Morgunblaðið - 21.10.2001, Side 26

26 B SUNNUDAGUR 21. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
bíó
F
YRIR utan Shrek og þá
sænsku Tillsammans
stendur fátt upp úr kraðaki
af slappleika, mistökum og
meðalmennsku frá nýliðnu
sumri í kvikmyndum. Moulin Rouge,
jafnvel A.I., hafa bjargað haustinu og
senn gengur Kvikmyndahátíð
Reykjavíkur í garð.
Á leiðinni á almennar sýningar
næstu vikurnar eru líka nokkrar
myndir sem eru tilhlökkunarefni.
Hrollvekja spænska leikstjórans
Alejandro Amenabar (Opnaðu aug-
un) með Nicole Kidman hefur hlotið
fína dóma og aðsókn vestra, gaman-
myndin Legally Blonde er enn ein
staðfesting á hæfileikum Reese
Witherspoon, breski krimminn Sexy
Beast (sjá Lundúnapistil) er óvenju-
legt framlag til þeirrar greinar og
státar af fantagóðri og furðulegri
persónusköpun Bens Kingsleys, Joy-
ride, bandarísk spennumynd eftir
hinn snjalla John Dahl lofar góðu,
franski smellurinn Amelie eftir Jean-
Pierre Jeunet er sérkennilegur róm-
ans um unga konu sem vill gera með-
bræður sína hamingjusama, The
Pledge eftir leikarann Sean Penn er
vellátinn spennutryllir um fyrrum
lögreglumann sem gefst ekki upp við
að leysa síðasta morðmál sitt og þyk-
ir Jack Nicholson fara á kostum í að-
alhlutverkinu, svo nokkur dæmi séu
nefnd úr allra nánustu framtíð.
Metsölubækur – metsölumyndir?
Ef við skyggnumst lengra bíða
margir aðdáendur tveggja ólíkra
bókmenntaverka eftir frumsýning-
um undir lok ársins. Harry Potter
and the Sorcerer’s Stone er Holly-
wood-útgáfa af hinni vinsælu bók
J.K. Rowlings, leikstýrð af Chris
Col-umbus, sem raunar er oftar en
ekki frekar slakur leikstjóri. Viðbúið
er áhorfendur flykkist til að fylgjast
með Harry í galdramannaskólanum,
eins og þeir gerðu á kvikmyndagerð
annarrar metsölubókar, Dagbók
Bridget Jones, og ekki sakar breskur
leikhópur – t.d. Alan Rickman,
Maggie Smith, auk hins unga Dan-
iels Radcliffe. Um jólin er svo von á
fyrsta hluta þríleiks nýsjálenska
leikstjórans Peters Jacksons eftir
Hringadróttinssögu Tolkiens, en
þetta verk hefur verið tvö ár í fram-
leiðslu og kostað um 200 milljónir
punda. Blaðamenn fengu 20 mínútna
forsmekk á Canneshátíðinni í vor og
vöknuðu bjartar vonir.
Háðir og óháðir
Coen-bræður eru eftirlæti margra
og nýjasta mynd þeirra The Man
Who Wasn’t There með Billy Bob
Thornton, Frances McDormand og
James Gandolfini þykir með þeirra
sterkari. Hún gerist á 6. áratugnum,
er í svart-hvítu og leikur Thornton
rakara einn sem hyggur á trygginga-
svik þegar hann kemst að framhjá-
haldi eiginkonu sinnar.
Margir bíða eftir ævisögumynd
Michaels Mann um Muhammed Ali
með Will Smith í titilhlutverkinu.
Tvær myndir úr óháða bandaríska
geiranum hafa vakið athygli og ber-
ast vonandi hingað: The Deep End
eftir Scott McGehee og David Siegel,
sem fyrir mörgum árum gerðu hina
undarlegu Suture, þykir velheppnuð
Hitchcock-æfing, og Ghostworld eft-
ir Terry Zwigoff er gamanmynd og
þroskasaga um hremmingar nýút-
skrifaðra gaggónema.
Bandarískar vonarstjörnur 2002
The Queen of the Damned er eins
konar framhald af Interview With
the Vampire, byggist á þriðju bók
Ann Rice um vampíruna Lestat, sem
hér er leikin af Stuart Townsend
(About Adam). Lestat reynir fyrir
sér sem rokkstjarna og vekur upp
frá dauðum ævaforna egypska vamp-
íru og er sú leikin af söngkonunni
Aaliyah, sem nýlega fórst í flugslysi.
Ný mynd frá Steven Soderbergh
(Traffic, Erin Brockovich) vekur
jafnan athygli og svo er einnig um
How to Survive a Hotel Room Fire,
sem ekki er byrjað að taka en á samt
að frumsýna í mars. David Duch-
ovny, Catherine Keener og Julia Ro-
berts fara með helstu hlutverk.
Salma Hayek mun vinna kapp-
hlaupið við Jennifer Lopez um hvor
ævisögumyndin um mexikóska list-
málarann Frida Kahlo kemst fyrst í
mark. Edward Norton og Geoffrey
Rush aðstoða hana á hlaupunum.
Leikstjórinn Neil LaBute vakti
verðskuldaða athygli fyrir Nurse
Betty og hann snýr aftur í vor með
Possession, sem er ástarsaga um tvo
fræðimenn í bókmenntum, Gwyneth
Paltrow og Aaron Eckhart, sem fella
hugi saman.
Mendes og Hanks, Spielberg og Hanks
Sjálfsagt bíða táningar spenntir
eftir frumraun söngstirnisins Brit-
ney Spears á hvíta tjaldinu. Myndin
hefur ekki enn hlotið nafn en Kim
Cattrall (Sex and the City) leikur á
móti skutlunni ungu.
Breski leikstjórinn Sam Mendes
sló eftirminnilega í gegn með frum-
raun sinni í kvikmyndum, óskars-
Bjartar vonir
vakna ...
Eitt ömurlegasta kvikmyndasumar í manna minnum er
að baki. Vakna bjartar vonir með vetrarmyrkrinu? Og
hvernig eru horfur 2002? spyr Árni Þórarinsson og
leitar svara.
Steven Soderbergh: Snöggur að vinna.
Reuters
Britney Spears: Leikur hér við
slöngu en leikur næst í bíómynd.
Reuters
Tom Hanks: Skúrkur hjá Mendes og
lögga hjá Spielberg.
D
RIFT verður 50 mínútur að lengd,
en mun samt sýnd í kvikmyndahús-
um ásamt stuttmyndum. Lilja
frumsemur handritið og leikstýrir.
„Myndin er eins konar ástarsaga úr
framtíðinni,“ segir Lilja. „Sagan gerist á
ónefndu svæði einhvers staðar á meginlandi
Evrópu, sem er innilokað og einangrað frá
umheiminum vegna hrikalegs umhverfisslyss.
Náttúrulögmálin eru í uppnámi, regnið ban-
vænt og dagsljós er allan sólarhringinn. Þess-
ar breytingar í umhverfinu hafa haft þær af-
leiðingar fyrir mannfólkið að það er
hugsjónalaust, fáfrótt, skeytingarlaust og af-
brigðilegt. Þetta gildir einnig um aðra aðal-
kvenpersónuna, Ana; hún er byrjuð að aðlaga
sig ríkjandi ástandi og þar með gleyma ást-
manni sínum, Noel, sem hún bjó með fyrir um-
hverfisslysið. Noel er staddur fyrir utan þetta
svæði og sagan hefst á því þegar hann snýr
aftur til að leita að Ana og ná henni á brott
með sér. Við landamærin fær hann að vita að
hann hefur aðeins 24 klukkustundir til verks-
ins því eftir það mun hann sjálfur verða fyrir
áhrifum af ástandinu, þar sem manneskjurnar
hafa gefist upp, lifa í viðjum vanahugsunar og
fást ekki um það sem gefur mannlífi gildi. No-
el tekst engu að síður þessa hættuför á hendur
og smátt og smátt þarf hann að horfast í augu
við sín eigin lífsviðhorf og hugsjónir; hann
skynjar að lífið er flóknara en hann hélt og það
sem kannski er kallað þroski.“
Skyldur listamanna
Lilja segir að þema myndarinnar hafi lengi
búið innra með henni. „Við höfum að mörgu
leyti aðlagað okkur tíðarandanum, ríkjandi
efnishyggju og þeirri forheimskandi afþrey-
ingu sem hellist stöðugt yfir okkur. Ég er
þeirrar skoðunar að stöndum við frammi fyrir
þróun sem okkur mislíkar og höfum rödd, sem
heyrist, þá beri okkur skylda til að tjá okkur
um það. Allir, sem starfa við listsköpun, hafa
skyldum að gegna.“
Þetta þema sé ekki bundið við ákveðið land
eða lönd og því gerist sagan í alþjóðlegum,
uppdiktuðum heimi, hvorki í Noregi né á Ís-
landi, þeim löndum, sem hún þekki best. „Þess
vegna er myndin gerð á ensku; allir leikararn-
ir tala ensku með afar mismunandi hreim. Og
allir tökustaðir voru valdir og settir þannig
saman í myndinni að þeir þekkjast ekki sem
tiltekið land. Ég tók myndina mestanpart í
Prag vegna þess að þar eru mörg yfirgefin
verksmiðjusvæði sem hentuðu vel til að skapa
sögunni rétta umgjörð.“
Að eigin frumkvæði
Viðbótartökur fara svo fram í Ósló í næsta
mánuði. Lilja þekkir Prag vel því þar hefur
hún nýlokið ársnámi í leikstjórn og handrits-
gerð frá kvikmyndaskóla Tékklands, FAMU,
en áður hafði hún numið í þrjú ár við The
London International Film School. Hún hefur
starfað við dagskrárgerð hjá norska ríkissjón-
varpinu, gert stuttmyndir fyrir það og unnið
við ýmsar hliðar kvikmyndagerðar. Drift
gerði hún að eigin frumkvæði og lagði upp
með aðeins um 840.000 íslenskra króna sem
hún fékk sem styrk frá norsku kvikmynda-
stofnuninni. Síðan komu kvikmyndafyrirtæk-
ið The Sound Factory í Noregi og framleið-
andinn Fredrik Pryser til samstarfs. „Og nú
þegar ég hef sýnt norska ríkissjónvarpinu
myndefnið hefur það óskað eftir að koma sem
meðframleiðandi að verkinu á lokasprettinum.
Myndin mun að lokum kosta um 12 milljónir
íslenskra króna.“
Aðalhlutverkin í Drift leika Mads Ousdal,
sem leikið hefur í bíómyndunum Detektor,
Det störste i verden og Bryllupet, auk norska
þjóðleikhússins, en hann er sonur þekktasta
leikara Norðmanna, Sverre Ankers Ousdals,
og Marianela Maldonado frá Venesúela, sem
er menntuð í handritsgerð og leikstjórn frá
London Film and TV School, en hefur líka
leikið í stuttmyndum, m.a. Standing Still eftir
Lilju, sem íslenska ríkissjónvarpið hefur fest
kaup á.
Forfæring kvikmyndarinnar
Hún kveðst hafa vitað alla tíð að hún myndi
leggja fyrir sig sköpun í máli og myndum. „Ég
hef skrifað mikið gegnum tíðina,“ segir hún,
„en flestar hugmyndir mínar henta, held ég,
myndmáli betur en ritmáli. Kvikmyndin sam-
einar þau listform, sem ég hef áhuga á, hefur
bein og milliliðalaus áhrif og nær til fleira fólks
en aðrar greinar; hún forfærir áhorfendur á
alveg sérstakan hátt. En jafnvel fyrir rithöf-
und er kvikmyndanám mikilvægt, því þar er
kennd hefðbundin frásagnartækni. Við að
skrifa kvikmyndahandrit lærir maður að
skera burt allt sem ekki er nauðsynlegt fyrir
frásögnina; að hnitmiða texta sinn fyrir kvik-
myndaformið, sem krefst þess að allt þjóni
skýrum tilgangi, er afar gagnlegt til að komast
að því hvað maður vill í raun og veru segja. Ég
fór í kvikmyndanám í London vegna þess ég
taldi að það myndi nýtast mér, burtséð frá því
hvert listsköpun mín myndi að lokum stefna.“
Lilja segist ekki hafa orðið fyrir vonbrigð-
um. „Í skólanum fékk ég tækifæri, ekki aðeins
til fræðilegs og tæknilegs náms, heldur til að
gera kvikmyndir sem ég vil helst ekki sjá aft-
ur, þ.e. til að gera mistök og læra af þeim. Í
náminu felst einnig að horfa á mikinn fjölda
kvikmynda og greina þær og af því lærir mað-
ur einnig. En það hversu óskaplega erfitt er að
gera góða kvikmynd rennur ekki upp fyrir
manni nema með því að gera kvikmyndir sjálf-
ur.“
Þegar hún er beðin að nefna kvikmyndahöf-
unda sem hafi haft mest áhrif á hana nefnir
hún Wong Kar-wai, Bergman, Bertolucci, Pol-
anski, Kieslowski, Antonioni, David Lynch,
Jim Jarmusch, Hal Hartley, Truffaut, Godard
og kveðst geta haldið lengi áfram. „En,“ bætir
hún við, „ég held að sá leikstjóri sem á síðustu
árum hefur snert mig mest sé Andrej
Tarkovsky; myndmál hans og ljóðræna, heið-
arleiki og ábyrgð sem listamanns eru einstæð
og aðdáunarverð.“
Með Ísland í hjartanu
Lilja er dóttir Ingólfs Margeirssonar rithöf-
undar og norska blaðamannsins Tone Mykle-
bost og hefur búið í báðum löndum, en þó
lengst af í Noregi. „Í Noregi hef ég alla tíð átt
stæsta tengslanetið og mesta möguleika til að
koma því í framkvæmd sem ég vil, vegna þess
hversu vel ég þekki til. En Ísland er á vissan
hátt landið, sem stendur hjarta mínu næst. Ég
er full af þjóðernisstolti þegar Ísland er ann-
ars vegar. Af einhverjum ástæðum finnst mér
ég afar íslensk í hugsun og tengjast landinu
sterkum böndum; þetta eru eins konar
töfrar.“
Hún hefur fylgst með vexti og viðgangi ís-
lenskrar kvikmyndagerðar og hrifist af mynd-
um á borð við Engla alheimsins og 101
Reykjavík. „Ef ég hefði handrit og möguleika
til að gera mynd heima á Íslandi myndi ég
ekki hika. En núna er málið að ljúka við Drift
og halda svo áfram. Ég er byrjuð að skrifa
handrit að leikinni mynd í fullri lengd, sem ég
ætla að sækja um þróunarstyrk fyrir. Þegar
ég hef lokið við það á næsta ári verður fróðlegt
að sjá hvort landið sýnir mesta áhugann – Ís-
land eða Noregur!“
Ástarsaga úr ískyggilegri framtíð
Lilja Ingólfsdóttir, 25 ára kvikmyndaleikstjóri, er nú að vinna að
fyrstu leiknu mynd sinni í Noregi og Prag. Hún er óhugnanleg fram-
tíðarsýn, hefur vinnutitilinn Drift og verður frumsýnd í norskum bíó-
um í byrjun næsta árs.
Morgublaðið/Espen Röst
Við tökur í Noregi: Lilja leikstýrir frumrauninni.
ath@mbl.is