Vísir - 29.03.1979, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 29. mars 1979

Um nokkurt skeiö hafa sam-
skipti Alþýðuflokksins viö Al-
þýöubandalagiö verið meiri og
nánari heldur en þau hafa verið
um alllanga hriö eöa allt frá þvi
aö þessir flokkar sátu saman i
rikisstjórn fyrir 20 árum. Þessi
auknu samskipti viö Alþýðu-
bandalagið uröu fyrst er
flokkarnir hófu nánar viöræður
sin á milli aö loknum kosningum i
vor. I framhaldi af þeim viðræö-
um, sem stóöu nærfellt óslitiö allt
sumariö og fram á haust, hafa
flokkamir siðan starfaö saman i
rikisstjórn.
I tiö þessara auknu samskipta
flokkanna hafa kynni mín af Al-
þýðubandalaginu aö sjálfsögöu
aukist aö mun enda svo langt um
liöið frá þvi að þessir flokkar
siöast störfuöu náiö saman, aö þá
var ég ekki oröinn virkur þátttak-
andi i stjórnmálum. Samskiptin
viö Alþýöubandalagiö á undan-
förnum mánuöum og aukin kynni
min af þvi hafa breytt I veruleg-
um atriöum áliti minu á flokknum
og stofnunum hans. Þaö sem
mest hefur þó komiö mér á óvart
er aö þaö hefur runnið upp fyrir
mér að þrátt fyrir lagabreyting-
una sem gerð var á sínum tima I
Alþýöubandalaginu er Alþýðu-
bandalagiö enn bandalagen ekki
flokkur. M.ö.o. innan vébanda
þess eru svo mörg og svo gerólik
öfl, að samstarf þeirra ber meiri
keim af heldur lauslegu banda-
lagi ólikra stjórnmálafla en sam-
stæöum flokki.
Fyrirrennarar Alþýöubanda-
lagsins, Sósialistaflokkur og
Kommúnistaflokkur, voru flokk-
ar hins harða og einbeitta kjarna
innan marka 30 af hundraöi af
vergri þjóðarframleiöslu. t febrú-
ar-mánuöi bókuöu ráðherrar Al-
þýöubandalagsins mótmæli viö
þessari afstööu á rikisstjómar-
fundi.
1 desember-mánuöi samþykktu
ráöherrar Alþýöubandalagsins og
Alþýðubandalagið hömlur á f jár-
festingu i landinu þannig aö f jár-
festing skyldi ekki fara fram úr
25% af vergri þjóöarframleiðslu.
í febrúarmánuöi bókuöu ráöherr-
ar Alþýöubandalagsins hörö mót-
mæli viö þessu og sögöu aö meö
þvi væri stefnt aö skipulögöu at-
vinnuleysi. Siöar i febrúar lögöu
þessir sömu ráöherrar hins vegar
fram lánsfjáráætlun til sam-
þykktar á Alþingi, þar sem gert
er ráö fyrir aö opinberar fram-
kvæmdir og fjárfestingar I land-
inuveröiinnanþeirra marka sem
þessir sömu ráðherrar sam-
þykktu í desembermánuöi en
mótmæltu i febrúarmánuöi.
I desembermánuöi s.l., viö af-
greiöslu fjárlaga, samþykkti Al-
þýðubandalagiö að afnema sjálf-
virkni I framlögum rikissjóös til
ýmissa sjóöa og þarfa. t janúar-
mánuöi mótmæltu ráöherrar Al-
þýðubandalagsins, Alþýðubanda-
lagsþingmenn og Þjóðviljinn
þessum afgreiöslum mjög harö-
lega. t febrúarmánuði lögöu siöan
ráöherrar Alþýöubandalagsins
frumvarp fyrir neöri deild Al-
þingis þar sem þeir óska eftir þvi
aö þessi sjáifvirkni veröi afnumin
og þaö afnám staöfest af Alþingi.
Fjölmörg önnur svona dæmi
mætti nefna og hafa verið nefnd
eftir aöeins fárra mánaöa sam-
starf i rflússtjórn.
Hlutverk Lúðvlks Jósepssonar hefur svo til einvöröungu veriö aö segja nei, þegar aörir Alþýöubanda-
lagsmenn hafa sagt já.
■
■
MANNDOMSVERK AD VHINA
og hinnar ákveðnu flokksstefnu.
Afstaða þessara flokka var aldrei
þokukennd, heldur ávallt skýr og
ljós. Værir þú i samvinnu viö þá,
þá vissir þú ávallt hvar þú haföir
þá og slflct er að sjálfsögöu ávallt
mikill kosturi samstarfi. Eins og
Alþýöubandalagiö er I dag er
megingallinn á samstarfinu viö
þaöekkisá, aö Alþýöubandalagiö
sé óbilgjarn flokkur eöa flokkur,
sem erfitt sé aðsemja viö, heldur
hitt aöhjá Alþýðubandalaginu er
allt á huldu. Þar er jafnerfitt aö fá
nei eins og að fá já. Þar er engar
ákvaröanir hægt aö fá fyrr en
eftir langt og leiöinlegt japl, jaml
og fúður ogeins og reynslan hefur
sýnt má næstum ganga út frá þvi
sem gefnu að loksins þegar af-
staöan liggur fyrir þá er eins vist
að henni veröi gerbreytt þegar
faraá meö hana til flokksins til
formlegrar staöfestingar.
Já og aftur nei
Ivetur höfum við Alþýöuflokks-
menn þráfaldlega oröið fyrir
þessari reynslu. Ég hef nefnt
nokkur dæmi um hana bæði I
þingræöum og i sjónvarpsþætti
nýlega, þar sem Alþýöubanda-
lagiö hefur samþykkt og staöið aö
ákctönum hlutum þennan mánuð-
inn eða þessa vikuna og tekið svo
mjög eindregna afstöðu gegn
þeim hinum sömu hlutum og
samþykktum næsta mánuöinn
eða næstu vikuna.
1 greinargerð 1. desem-
ber-frumvarpsins svo kallaða
markaöi Alþýöubandalagið
ásamt hinum stjórnarflokkunum
ákveðna stefnu um markmið
efnahagsráðstafana rikis-
stjórnarinnar á árinu 1979. Einum
mánuði siðar mótmælti Alþýöu-
bandalagið þessum sömu mark-
miðum.
í 1. desember-frumvarpinu
markaöi A lþýöubandalagið
ásamt hinum stjórnarflokkunum
ákveðna launastefnu, sem var
forsenda þess, aö samþykkt efiia-
hagsmarkmiö rlkisstjórnarinn-
ar næðu fram að ganga. í janúar-
mánuöi árið 1979 visaöi Alþýöu-
bandalagiö þessari sömu launa-
málastefnu á bug.
Viðafgreiðslu fjárlaga i desem-
bermánuöi samþykkti Alþýöu-
bandalagið breytingar á f járlaga-
frumvarpinu, svo aö halda mætti
útgjöldum og tekjum fjárlaga
Liíðvík gegn Lúðvík.
A sama tima og ráðherrar Al-
þýðubandalagsins hafa veriö iþvi
hlutverki i þessum guödómlega
gleðileik islenzkrar pólitikur aö
segja fyrst já#svo nei og stundum
aftur já fyrir hönd Alþýðubanda-
neðanmáls
Sighvatur
Björgvins-
son alþingis-
maöur skrif-
ar:
lagsins, hefur Lúövik Jósepsson
svo til einvöröungu veriö I þvi
hlutverki aösegja nei, þegar aör-
ir Alþýöubandalagsmenn hafa
sagt já. Ennúer þaösvo, aö flest-
allt það sem Lúövik mótmælir nú
hefur hann sjálfur óskaö eftir aö
gert yröi.
Fyrir 5 árum bar Lúðvik
Jósepsson þannig t.d. fram óskir
um,að fjárfestingarlánasjóðirnir
yrðu teknir til endurskoöunar
meö þaö fýrir augum aö sam-
ræma lánveitingakjör þeirra, en
þeirri fyrirætlun mótmælir hann
nú. I þvi sambandi sagði Lúövik
Jósepsson orðrétt i ræöu i neöri
deild þann 3. mai 1974:
„Þaö er enginn vafi á þviað þaö
verður óeðlileg ásókn i lán hjá
hinum fyrrnefndu fjárfestingar-
lánasjóðum, eflánareglum þeirra
verður ekki breytt eitthvað frá
þvi sem nú er. Með þvi að vinna
aðsamræmdum reglum í þessum
efnum er lika hægt að hafa áhrif á
eftirspurnina eftir iánum og hafa
einhver áhrif á það að draga úr
hinni miklu spennu”.
Þannig fórust Lúövik Jóseps-
syni orö fyrir 5 árum. Nú er hann
á þveröfugri skoðun.
Lúðvik um visitölumálið
Þær fyrirætlanir sem Lúðvik
Jósepsson fyrir hönd Alþýöu-
bandalagsins mótmælir nú
harkalegast eru ákvæði frum-
varps forsætisráöherra um
breytingar á vlsitöluviðmiðun
launa. Lúðvik Jósepsson heldur
þvi fram að þær breytingar séu
ósanngjarnar, hættulegar og feli i
sér kauprán vegna þess aö eftir
þær breytingar fá launamenn aö
öllur' likindum ekki jafnmiklar
peningalaunahækkanir ogella, en
auk þess dregur aö sjálfsögöu aö
sama skapi úr veröbólgu, þannig
að kaupmáttarrýrnunin veröur
litil sem engin en atvinnuöryggi
og jafnvægi i efnahagsmálum
þeim mun meira. Lúðvik Jóseps-
son hefur hins vegar ekki alltaf
veriö þeirrar skoöunar, sem hann
er nú. Þann 3. mai áriö 1974 sagöi
Lúðvik t.d. orörétt I ræöu i neöri
deild Alþingis:
,,Það er mikil þörf á þvi aö
breyta þeim visitölugrund velli
sem notaöur er til þess aö vernda
kaupmátt launa. Sá visitölu-
grundvöllur, sem viö búum viö i
dag er i eðli sinu ósanngjarn og
hann er auk þess stórhættulegur i
efnahagskerfinu. Þaö er rétt,það
er e kkert vit i þv i að v Is itölukerfiö
skuli vera þannig upp byggt, að
þegar þjóöin veröur fyrir stór-
áföllum, eins og við mikla hækk-
un á oliuvörum, þá skuli allar
launastéttir I landinu fá
kauphækkun út á slik óhöpp, en
það er það sem gerist nú I dag. Ég
tel, að það sé launþegasamtökun-
um i landinu nauösynlegt ogeinn-
ig gagnlegt fyrir vinnumarkaðinn
almennt séð að hafa vissa visi-
tölutryggingu á launum, en það
þarf aö miða þá tryggingu við allt
annað en vísitalan er miðuð við i
dag. Nú er hún látin mæla marg-
vislegar verðbreytingar, sem
koma i rauninni litið við hinn al-
menna launamann. Það þarf þvi
að endurskoða allt það kerfi, þvi
að verði það ekki endurskoöað er
hætt viðþvi aðþað veröitekin upp
gamla viðreisnaraöferöin aö
skera visitöluna niður með öllu,
en það hefur llka i för með sér
margs konar vandkvæði”.
„... Þaö er mikil þörf á þvi aö
breyta þeim visitölugrundvelli, ...
þaö er launþegasamtökunum i
landinu nauösynlegt, ... þaö þarf
aö endurskoöa allt þaö kerfi,
...vísitölugrundvöllurinn er I eöli
sinu ósanngjarn, auk þess stór-
hættulegur i efnahagskerfinu”.
Þetta var skoöun Lúöviks Jóseps-
sonar þann 3. mai ariö 1974. Nú 5
árum siöar leggurLúövik Jóseps-
son vinstri stjórn á höggstokkinn
og reiöir öxi sina hátt á loft vegna
þess aö sú vinstri stjórn hyggst
gera þaö áriö 1979 sem Lúövik
Jósepsson vildi aö gert væri áriö
1974.
Hvorki hrátt né soðið
Lúðvik Jósepsson hefúr þannig
iöulega lýst tveimur andstæöum
skoöunum á sama hlut. Er. þaö
þarf ekki að vera vegna þess aö
hann skipti sjálfur um skoðanir
jafnoft og hann skiptir um föt.
Miklu flklegraer aö ástæöan fyrir
þessum stööugu skoöanaum-
skiptum ýmissa framámanna Al-
þýöubandalagsins, einkum hin
siðari ár, sé sú sem ég nefndi i
upphafi. Alþýöubandalagið er tint
saman úr 10 pokum, samsafn af
hinum og þessum skoðanahópum,
sem ekki eru i hefðbundnum
stjórnmálaflokki heldur i eins
konar timabundnu bandalagi
hver við annan. Og I slikum her-
búðum er ákaflega erfitt aö finna
skoöanalegan samnefnara. Þótt
þessi hópur samþykki þá hafnar
bara hinn og afleiðingin veröur sú
aö forystumenn flokksins sem
flytja mál hans opinberlega segja
eitt i dag og svo annað á morgun.
Þetta hefurveriö oger þaö sem
okkur Alþýöuflokksmönnum hef-
ur reynst langerfiöast viö aö eiga
I samskiptum okkar við Alþýðu-
bandalagiö. Þaö hefur siöur en
svo veriö vandamál i þeim sam-
skiptum, aö Alþýöubandalagiö
hafi sýnt einhverja sérstaka óbil-
girni,verið vondur viösemjandi,
sýnt hörku eöa þrákelkni. Þaö
sem erfiðast hefur verið er að Al-
þýöubandalagiö virðisteiga mjög
erfitt með aö gera upp hug sinn.
Langir og strangir fundir hafa
reynst tilgangslitlir. Ákaflega er-
fitt hefur veriö að fá annaö hvort
já eöa nei og þó svo loks hafi verið
hægtaö knýja annað hvort já eða
neiframþá hefur veriðerfitt aðfá
Alþýöubandalagiö til þess aö
standa við þá afstööu vikunni
lengur.
Nú vantar bara mann-
dóminn
Gils Guömundsson er sá þing-
maður Alþýöubandalagsins sem
er I senn þungur á bárunni, ró-
lyndur og hugull. í grein i Þjóð-
viljanum sunnudaginn 29. október
s.l. sagði hann orörétt á þessa
leiö:
„Til þess aö ná einhverju taum-
haldi á þeirri ótemju, sem óða-
veröbólgan er, þarf tvimælalaust
margvislegar samverkandi aö-
geröir og breyting á visitölukerfi
kann aö vera ein af þeim. Þar
sem þaö er sannfæring min aö
hinir almennu launþegar, þeir,
sem ekki hafa lært á verðbólgu-
kerfið,skaöist öörum fremur á
óöaveröbólgunni þegar til lengd-
ar lætur, held ég að þaö hljóti aö
verða sameiginlegt meginverk-
efni rikisstjórnar og fulltrúa
launafólksins að móta þá efna-
hags- og kjaramálastefnu, sem
tryggi eins og hægt er aö marg-
yfirlýst höfuömarkmiö stjórnar-
stefnunnar geti orðiö aö veru-
leika. Til þess dugar ekkert eitt
allsherjarlæknisráö. Enginn
læknar hitasótt meö þvi aö
fleygja hitamælinum. En i leit að
samkomulagsleiöum er sjálfsagt
aö minnast þess, aö verkalýös-
hreyfing og önnur launþegasam-
tök hafa margsinnis lýstþvi yfir,
að þau meti ýmsar aörar kjara-
bætur en kauphækkun engu miður
en krónufjöldann enda er þaö
kaupmátturinn og atvinnu-
öryggiösem máli skiptir þegar til
lengdar lætur”.
Þetta eru mikil visdómsorö og
eru þaö jafnt nú á vordögum 1979
eins og þau voru á haustdögum
1978. Þaöer réttaöþaöer fýrstog
fremst láglaunafólkiö sem
skaðast á óðaverðbólgunni þegar
til lengdar lætur. Það er rétt, aö
ein mesta kjarabót fyrir lág-
launafólksem hægteraðvinna er
aö lækna veröbólgusýkina á Is-
landi. Og þaö er líka rétt að eng-
inn læknar hitasótt með þvi aö
fleygja hitamælinum.
Rikisstjórnin hefur náð sam-
komulagi um frumvarp sem nær
mjög verulegum árangri I barátt-
unni við veröbólguna, án þess aö
um kaupmáttarskeröingu veröi
að ræöa. Það sem meira er: Meö
frumvarpinu veröur tryggö kaup-
máttaraukning á þessu ári og það
tvennt, annars vegar aö lækka
veröbólguna og hins vegar aö
vernda kaupmátt.er afrek út af
fyrir sig.
Grein sú eftir Gils Guömunds-
son sem ég vitnaði I hér áöan hét
„Manndóms verk aö vinna.” Mál-
iö er nú komiö á þaö stig, aö fyrir
Alþingi liggur ákveöiö verkefni:
árangurinn af löngum og ströng-
um fundum stjórnarflokkanna og
ráöherranna, frumvarp um
stjórn efnahagsmála sem sam-
komulag náðistum i rikissljórn-
inni fyrir nokkrum dögum. Verk-
iö biöur eftir þvi aö þaö sé unniö.
Nú er aöeins spurt um manndóm-
inn.Þannmanndóm aö vera sam-
kvæmur sjálfum sér meö þvi aö
standa við aöur gert samkomulag
en missaekki kjarkinn oghlaupa
undan árum i brimgaröinum.