Morgunblaðið - 26.04.2001, Blaðsíða 10

VIÐSKIPTI
10 C FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FYRIRRENNARI Almennu verk-
fræðistofunnar hf. var Almenna
byggingafélagið hf., sem var stofnað
árið 1941. Í apríl 1971 var verkfræði-
stofa Almenna byggingafélagsins
skilin frá móðurfélaginu er starfandi
verkfræðingar félagsins og Almenna
byggingafélagið stofnuðu fyrirtækið
Almennu verkfræðistofuna hf. Stof-
an keypti svo hlutafé Almenna bygg-
ingafélagsins árið 1974 og sameinaði
þar með fyrirtækin á ný undir sínu
nafni.
Almenna verkfræðistofan og Al-
menna byggingafélagið þar á undan
hafa komið að hönnun, eftirliti og
öðrum undirbúningi margra helstu
framkvæmda hér á landi á undan-
förnum sex áratugum. Almenna
byggingafélagið kom mikið við sögu
þeirrar uppbyggingar og iðnvæðing-
ar sem nýhafin var er félagið var
stofnað og var því á vissan hátt frum-
kvöðull nýrrar tækni og vélvæðingar
við verklegar framkvæmdir.
Almenna byggingafélagið sá bæði
um hönnun og verklegar fram-
kvæmdir. Pétur Stefánsson, fram-
kvæmdastjóri Almennu verkfræði-
stofunnar, og einn af stofnendum
hennar, og Helgi Valdimarsson, að-
stoðarframkvæmdastjóri, segja að
stofan hafi búið vel af þeirri reynslu
sem orðið hafi til hjá fyrirrennara
hennar. Bakgrunnur stofunnar í
verktakastarfsemi sé dýrmætur.
Hún hafi myndað mikinn reynslu-
sjóð hjá Almennu verkfræðistofunni
sem nýtist vel í þeim verkefnum sem
stofan taki að sér.
Fyrsta starfsár Almennu verk-
fræðistofunnar 1971 voru starfs-
menn 13 talsins en þeir eru nú um 60
að meðtöldum útibúum á Akranesi
og í Reykjanesbæ. Hluthafar í dag
eru 18, og eru þeir allir starfsmenn
stofunnar.
Almenna byggingafélagið hf.
Stofnendur Almenna bygginga-
félagsins hf. voru verkfræðingarnir
Árni Snævarr, síðar ráðuneytisstjóri
í iðnaðarráðuneytinu, og Gústaf E.
Pálsson, fyrsti framkvæmdastjóri
félagsins og síðar borgarverkfræð-
ingur, ásamt sex athafnamönnum í
Reykjavík. Frá upphafi var tilgang-
ur félagsins verktakastarfsemi og
verkfræðileg ráðgjöf. Verkefnin
voru margs konar, svo sem virkjanir,
húsbyggingar, gatna-, hafna- og
flugvallagerð, bæði á sviði hönnunar
og framkvæmda, og átti félagið hlut
að því að reisa mörg helstu mann-
virki hérlendis á árunum 1941–1970.
Dæmi um verkefni Almenna bygg-
ingafélagsins á þessum árum eru
umsjón með framkvæmdum og
hönnun Andakílsvirkjunar í Borgar-
firði, hönnun og umsjón með bygg-
ingu Áburðarverksmiðjunnar í
Gufunesi, hönnun, undirbúningur og
áætlanir um byggingu Sementsverk-
smiðjunnar á Akranesi, hönnun
Borgarspítalans í Reykjavík (nú
Landspílali – háskólasjúkrahús
Fossvogi) og bygging íþróttahallar-
innar í Laugardal. Félagið kom einn-
ig að bygginu Hafnarhvols í Reykja-
vík, Nýja bíói, Tollstöðinni,
lögreglustöðinni, Norræna húsinu,
húsi Íslenskra aðalverktaka og fleiri
byggingum. Framkvæmdir við Búr-
fellsvirkjun var síðasta verkefni
félagsins.
Miklar breytingar á 30 árum
Miklar breytingar hafa orðið á
starfsemi Almennu verkfræðistof-
unnar á þeim tíma sem liðinn er frá
stofnun hennar. Stofan tók við ráð-
gjafaþjónustu Almenna bygginga-
félagsins. Fyrst í stað einskorðaðist
ráðgjafastarfsemin við bygginga-
verkfræðileg viðfangsefni og áætl-
anagerð, en árið 1982 var fyrsti véla-
verkfræðingurinn ráðinn til
fyrirtækisins og hefur hönnun lagna
og loftræstikerfa síðan verið vaxandi
þáttur í starfsemi þess, svo og ráð-
gjöf varðandi skolphreinsun og um-
hverfismál almennt.
Meginþættirnir í þjónustu Al-
mennu verkfræðistofunnar eru for-
athuganir og undirbúningur fram-
kvæmda, hagkvæmnisathuganir,
hönnun og útboðsgagnagerð, verk-
efna- og hönnunarstjórnun, eftirlit
með framkvæmdum, kostnaðaráætl-
anir og matsstörf og umhverfismat.
Starfsemi á flestum
sviðum framkvæmda
Almenna verkfræðistofan hefur
frá stofnun annast burðarþolshönn-
un fjölda bygginga hér á landi. Þar á
meðal má nefna Borgarleikhúsið í
Reykjavík, Seðlabanka Íslands, Ráð-
hús Reykjavíkur, Flugstöð Leifs Ei-
ríkssonar á Keflavíkurflugvelli og
verslunarmiðstöðina Fjörðinn í
Hafnarfirði. Þá hafa verkfræðingar
Almennu verkfræðistofunnar og Al-
menna byggingafélagsins þar á und-
an komið töluvert að hönnun hafna
hér á landi. Má í því sambandi nefna
Sundahöfn í Reykjavík, hafnargarða
í Þorlákshöfn, Grundartangahöfn,
hafnargarð í Helguvíkurhöfn og
hafnargarð við Örfirisey í Reykjavík.
Af vatnsaflsvirkjunum sem Almenna
verkfræðistofan hefur komið að má
nefna Mjólkárvirkjun, stækkun Búr-
fellsvirkjunar, Fljótsdalsvirkjun og
endurbætur Sogsvirkjunar. Þá hefur
Almenna verkfræðistofan hannað og
haft eftirlit með byggingu flug-
brauta, vega og brúa auk þess sem
stofan hefur hannað fjöldann allan af
minni mannvirkjum auk þess að ann-
ast eftirlit með ýmsum stærri og
minni framkvæmdum.
Af verkefnum Almennu verk-
fræðistofunnar í dag má nefna eft-
irlit með framkvæmdum við Vatns-
fellsvirkjun og endurskoðun verk-
hönnunar Kárahnjúkavirkjunar,
sem stofan vinnur að ásamt fleiri
verkfræðistofum, endurbætur á
Reykjavíkurflugvelli, stækkun Flug-
stöðvar Leifs Eiríkssonar og fleira.
Lítil þróun í byggingariðnaði
Pétur segir að þróun í bygging-
ariðnaði hér á landi hafi verið lítil á
undanförnum árum. Húsagerðin hafi
til að mynda lítið þróast frá upphafi
síðustu aldar. Fyrst nú sé að verða
veruleg breyting í frágangi á húsum,
með einangrun að utan, varanlegri
utanhússklæðningu og gluggum úr
betra efni en áður hafi þekkst. Stofn-
kostnaður húsa sem byggð séu með
þessum nýju efnum og aðferðum sé
nokkuð meiri en húsa sem byggð séu
á hefðbundinn hátt. Rekstrarkostn-
aður þeirra sé hins vegar alla jafna
lægri. „Ég er þeirrar skoðunar að til
að mynda eigi ekki að byggja að há-
hýsi nema með varanlegum klæðn-
ingum og varanlegum gluggum,“
segir Pétur. „Þróun er komin af stað
að þessu leyti, sem er mjög ánægju-
legt. Nokkrir stórir og metnaðarfull-
ir verktakar eru þarna í forystu og
vonandi tekur markaðurinn við
þessu. Við höfum reynt að stuðla að
þessari þróun með því að taka þátt í
rannsóknum á loftræstum klæðning-
um með Rannsóknastofnun bygging-
ariðnaðarins, byggingadeild Reykja-
víkurborgar og Ístaki. Við erum nú í
öðru slíku verkefni ásamt Rb og
fleirum, sem gengur út á að rann-
saka tæringu á mismunandi málm-
um og tæringarvörnum. Allt er þetta
gert í þeim tilgangi að þróa varan-
legar utanhússklæðningar, til að
stuðla að framþróun í byggingariðn-
aði.“
Of stuttur undirbúnings-
og framkvæmdatími
Að sögn Péturs er algengt að und-
irbúnings- og framkvæmdatími í
meiri háttar framkvæmdum sé allt
of stuttur. Þetta sé eitt mesta vanda-
málið við framkvæmdir hér á landi.
Byggingar séu oft hálfhannaðar þeg-
ar framkvæmdir hefjist og oft verði
stórfelldar breytingar á fram-
kvæmdatímanum. Þetta hafi í för
með sér gegndarlausa yfirvinnu,
bæði á hönnunarstigi og í fram-
kvæmdum. Vinnubrögð af þessu tagi
séu hvorki hagkvæm né fjölskyldu-
væn. Mun heppilegra sé að gera ráð
fyrir raunhæfum tíma jafnt til und-
irbúnings og framkvæmda. Útkom-
an verði þá hagstæðari, bæði betri
og ódýrari mannvirki. Þó séu tilvik
sem krefjist sem allra skemmst und-
irbúnings- og framkvæmdatíma.
Slíkt eigi hins vegar alls ekki alltaf
við.
Útboðsreglur ríkisins
þarfnast endurskoðunar
„Gæfa hvers mannvirkis ræðst á
undirbúningsstiginu,“ segir Pétur.
„Hönnun er hugverk á sama hátt og
skáldsagan þar sem hvorki er hægt
að mæla magn né gæði. Óvandaður
undirbúningur leiðir gjarnan af sér
óhagkvæm og dýr mannvirki. Útboð
á hönnun er því umdeilt fyrirbæri.
Það er erfitt að bjóða alúð út á pen-
ingamarkaði. Útboð eru mikið til
umræðu meðal þeirra sem starfa á
þessum markaði. Í þessum efnum tel
ég tel til að mynda að útboðsreglur
ríkisins þarfnist endurskoðunar.
Þær eru ósveigjanlegar og útboðs-
gögnin kosta stundum jafnvel meira
en sá ávinningur sem hægt er að
hafa af útboði.“
Helgi segir að reglur EES-samn-
ingsins varðandi útboð séu túlkaðar
allt of bókstaflega hér á landi og mun
þrengra en tíðkist í nágrannalönd-
unum, t.d. í Þýskalandi. Sveigjan-
legri túlkun myndi oft á tíðum leiða
til mun betri niðurstöðu fyrir verk-
kaupa.
Þeir Pétur og Helgi eru sammála
um nauðsyn þess að breyting verði í
útboðsmálum í þá veruna að alúð og
gæði skipi þann sess við ákvörðun
framkvæmda sem þessir þættir eigi
skilið. Við undirbúning framkvæmda
þurfi að taka meira tillit til hagstæð-
ustu útkomu þeirra til lengri tíma lit-
ið en ekki að einblína á skammtíma-
sjónarmið. Mikil gerjun sé þó að eiga
sér stað í þessum efnum og fleiri og
fleiri viðskiptavinir Almennu verk-
fræðistofunnar geri sér grein fyrir
þessum atriðum.
Almenna verkfræðistofan hf. er 30 ára en rætur hennar eru tvöfalt eldri
Þátttakendur í
mörgum helstu
framkvæmdum
hérlendis
Almenna verkfræðistofan hf. er 30 ára um
þessar mundir en á rætur að rekja til ársins
1941. Grétar Júníus Guðmundsson hitti
Pétur Stefánsson, framkvæmdastjóra, og
Helga Valdimarsson, aðstoðarfram-
kvæmdastjóra, að máli í tilefni þessara
tímamóta, en stofan og fyrirrennari hennar
hafa komið að mörgum helstu framkvæmd-
um hér á landi á síðastliðnum sex áratugum.
Morgunblaðið/Kristinn
Verkfræðingarnir Pétur Stefánsson, framkvæmdastjóri, og Helgi Valdimarsson, aðstoðarframkvæmdastjóri.
gretar@mbl.is