Morgunblaðið - 31.01.2001, Blaðsíða 19

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. JANÚAR 2001 19
MORÐIÐ á hinum fimmtán ára
gamla þeldökka Benjamin Her-
mansen í Ósló á föstudag var framið
að yfirlögðu ráði að sögn lögreglu.
Morðinginn og félagar hans, sem all-
ir eru meðlimir í nýnasistahreyfing-
unni Boot Boys, fóru út þetta kvöld
með það að markmiði að myrða þel-
dökkan einstakling. Þetta kom fram í
yfirheyrslu lögreglu á ungmennun-
um fimm sem handtekin voru, grun-
uð um aðild að morðinu. Þremur
þeirra hefur nú verið sleppt úr haldi
lögreglu en Ole Nicolai Kvisler, sem
er einn virkasti nýnasisti í Noregi, og
sautján ára gömul kærasta hans eru
enn í gæsluvarðhaldi. Ungmennin
eiga öll yfir höfði sér dóm vegna að-
ildar að morðinu. Að sögn lögreglu
gengur morðingi Benjamins enn
laus.
Joe Erling Jahr er nú eftirlýstur
um alla Evrópu vegna morðsins.
Hann er nítján ára gamall og þekkt-
ur meðlimur nýnasistahreyfingar-
innar Boot Boys. Að sögn félaga hans
hafði hann á sér kjöthníf hið örlaga-
ríka kvöld og ætlaði sér að taka líf
einhvers þeldökks ungmennis sem á
vegi hans yrði. Mun hópurinn hafa
verið saman í veislu að heimili Kvisl-
ers og keyrt svo um borgina í leit að
fórnarlambi. Því leikur grunur á að
tilviljun ein hafi ráðið því að Benja-
min Hermansen var myrtur. Er jafn-
vel talið að fleiri en ungmennin sex
sem bendluð hafa verið við morðið
hafi verið úti þessa nótt í sama til-
gangi.
Óttast að fleiri ungmenni
gangi til liðs við nýnasista
Lögreglan óttast að sú mikla um-
ræða í fjölmiðlum í kjölfar morðsins,
þar sem nýnasistar hafa verið nafn-
greindir og myndir af þeim birtar,
geti haft þau áhrif að fleiri ungmenni
laðist að nýnasistahreyfingum í Nor-
egi. Í dag er talið að nýnasistar í Nor-
egi séu um 150 talsins. Mun fleiri
standa í jaðri þessara hreyfinga og er
óttast að tala virkra meðlima eigi eft-
ir að hækka.
Aðrir telja að aukin umræða um
kynþáttafordóma og glæpi þeim
tengdum eigi eftir að hafa öfug áhrif.
Á mánudagskvöld safnaðist fjöldi
fólks saman á götum Óslóar og krafð-
ist aðgerða gegn auknu ofbeldi í
borginni. Undanfarna mánuði hefur
tíðni ofbeldisglæpa aukist, götugengi
hafa margsinnis gengið berserks-
gang og til skotárása hefur komið.
Morðingja Benja-
mins enn leitað
Þrándheimi. Morgunblaðið.
ÞINGMENN Íhaldsflokksins í
Bretlandi kröfðust þess í gær að op-
inber nefnd, sem skipuð var til að
rannsaka Hinduja-málið svonefnda,
kanni hvort embættismenn hafi
hunsað álit bresku leyniþjónustunn-
ar, MI6, varðandi umsókn indverska
auðkýfingsins Srichands Hinduja
um breskt ríkisfang.
Hinduja-málið hefur þegar kostað
Peter Mandelson embætti Írlands-
málaráðherra.
Íhaldsmenn fullyrtu í gær að
Hinduja hefði verið veittur ríkis-
borgararéttur í bága við álit leyni-
þjónustunnar, sem hefði mælt gegn
því að umsókn hans yrði samþykkt.
Ann Widdecombe, talsmaður Íhalds-
flokksins í innanríkismálum, hefur
ritað Sir Anthony Hammond, sem
stjórnar rannsókninni á Hinduja-
málinu, bréf þar sem hún fer fram á
að það verði kannað hvort leyniþjón-
ustan hafi komið að málinu.
Widdecombe varpar fram þeirri
spurningu hvort MI6 hafi verið falið
að kanna bakgrunn Hinduja-bræðr-
anna á Indlandi og gefa skýrslu um
ásakanir á hendur þeim um spillingu
í tengslum við vopnasölusamninga.
Embættismenn sögðu í gær að
Hammond fengi aðgang að öllum
gögnum um aðkomu leyniþjónust-
unnar að Hinduja-málinu, en tals-
maður forsætisráðherrans reyndi þó
að gera lítið úr þessum þætti máls-
ins. „Þetta er auðveldasta leiðin [fyr-
ir stjórnarandstöðuna] til að gera sér
áfram mat úr hneykslinu; að beita
því gamla bragði að blanda leyni-
þjónustunni í málið, því það er vitað
að [stjórnvöld] tjá sig ekki um mál-
efni hennar,“ sagði hann.
Símtal hefði getað
skipt sköpum
Afsögn Peters Mandelsons vegna
málsins hefur þyrlað upp einhverju
mesta moldviðrinu í breskum stjórn-
málum um langa hríð. Svo virðist
sem Mandelson hafi í raun ekki gert
neitt verulega athugavert, sem gæfi
ástæðu til afsagnar, heldur hafi
taugaveiklun eða flokkadrættir með-
al forystumanna Verkamannaflokks-
ins ráðið úrslitum.
Ásakanir gengu á víxl milli Mand-
elsons og flokksforystunnar um
helgina, en nýr vinkill kom á málið á
mánudag, þegar fregnaðist um sím-
tal, sem náði ekki í gegn, en hefði
getað skipt sköpum.
Vinir Mandelsons segja að emb-
ættismaður hafi reynt að hringja í
skrifstofu forsætisráðherrans á mið-
vikudaginn var, þegar Tony Blair
ræddi málið Mandelson áður en til-
kynnt var um afsögn hans. Embætt-
ismaðurinn mun hafa ætlað að færa
Blair þær upplýsingar að opinber
skjöl renndu stoðum undir fullyrð-
ingar Mandelsons um að hann ræki
ekki minni til að hafa hringt í Mike
O’Brien, aðstoðarráðherra í innan-
ríkisráðuneytinu, til að grennslast
fyrir um umsókn Hindujas, heldur
hafi samskiptin verið á milli embætt-
ismanna.
Hinduja-málið vindur upp á sig
Íhaldsmenn segja
álit MI6 hunsað
London. The Daily Telegraph.
MIKILL ótti ríkir meðal valdastétt-
arinnar í Perú við myndböndin, sem
Vladimiro Montesinos, fyrrverandi
yfirmaður leyniþjónustunnar, lét
taka á laun en þau þykja sýna vel
spillinguna í stjórnkerfinu og öllum
helstu stofnunum samfélagsins.
Vonast var til, að kosningarnar 8.
apríl næstkomandi gætu orðið upp-
haf að nýjum og betri tímum í land-
inu en vegna myndbandanna mun
hugsanlega verða einhver bið á því.
Aðeins lítill hluti af þeim 2.400
myndböndum, sem Montesinos lét
taka upp, hefur komið í leitirnar en
þau sýna meðal annars þingmenn og
dómara taka við mútum. Sýna þau
hvernig Montesinos hafði alla þræði
í hendi sér, í ríkisstjórninni, réttar-
kerfinu og hernum og þegar mútur
dugðu ekki kúgaði hann menn til
fylgis við sig.
Vladimiro Montesinos, sem var
helsti ráðgjafi Albertos Fujimoris
forseta, flýði land er sýnt var í per-
úsku sjónvarpi myndband þar sem
hann var að múta þingmanni og
Fujimori flýði síðan til Japans í nóv-
ember sl.
Bjóða stórfé í
„óþægileg“ myndbönd
Mikil óvissa er nú um kosningarn-
ar í Perú eftir rúma tvo mánuði.
„Hvernig er hægt að halda kosn-
ingar þegar það er hugsanlegt, að
vinir og félagar frambjóðendanna og
jafnvel þeir sjálfir hafi verið á kafi í
spillingunni,“ segir hagfræðingurinn
Hernando de Soto en sagt er, að
margir valdamiklir menn bjóðist til
að kaupa „óþægileg“ myndbönd fyr-
ir of fjár.
Myndböndin eru nú til skoðunar í
dómskerfinu en þau hafa nú þegar
leitt til sakadómsrannsóknar í mál-
um fyrrverandi formanns kjör-
stjórnarinnar í landinu, í málum
þriggja hæstaréttardómara, eins
ríkisstjóra og þingmanns, sem hafði
baráttu gegn spillingu sem sitt
helsta stefnumál. Vitað er um eitt
myndband, sem horfið hefur í dóms-
kerfinu, en það bar titilinn „Montes-
inos með dómurunum“.
Jose Ugaz, saksóknari í þessum
málum, hefur farið fram á, að gert
verði afrit af öllum myndböndunum
og þeim síðan komið í örugga
geymslu í þjóðbankanum í Lima og
Valentin Paniagua, forseti landsins
til bráðabirgða, vill, að myndböndin
verði gerð opinber fyrir kosningar.
Siðvæðingarflokkur
í vanda
Það kom mörgum á óvart þegar
myndböndin sýndu, að þingmaður-
inn Ernesto Gamarra var meðal
mútuþeganna en hann sat í nefnd,
sem var að rannsaka Montesinos og
glæpi hans. Gamarra, sem nú hefur
verið sviptur þingsæti, heldur því
fram, að hann hafi ekki vitað, að pen-
ingarnir, sem hann tók við, um
340.000 ísl. kr., hafi komið frá einum
félaga Montesinos. Hann sagði hins
vegar ekkert um þau ummæli sín á
myndbandinu, að hann myndi nota
áhrif sín til að sjá til, að rannsókn-
arblaðamenn færu ekkert að grafast
fyrir um ákveðna vopnasölusamn-
inga.
Ekki þarf að taka fram, að afhjúp-
unin á Gamarra hefur stórskaðað
hans eigin flokk, Sjálfstæðu siðvæð-
ingarhreyfinguna, en flokkstáknið er
kústur, sem nota skal til að sópa burt
spillingunni.
Leiðtogi flokksins og forsetafram-
bjóðandi, Fernando Olivera, hefur
að sjálfsögðu fordæmt Gamarra en
margir kjósendur, sem áður ætluðu
að kjósa flokkinn, segjast nú ekkert
vita hvað þeir eigi að gera.
Hver er spilltur og hver er ekki spilltur í Perú?
Myndbönd Montesinos
skelfa valdastéttina
Lima. AP.
AP
Rammi úr myndbandsupptöku þar sem Montesinos, til hægri á mynd-
inni, heilsar Alipio Montes de Oca hæstaréttardómara á skrifstofu sinni
í aðalstöðvum leyniþjónustunnar í maí 1998. Montesinos bauð dóm-
aranum 850.000 kr. á mánuði fyrir að gerast formaður yfirkjörstjórnar
en árið eftir samþykkti nefndin að Fujimori yrði forseti þriðja kjör-
tímabilið. Efast var um að það væri í samræmi við stjórnarskrána.