæti ekki
gert æfinguna en hafi eftir fortölur
hans reynt að gera hana með fyrr-
greindum afleiðingum. Íþróttakenn-
arinn kvaðst ekki muna atvikið en
neitaði að hafa á nokkurn hátt þving-
að stúlkuna til þess að gera æf-
inguna. Varðandi það hvort hann
hafi stutt við stúlkuna sagði hann
það ekki vanann þegar verið væri að
taka próf, en stúlkurnar sögðu að svo
hefði verið í umrætt sinn. Þá tjáði
hann réttinum að stúlkan hefði haft
40% tímasókn í leikfimi skólaárið
sem hún slasaðist. Í niðurstöðum
dómsins segir m.a: „Samkvæmt
framburði Íþróttakennarans var í
prófum ekki stutt við nemendur þeg-
ar þeir reyna að standa á höndum.
Telja verður það sjálfsagða varúðar-
ráðstöfun hjá kennurum að vera við-
búnir að grípa nemendur sem standa
eða reyna að standa á höndum,
a.m.k. þegar ekki er um góða nem-
endur að ræða, hvort sem nemendur
eru að taka próf eða ekki.“
Æfingar felldar út
í kjölfar dómsmála
Arngrímur Viðar Ásgeirsson, for-
maður Íþróttakennarafélags Ís-
lands, sagði í samtali við Morgun-
blaðið að nýleg dómsmál sem varða
atvik í íþróttasal grunnskóla hafi
orðið til þess að breyta kennsluhátt-
um íþróttakennara. Dómur Héraðs-
dóms Reykjavíkur vekti upp ýmsar
spurningar. „Þetta snýst fyrst og
fremst um ábyrgðarhluta þess kenn-
ara sem er á svæðinu,“ segir Arn-
grímur. Í námskrá grunnskóla sé
kveðið á um að nemendum séu
kenndar ákveðnar æfingar, m.a.
handstöðu. Það gæti reynst erfitt að
kenna handstöðu ef kennarinn þyrfti
að styðja hvern og einn nemanda við
æfinguna enda oft fjölmennir bekkir
í umsjón kennarans. Það sama ætti
við um fleiri æfingar. Menntamála-
yfirvöld þyrftu e.t.v. að velta þessu
fyrir sér.
Arngrímur segir að fjölga þurfi
tímum til íþróttakennslu úr þremur í
fimm í grunnskólum, enda hreyfi
börn sig nú mun minna en þau gerðu
fyrir nokkrum árum. Þá þurfi að
vinna að því að bæta skráningu á
óhöppum á skólatíma og auka öryggi
barnanna.
Arngrímur minnir á að íþrótta-
kennsla þarf að byggjast á ákveðn-
um grunni. Missi nemendur úr tíma
geti verið erfitt fyrir þá að ná tökum
á námsefninu sem þau misstu úr.
Sérkennsla í íþróttum í grunnskól-
um sé t.a.m. enn afar sjaldgæf.
Börnin kraftminni en áður
Anton Bjarnason, lektor við Kenn-
araháskóla Íslands, bendir á að á síð-
asta áratug hafi komið upp um 2-3
dómsmál þar sem dæmdar eru bæt-
ur vegna vanrækslu. Þetta setji
íþróttakennara í allt aðra stöðu en
áður. Í þessu tilfelli hafi málið snúist
um að kennarinn studdi ekki við
nemanda sem var að standa á hönd-
um. Hann minnir á að kennarinn
þurfi jafnvel að sinna 25-30 börnum í
senn. „Raunverulega segir þetta að
við eigum alls ekki að leggja þessa
æfingu fyrir,“ segir Anton. Hann
segist sjálfur vera hættur að láta
nemendur standa handstöðu. Börn
séu nú mörg hver orðin svo máttlaus
að þau hafi hreinlega ekki kraft til að
halda sér uppi. Þá segir hann að
notkun á áhöldum hljóti að minnka.
Kennarar ráði einfaldlega ekki við að
standa við öll áhöldin. Slíkt muni lík-
lega færast yfir til fimleikafélaga þar
sem fleiri leiðbeinendur eru börnun-
um til aðstoðar.
Anton hefur áhyggjur af verns-
andi líkamsástandi barna og ung-
linga. „Þau eru að fitna, grunnþolið
er minna og styrkurinn minni,“ segir
Anton. „Það sígur stöðugt á ógæfu-
hliðina.“ Börn sitji mun meira en áð-
ur og er yfirleitt ekið í skólann. Við
bætist að íþróttatímum hafi fækkað í
grunnskólum en þyrfti í raun að
fjölga. „Við þurfum að gera stórátak
ef ekki á illa að fara,“ segir Anton.
Slæmt líkamástand barna geti haft
alvarlegar afleiðingar fyrir heilsu
þeirra þegar þau eldast.
Margir íþróttakennarar
hættir að nota áhöld
Jóhannes Atlason, íþróttakennari
í Breiðholtsskóla, hefur mikla
reynslu af íþróttakennslu. Hann seg-
ir marga kennara hafa breytt mjög
aðferðum sínum í kjölfar dómsmála.
Þetta hafi komið niður á kennslu.
„Ég er ekki í vafa um það að íþrótta-
kennsla í dag er ekki jafn góð og hún
var. Menn þora bara ekki að gera
suma hluti. Ég veit um marga kenn-
ara sem eru hættir að nota áhöld,“
segir Jóhannes.
Eitt sinn hafi yfirmaður hans
spurt hvort ekki væri nær að þeir
sem ekki treystu sér til að stökkva
yfir kubb færu bara undir hann.
„Þetta var nú ekki alveg minn stíll,“
sagði Jóhannes. „Það eru ótal kubb-
ar í lífinu. Ef þú ætlar alltaf að skríða
undir kubbinn þegar bjátar á þá er
nú ansi hætt við því að fari illa. Það
er okkar hlutverk að reyna að örva
nemendur til að gera hluti sem kenn-
arinn er viss um að þeir eru færir um
að gera en nemendur eru kannski
ragir við. Það þarf kannski lagni og
lipurð til að fá þau til að gera þetta.
En stoltari nemendur eru ekki til,
þegar þeim tekst það,“ segir Jóhann-
es. Það megi þó ekki skilja það sem
svo að verið sé að láta krakkana gera
hættulega hluti.
Hann segir boltaíþróttir ekki
nægja í góðri íþróttakennslu. Klass-
ískar leikfimiæfingar s.s. handstaða,
kollhnís eða æfingar á áhöldum séu
afar mikilvægar til að samhæfa lík-
amann. Þá segir Jóhannes slæmt að
ekki sé eftirlit með íþróttakennslu
s.s. samræmd próf.
Skaðabætur greiddar stúlku vegna slyss í íþróttatíma í grunnskóla í Reykjavík
Morgunblaðið/Bjarni
Dómsmál hafa orðið til
að breyta kennsluað-
ferðum íþróttakennara
FARIÐ er eftir tollalögum og toll-
skrá þegar vara er tollflokkuð og er
tollskráin byggð á samræmdum
reglum um allan heim. Þannig var
staðið að málum þegar Toyota Land
Cruiser 70 var settur í tollflokk sem
farþegabifreið en ekki flutningabif-
reið, að því er Tollstjóraembættið
upplýsir. Ekki er samræmi milli
skráningarreglna bifreiða, sem
byggðar eru á reglugerð dómsmála-
ráðuneytisins um gerð og búnað öku-
tækja, og hinnar samræmdu tollskrá.
Snorri Olsen tollstjóri segir að emb-
ættið taki ekki mið af því hvers konar
skráningu viðkomandi ökutæki fær
heldur ráði tollskráin tollflokkuninni.
P. Samúelsson, umboðsaðila To-
yota, sem flutti inn á bilinu 50–60
Land Cruiser 70 og fékk þá skráða
sem sendibíla hjá Skráningarstofn-
unni á grundvelli evrópskra vottorða,
var gert að greiða mismuninn á 20%
vörugjaldi sem leggst á sendibíla, og
greitt var af Land Cruiser bílunum,
og 45% vörugjaldi sem leggst á fólks-
bíla. Sveinbjörn Guðmundsson, sér-
fræðingur Tollstjóraembættisins í
tollflokkun, segir að ekki sé sam-
ræmd skráning á ökutækjum við
flokkun samkvæmt tollskrá. Þannig
geti orðið misræmi þarna á milli.
Hann segir að við tollflokkun sé
reynt að meta hvað helst einkenni
ökutækið og notin af ökutækinu mið-
að við þann búnað sem sé fyrir hendi.
Þar kemur einnig til burðargeta, afl,
yfirbygging, sæti og fleira. „Í þessu
tilviki er eingöngu verið að flytja inn
jeppa, að vísu nokkuð öflugan og
stóran. Og við viljum flokka hann
eins og aðra jeppa hingað til og ekk-
ert tilefni til þess að fara öðruvísi með
þennan bíl en þá sem á undan hafa
komið af sambærilegri stærð og
gerð,“ segir Sveinbjörn.
Ekki hægt að samræma
skráningu og tollflokkunina
Hann segir að þeir sem flytja inn
bíla geti ekki gengið út frá því sem
vísu að bíll lendi í ákveðnum tollflokki
einvörðungu út frá reglum Skráning-
arstofunnar. Tollskrá Alþjóðatoll-
astofnunarinnar gildi um flokkun
ökutækja og hún sé almennari en
reglur um skráningu ökutækja. „Við
höfum farið yfir þetta mál áður og
vildum þá ganga úr skugga um hvort
ekki væri hægt að hafa samræmi
þarna á milli, á þann veg að sams
konar niðurstaða yrði við skráningu
og við tollflokkun á sendibílum eða
fólksflutningabílum af stærri gerð.
Það reyndist hins vegar ekki vera
flötur á því á grundvelli þeirra reglna
sem eru um tollskrána og hins vegar
um Evrópureglur um skráningu öku-
tækja,“ segir Sveinbjörn.
P. Samúelsson hefur bent á að sé
farið eftir viðmiðum Tollstjóraemb-
ættisins séu 60–70% allra bíla, sem
nú eru skráðir sem sendibílar, skráð-
ir í rangan flokk. Þar er átt við svo-
kallaða Double Cab bíla. Sveinbjörn
segir að þarna sé um óskylt mál að
ræða því bílar af þessari gerð séu
með tvöfalt hús þótt í þeim sé að finna
aftursæti og annar búnaður fyrir far-
þega.
Farið eftir
tollalögum við
flokkunina
Tollyfirvöld um skráða sendibíla
sem tollaðir eru sem jeppar
SÓLVEIG Pétursdóttir dóms-
málaráðherra opnaði með form-
legum hætti skrifstofu Persónu-
verndar sl. föstudag. Skrifstofan
er til húsa að Rauðarárstíg 10.
Persónuvernd er ný stofnun sem
tók um síðustu áramót við hlut-
verki tölvunefndar í samræmi við
lög um persónuvernd og meðferð
persónuupplýsinga sem gengu þá í
gildi.
Á myndinni eru Sigrún Jóhann-
esdóttir, forstjóri Persónuverndar,
Páll Hreinsson, prófessor við laga-
deild Háskóla Íslands og formaður
stjórnar Persónuverndar, og Sól-
veig Pétursdóttir.
Skrifstofa
Persónu-
verndar opnuð
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ÓLAFUR I. Wernersson, fram-
kvæmdastjóri Íslandslax, sem mun
sækja um starfsleyfi fyrir laxeldi í
Klettsvík í Vestmannaeyjum, segir
aðstæður fyrir laxeldi þar þær bestu
á landinu. Hann er mjög bjartsýnn á
að laxeldi takist vel í Klettsvíkinni,
og er tilbúinn að hefja starfsemi
næsta vor ef leyfi fást. Fiskeldisfyr-
irtækið Ísnó, sem stundaði laxeldi í
Klettsvíkinni, varð gjaldþrota árið
1992 eftir nokkurra ára starfsemi í
Eyjum.
Meðal Eyjamanna er kominn upp
áhugi fyrir því að fá laxeldi út í Eyjar
á ný, ekki síst í ljósi þess að það gæti
skapað tugi nýrra starfa og þannig
orðið atvinnulífinu í Eyjum mikilvæg
lyftistöng.
Búnaður orðinn
mun betri
„Búnaður allur er orðinn mun
sterkari en áður og bóluefni gegn
kýlaveiki og öðrum sjúkdómum eru
komin fram, sem auka mjög eldisár-
angur í laxeldi,“ segir Ólafur I.
Wernersson. „Hitafarið í Klettsvík-
inni hentar mjög vel til laxeldis og
enn sem komið er hef ég ekki fundið
betri stað fyrir laxeldi á Íslandi.
Þetta gerir það að verkum að það
væri hugsanlega hægt að stytta eld-
istímann niður í 12 mánuði í stað 14
eins og raunin er hjá okkur hér í
Grindavík.“
Ólafur þarf fyrst að fá úrskurð
skipulagsstjóra um hvort fyrirhuguð
starfsemi sé umhverfismatsskyld og
sækja síðan um starfsleyfi hjá Holl-
ustuvernd og rekstrarleyfi hjá land-
búnaðarráðuneytinu. „Ef tilskilin
leyfi fást erum við tilbúnir til að
hefja laxeldi í Klettsvík með 150 til
200 þúsund seiðum næsta vor.“ Til
samanburðar má nefna að 800 þús-
und seiði á ýmsum aldri eru í eldi hjá
Íslandslaxi í Grindavík.
Mikið tjón í óveðri
Fiskeldisfyrirtækið Ísnó, sem
stundaði laxeldi í Klettsvík um nokk-
urra ára skeið varð gjaldþrota árið
1992 eftir margháttaða rekstrarerf-
iðleika, sem stöfuðu ekki síst af gíf-
urlegu tjóni í óveðri sem gekk yfir í
ársbyrjun 1990. Þá brotnuðu sjókví-
ar með þeim afleiðingum að fiskur
drapst í netum og slapp út. Fiskur-
inn var tryggður hjá norsku trygg-
ingafélagi en tjónið fékkst ekki bætt
nema að mjög litlu leyti. Þegar fyr-
irtækið varð fyrir þessu tjóni var það
vel á veg komið með að ná þúsund
tonna framleiðslu í stöðinni í Vest-
mannaeyjum og Lónum í Keldu-
hverfi.
Að sögn Ólafs I. Wernerssonar
eru sjókvíar nú á dögum miklu sterk-
ari og betur búnar en áður þekktist
og telur hann því að óveður muni
ekki gera sama skaða og áður.
Tilbúnir að hefja laxeldi
í Klettsvík næsta vor