Morgunblaðið - 21.02.2002, Blaðsíða 6

6 C FIMMTUDAGUR 21. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ

























































































NVIÐSKIPTI ATHAFNALÍF
Hvort er betra að dreifa eignasafni mikið eða dreifa því lítið og
hafa í staðinn hluta þess í peningum? Stanley, verkfæraframleið-
andinn kunni, flýr skattbyrði Bandaríkjanna og fer til Bermúda.
Fjárfestar með öll eggin í sömu
körfunni og skattaparadís
Í GEGNUM tíðina hefur verið hægt að
skipta fjárfestum almennt í tvo hópa, þá sem
kaupa verðbréf til að eiga til lengri tíma og
aðra sem kaupa verðbréf með það í huga að
geta selt þau aftur skömmu síðar með hagn-
aði. Hópurinn sem fjárfestir til að eiga bréf til
lengri tíma er meira ríkjandi meðal fjárfesta í
dag, enda hefur sú fjárfestingarstefna borið
góðan árangur undanfarna áratugi. Hluta-
bréfamarkaðir hafa verið gjöfulir og þeir sem
hafa átt safn bréfa í stórum og stöndugum
fyrirtækjum hafa séð fjárfestingar sínar
margfaldast í verðgildi. Warren Buffet, fræg-
asti fjárfestir heimsins í dag, er þekktastur í
þessum hópi. Almennt hugarfar hvað varðar
fjárfestingarstefnur var hins vegar allt annað
árið 1935, þegar bókin The Battle for Invest-
ment Survival var útgefin (reyndar sama ár
og Security Analysis eftir Graham, sem Buff-
et byggði fjárfestingarspeki sína að stórum
hluta á). Mögru árin frá 1929 til 1933, þegar
verðgildi Dow Jones-hlutabréfavísitölunnar
féll tæplega 90%, fékk margan fjárfestinn til
að líta svo á að aðeins væri hægt að hagnast á
hlutabréfum með skammtímafjárfestingu í
huga, enda gátu afar fáir sem keypt höfðu
hlutabréf til að eiga til lengri tíma státað af
þolanlegri ávöxtun á því tímabili. Höfundur
bókarinnar, Gerald M. Loeb, var í þeim hópi
sem þá var ríkjandi meðal fjárfesta. Fjárfest-
ingarspeki hans og Warrens Buffets átti það
sameiginlegt að telja hlutabréf vera helstu
leiðina til að hagnast mikið og að ekki ætti að
leggja áherslu á dreifingu safns heldur að
kaupa aðeins hlutabréf í stórum og traustum
fyrirtækjum á hagstæðu verði. Aðferðafræð-
in sem Loeb beitti er þó gjörólík stefnu Buff-
ets, og þess virði að skoða nánar, sérstaklega í
ljósi þess að Buffet sjálfur hefur nýlega varað
við að ávöxtun hlutabréfa veiti líklegast slak-
ari ávöxtun næstu árin en flestir fjárfestar
gera sér vonir um. Að mati Loebs eru allir
þeir einstaklingar sem þéna umfram það sem
þeir eyða sjálfkrafa fjárfestar, hvort sem þeir
gera sér grein fyrir því eða ekki. Markmið
fjárfestinga í hnotskurn er að varðveita þær
umframtekjur til væntanlegra nota síðar.
Loeb bendir á hversu verðbólga hefur nei-
kvæð áhrif á gildi fjármagns og því þarf stöð-
ugt að leitast við að ávaxta fé umfram verð-
bólgu hverju sinni án of mikillar áhættu. Í því
felst barátta hvers fjárfestis. Í hans tíð voru
verðtryggð skuldabréf óþekkt fyrirbrigði en í
dag hefði hann sjálfsagt verið mikill aðdáandi
slíkra fjárfestingarleiða.
Ólíkt þeirri goðsögn sem í dag er ríkjandi,
að langtímafjárfestar eigi að hafa meginhluta
fjárfestinga sinna í hlutabréfum, leggur Loeb
mikla áherslu á að fara varlega í þeim efnum
og eiga ávallt talsvert magn af lausu fé á hlið-
arlínunum. Hann mælir með að þeir sem eru
að hefja hlutabréfafjárfestingar ættu aðeins
að fjárfesta um 10% af eigin fé í hlutabréfum
og læra af þeirri reynslu, góðri eða slæmri,
sem hlýst af þeirri fjárfestingu. Um leið og
fjárfestingin fer að skila augljósu tapi, t.d. 10–
15% neikvæðri ávöxtun, skal selja bréfin og
læra af mistökunum. Ef þau hækka í verði
skal halda þeim fram að þeim tímapunkti sem
augljós merki fara að koma fram um að frek-
ari hækkanir séu ólíklegar til styttri tíma. Sá
tímapunktur er ekki mældur í árum heldur
aðeins vikum eða mánuðum.
Með því að hafa alltaf dágóðan hluta af
eignasafni fjárfestis í skammtímabréfum er
áhættan á tapi lítil. Loeb kemur einnig með
sterk rök fyrir því að slík stefna geri fjárfesti
það auðveldara að líta skynsamlega á hluta-
bréfafjárfestingar sínar. Hann bendir á að
það stoði lítt að fela vanþekkingu á hluta-
bréfafjárfestingum með dreifingu á bréfum í
eignasafni, því ef hlutabréfamarkaðir falla al-
mennt er áhættudreifing safns léleg vörn
gegn tapi. Með því að hafa aðeins hluta af eign
sinni í hlutabréfum er auðveldara að verjast
mannlegu eðli sem hefur neikvæð áhrif á rök-
rétta ákvörðunartöku, m.a. að selja með tapi,
þó svo að öll skynsemi bendi til þess að upp-
hafleg fjárfestingarákvörðun hafi verið
óskynsamleg. Aðeins þannig getur fjárfestir
leyft sér að einbeita sér að þeim fáu fjárfest-
ingum sem hann telur að veiti mestan hagnað.
Þetta er fjárfestingarspeki sem hefur e.t.v.
lítið fylgi í dag, en er hugsanlega vanmetin.
Fylgst með
eggjakörfunni
mixa@sph.is
„Mesta öryggið felst í því að leggja töluverðan hluta af
eggjum þínum í eina körfu og fylgjast vel með körfunni,“
segir í bókinni The Battle for Investment Survival
ll FJÁRFESTINGAR Már Wolfgang Mixa
◆
FLESTIR hafa einhvern tíma gripið í
Stanley verkfæri þegar þurft hefur að taka
til hendinni, en færri vita líklega að fram-
leiðandi þeirra, Stanley Works, er fyrirtæki
sem frá stofnun, eða í 159 ár, hefur verið
staðsett í Connecticut-ríki í Bandaríkjun-
um. Fyrirtækið, sem greinilega er ekki
mikið fyrir breytingar, tilkynnti nú í vik-
unni að ætlunin sé að flytja höfuðstöðv-
arnar til Bermúdaeyja. Að vísu verður eng-
in starfsemi flutt til sólskins- og skatta-
paradísarinnar, fyrirtækið er aðeins að
flytja lögheimili sitt.
Ástæða flutningsins er skattahagræði, en
samkvæmt The Wall Street Journal verður
skattasparnaðurinn jafnvirði um þriggja
milljarða íslenskra króna á ári.
Stanley Works mun eftir sem áður greiða
skatta í Bandaríkjunum af því sem þar er
selt, en erlendar tekjur sem nema nú um
28% tekna fyrirtækisins, valda því að með
flutningi lögheimilisins tekst fyrirtækinu
að ná skatthlutfalli sínu úr 32% niður í 24%.
Í The Wall Street Journal kemur fram að
fyrirtækið er aðeins eitt margra sem á síð-
ustu árum hafa flutt lögheimilið frá Banda-
ríkjunum vegna skatta. Óvíst er hvort Ís-
landi tekst með lækkun tekjuskattshlutfalls
í 18% að ná til sín fyrirtækjum í þessum
hugleiðingum, en verði stigin frekari skref
aukast líkurnar á að gamalgróin bandarísk
fyrirtæki skjóti upp kollinum hérlendis.
ll VIÐSKIPTI Haraldur Johannessen
Stanley fer til Bermúda
haraldurj@mbl.is
F
JÖLDI stöðugilda við banka-
störf er einn þeirra mæli-
kvarða sem leggja má á banka-
kerfið þegar reynt er að meta
hvert stefnir og hvort ná megi
fram auknu hagræði, en færri stöðugildi
þýða almennt meira hagræði. Á árunum
1990 til 2000 fjölgaði stöðugildum í íslenska
bankakerfinu um 215, eða 7%, fór úr 2.944 í
3.158. Það sem er ekki síst athyglisvert við
þessar tölur er að fjölgunin á sér stað á
seinni helmingi tímabilsins, því þá er fjölg-
unin 19% eftir að 10% fækkun hafði verið á
fyrri hluta áratugarins.
Það sem hér er kallað bankakerfi eru við-
skiptabankarnir Íslandsbanki, Landsbanki
og Búnaðarbanki, auk sparisjóðanna, sem
eru rúmlega tuttugu, og Sparisjóðabankans,
viðskiptabanka sparisjóðanna. Inni í tölunni
er einnig Reiknistofa bankanna, en þar
starfa rúmlega eitt hundrað manns og hafa
gert allt þetta tímabil. Inni í þessari tölu eru
hins vegar ekki fjárfestingarbankar, fjár-
festingarlánasjóðir, eignaleigufyrirtæki eða
fyrirtæki í verðbréfa-
þjónustu, en samanlagð-
ur fjöldi stöðugilda hjá
þessum fyrirtækjum og
stofnunum var 674 í árs-
lok 2000, en hafði aðeins
fjórum árum áður verið
287 og sýnir þessi mikla
fjölgun vel þá gerbreyt-
ingu sem orðið hefur á
þessum markaði á örfá-
um árum. Samanlagt má
því segja að í árslok 2000
hafi verið rúmlega 3.800
stöðugildi á fjármála-
markaðnum hér á landi og
eru þá starfsmenn ýmissa
annarra stofnana og fyr-
irtækja, svo sem lífeyris-
sjóða og tryggingafélaga,
undanskildir, en þó má
halda því fram að í það
minnsta hluti þeirra starfi
beint á fjármálamarkaði.
Þar sem laun og launa-
tengd gjöld eru yfirleitt á
bilinu 50%–55% af rekst
hér á landi mun hagræðin
með sér fækkun starfsm
vill ef af hugmyndum u
málamiðstöð hér á lan
mannavelta mun þó ef t
verkum að sú fækkun þ
fjöldauppsagnir.
Á móti verður að geta
ungis starfsmönnum ba
fjölgað, heldur einnig eig
tvöfölduðust eignir að bak
í bankakerfinu á þriggj
1997 til 2000, og á síðasta
áfram að vaxa hratt. Þar
aðalskýrins þessarar au
segja að hún sé aðallega
útlánum.
Afgreiðslustöðum fjölgar
Annar mælikvarði á hag
inu, sem þó tengist fjöld
fjöldi útibúa og afgreið
sparisjóða. Þessi fjöldi h
undanförnum árum, en fr
þessa dags hefur fjölgað
staði á landinu, úr 181 í
ekki eins hjá öllum, því hj
fækkar til dæmis um níu
fjölgar um fjórtán hjá sp
er ekki alveg ósvipað þró
er fækkunin mest hjá L
fjölgunin mest hjá sparis
borgarsvæðinu hefur
fjölgað um fjóra síðasta
74, en voru 70 í nokkur ár
fjölgun verður þrátt fyr
hjá öllum viðskiptabö
greiðslum sparisjóðanna
ellefu á síðustu fjórum á
frá því fyrir rúmu ári.
Ekki þarf annað en s
afgreiðslustaða viðskipt
sjóða til að láta sér koma
að draga úr kostnaði í b
fram hagræðingu með
eða sparisjóða. Alþjóðle
vísbending um að gera m
að sameina fyrirtæki á
hvort sem er innan banka

  !  
 
## 
$ ! %" ! %&  !
 ' !  
( 
)***
+***
***
*
 + ) , - *
+,
+.-
  
0  ! 
 ' " 

" ! /01 2

 /01  
3 /01 '2
 3
 (
4  
" 
0

 5 $ ! &  !   ' 2 3

-4

4

#4

14 -4
Spara má
milljarða í
bankakerfin
Að sumu leyti hefur orðið hagræðing í bankakerfinu á undanf
um, en hana má að hluta til þakka þenslu í útlánum bankanna
un Haraldar Johannessen kemur fram að hægt er að ná fram
hagræðingu í bankakerfinu með auknum sameiningum og ben
nokkra kosti sem fyrir hendi eru.
Á síðustu árum hefur afgreiðslustöðum banka og starfsmönn
fjölgandi, sem segir að hægt er að hagræða í bankakerfinu
ll FRÉTTASKÝRING bankakerfið