Morgunblaðið - 28.02.2003, Blaðsíða 3

DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. FEBRÚAR 2003 B 3
Kringlunni & Hamraborg
Vor 2003
Ný sending
[s
v
a
rt
á
h
v
ítu
]
568 4900 552 3636
mikið úrval af
fallegum vorvörum
laxaroði
það sem miður fór væri mér að
kenna. Hann álasaði mér líka í sífellu
fyrir að vera kynköld og það versta
var kannski að ég fór að reyna að
þóknast honum í kynlífinu. Ég var
orðin algjörlega niðurbrotin mann-
eskja,“ segir Hrafnhildur Ýr og lýsir
kinnroðalaust hvernig maðurinn
nýtti sér þjónkunarlund hennar. „Til
þess að sýnast áhugasöm og nýj-
ungagjörn stakk ég eitt sinn upp á
kynlífi þar sem ég væri bundin. Leik-
ar fóru svo að hann nýtti sér varn-
arleysi mitt með afar ruddalegum
hætti. Um leið og ég grátbændi hann
um að losa mig lék hann sér að
brenna mig með kertavaxi og og tróð
meðal annars frosnum matvælum
upp í leggöngin. Þú vildir þetta, þú
baðst um þetta, endurtók hann svo í
sífellu.“
Fjarræn á svip segist Hrafnhildur
Ýr núorðið geta horft tilbaka án þess
að komast í uppnám. „Andlegt of-
beldi er undanfari líkamlegs ofbeldis.
Þessir menn ganga eins langt og þeir
geta, þeir vilja halda sínu valdi. Nán-
ast hver sem er getur orðið fórnar-
lamb ofbeldis, en þær manngerðir
sem beita því eru afar líkt innrétt-
aðar,“ segir Hrafnhildur Ýr. Íris
Anita tekur í sama streng, en bendir
á að sumir ofbeldismenn geti átt sér
viðreisnar von. „Þeir sem sjálfir hafa
alist upp við ofbeldi eiga kannski
möguleika á hjálp, en siðblindingjun-
um er ekki viðbjargandi.“
Heimilisofbeldi
endurspeglast í hegðun barna
Þær voru bara þrjár þegar þær
lögðu upp í Herferðina gegn heim-
ilis- og kynferðisofbeldi, en ekki leið
á löngu þar til fjöldi kvenna bauðst til
að leggja þeim lið með ýmsum hætti.
Herinn er orðinn fjölmennur og fer
víða. Opin hús, þemakvöld og fyrir-
lestrar hafa verið haldnir víðsvegar á
höfuðborgarsvæðinu og úti á landi; í
leik- og grunnskólum, félagsmið-
stöðvum og hvarvetna sem þeirra er
óskað. Á heimasíðunni herferd.tk er
nokkrum stuðningsaðilum þakkað,
en framlag kvennanna er sjálfboða-
vinna.
„Sjálfar erum við að þessu af hug-
sjón og áhuga en ekki vegna peninga,
enda borgum við frekar með okkur.
Allt okkar starf er í náinni samvinnu
við Kvennaathvarfið. Við ákváðum
að halda fyrirlestrana sjálfar og
fengum því konur hjá Kvennaat-
hvarfinu og Stígamótum til að yfir-
fara þá. Þangað vísum við líka þol-
endum og aðstandendum, sem leita
til okkar.“
Þeim finnst leik- og grunnskólar
vera þarfur vettvangur umræðunn-
ar, enda hafi heimilisofbeldi áhrif á
líðan barns og endurspeglist í hegð-
un þess. Ef kennara grunar að ekki
sé allt með felldu hjá barninu heima-
fyrir þurfi hann að vita hvernig best
sé að bregðast við. Íris Anita og
Hrafnhildur Ýr segja algengt að
jafnvel þótt ekki þurfi að gefa upp
nafn hjá barnaverndarnefnd, veigri
margir sér við að tilkynna grun um
ofbeldi ef ske kynni að hann væri
ekki á rökum reistur og þeir væru að
skipta sér af því sem þeim kæmi ekki
við. „Kennarar þurfa sérstaklega að
vera á varðbergi. Einnig er afar
brýnt að þeir tali við börnin um að til
séu menn, sem hafi illt í hyggju,
hvernig líklegt sé að þeir beri sig að
og nauðsyn þess að börnin segi frá,
hver sem í hlut á.“
Afleiðingar klámvæðingarinnar
Umfram allt segja þær að opin
umræða á heimilum geti komið í veg
fyrir að börn og unglingar verði fórn-
arlömb ofbeldismanna og klámvæð-
ingarinnar svokölluðu. Þær hafa líka
áhyggjur af því síðarnefnda og segja
afleiðingarnar birtast í hnignandi
siðferðisvitund unga fólksins, sem
þær eru vissar um að helgist af skorti
á fræðslu og uppbyggilegri umræðu
á heimilum og í skólum.
„Til þess að sporna við áhrifum á
óheftu aðgengi að hvers kyns klámi,
sem gefur brenglaða mynd af kynlífi,
verður að auka fræðslu. Kynfræðsla í
skólum er löngu úrelt, því ekki er nóg
að ungmennin læri um staðreyndir,
svo sem nöfnin á líffærunum, hvernig
börn verða til og þvíumlíkt. Eitt af
markmiðum okkar er að koma
fræðslu um kynferðisofbeldi inn í
námskrá leik- og grunnskóla. Leggja
þarf meiri áherslu á siðfræði og að
fræða þau um hvað felist í kynferðis-
ofbeldi, hópkynlífi og munnmökum
svo dæmi séu tekin af því sem sum
þeirra hafa orðið fyrir, ástunda eða
hafa prófað. Þegar munnmök eru
orðin aðgangseyrir tólf til sextán ára
stelpna í partí, eins og brögð eru að,
er greinilegt að hvort kynið um sig
ber litla virðingu fyrir sjálfu sér og
hvort öðru. Sumum, strákum og
stelpum, finnst hópkynlíf alveg eðli-
legt, eða í það minnsta bara smart,“
segja Íris Anita og Hrafnhildur Ýr
um raunveruleika unga fólksins, sem
þeir fullorðnu hafi litla innsýn í.
Þeim rennur til rifja þjónkunar-
lund stelpna gagnvart strákum og
segja hana bjóða upp á misbeitingu.
Sem dæmi um tíðarandann segir
Íris Anita þekkja til tveggja sautján
ára stelpna, sem buðu jafnaldra sín-
um að horfa á þær, allsberar, hnoð-
ast hvor á annarri, og taka aðfarirnar
upp á myndband. Svo leyfðu þær
stráknum eitthvað að potast með,
segir hún og bætir við að þeim hafi
þótt þetta voða töff og smart og boðið
þeim sem vildu að horfa á mynd-
bandið. „Gamla, góða trúboðsstell-
ingin í einrúmi með kærastanum sín-
um virðist eiga undir högg að sækja,“
segir Hrafnhildur Ýr, meira í gríni
en alvöru. Eða hvað…?
„Okkur finnst bara allt ganga út á
að prófa allt; kynlíf með sama kyni,
endaþarmsmök og hvaðeina,“ svara
þær og byggja ummælin á viðhorf-
um, sem þær hafa heyrt meðal
sumra unglinga í tengslum við her-
ferðina. Þær segjast þó ekkert vera
að prédika algjört skírlífi, bara að
stelpur eigi ekki að sofa hjá fyrr en
þær séu tilbúnar og treysti rekkju-
nautnum. „Annars er undarlegt að í
kynfræðslu og umræðum er sjónum
alltaf frekar beint að stelpunum en
strákunum. Þeir eru svolítið útundan
og því kannski ekki nema von að þeir
séu ekki alveg með á nótunum um
hver séu eðlileg siðferðileg mörk,“
bæta þær við.
Sjálfshjálparhópar
Undanfarið hefur hálfgerð her-
kvaðning staðið yfir að hjá Írisi
Anitu, Hrafnhildi Ýr og hinum frum-
kvöðlum herferðarinnar. Þær hafa
sett á laggirnar sjálfshjálparhópa
fyrir þolendur heimilisofbeldis og að-
standendur þeirra og hefst starf hóp-
anna á allra næstu dögum. Leiðbein-
endur eru allir þolendur, sem hafa
fengið þjálfun sem leiðbeinendur hjá
aðstandendum herferðarinnar og
með stuðningi frá Kvennaathvarfinu.
Tekið verður á öllum þáttum ofbeldis
og afleiðingar þess ræddar ofan í
kjölinn.
„Þrátt fyrir að hafa verið hjá sál-
fræðingum og í ýmiss konar fjöl-
skylduráðgjöf, virðast þolendur oft
ná betri árangri í að byggja sig upp
með því að deila reynslu sinni með
öðrum þolendum. Það myndast sér-
stök tengsl þeirra á milli og þeir fá
styrk hverjir frá öðrum. Þegar ein
segir frá er viðkvæðið oft „já, ein-
mitt, „minn“ var svona líka. Hópun-
um er skipt upp eftir aðstæðum
hvers og eins og reynt verður að hafa
fólk með svipaða sögu í sama fjög-
urra til fimm manna hópi ásamt leið-
beinanda. Þeir sem áhuga hafa á að
kynna sér fyrirkomulagið geta sent
okkur tölvupóst; herferd@hot-
mail.com. Við ætlum að hittast einu
sinni í viku í þrjá mánuði, skiptast á
hugmyndum um starfið, tala um til-
finningar, sekt, skömm, kynlíf og
annað sem fólk hefur upplifað og
þarf að tjá sig um.“
Hamingjusamar „Sögur“
Íris Anita og Hrafnhildur Ýr eru
fullar eldmóðs og ætla að halda
áfram að starfa í þágu þolenda heim-
ilisofbeldis um ófyrirsjáanlega fram-
tíð. Um lífið að öðru leyti upplýsir
Hrafnhildur Ýr að hún sé að ljúka
námi í ferðamálafræðum í Háskóla
Íslands og eigi núna góðan kærasta.
Einn slíkan á Íris Anita einnig, en
hún á líka tvö börn. Um fyrirmynd-
irnar að Sögu gegnir sama máli. Þær
hafa slitið samböndum sínum við of-
beldisfulla sambýlismenn og náð átt-
um með góða menn sér við hlið. Sjálf
var Saga komin með kærasta, einkar
góðan og geðþekkan mann, og ófrísk
í bókarlok.
En þá er komið að tveimur spurn-
ingum sem brunnu á blaðamanni eft-
ir lesturinn. Í bókinni verður Jóhann
sálfræðingur, hefur það einhverja
skírskotun?
„Persóna hans er að hluta byggð á
fósturföður „einnar Sögunnar“, sem
var barnasálfræðingur og misnotaði
hana frá unga aldri. Sem sýnir að
engu skiptir hverrar stéttar þessir
menn eru sem haldnir eru svona
ónáttúru,“ segir Íris Anita, en tekur
fram að barnasálfræðingurinn sé er-
lendur og hafi hvorki búið né starfað
hér á landi.
Og spurning tvö: Af hverju kaus
Íris Anita að hafa endinn þannig að
vel mátti ímynda sér að sálarheill
Sögu væri undir því komin að hún
eignaðist svona gegnumgóðan og
hjálpsaman kærasta?
„Fyrst og fremst til að
sýna fram á að slíti konur
sambandi við ofbeldis-
menn geti þær átt sér
gott líf. Þær þurfa að
læra af vondri
reynslu, en ekki að
heimfæra hana á
alla karlmenn. Ég
vildi hafa söguna eins
sanna og hægt væri og þar
sem allar „Sögurnar mín-
ar“ voru komnar í ham-
ingjusöm sambönd hélt
ég mig algjörlega við
sannleikann að því leytinu,“
segir Íris Anita og ljóstrar
upp að aðalfyrirmynd Jóhanns
hafi nýverið fengið eins makleg
málagjöld og búast mátti við sam-
kvæmt íslensku réttarkerfi.
 Afleiðingar klám-
væðingarinnar birtast
í hnignandi siðferð-
isvitund
 Í kynfræðslu er
sjónum frekar beint
að stelpum en
strákum. Þeir eru svo-
lítið útundan og því
kannski ekki nema
von að þeir séu ekki
alveg með á nótunum
um hver séu eðlileg
siðferðileg mörk
 Þessir menn ganga
eins langt og þeir
geta, þeir vilja halda
sínu valdi
vjon@mbl.is
ARMBÖND úr laxa- og hlýraroði vöktu athygli japanskra versl-anaeigenda á sýningu íslenskra fatahönnuða á tískuviku í Par-ís í október sl. Ásdís Jónsdóttir fatahönnuður, annar eiganda
verslunarinnar Gust og dísjón, hefur í samvinnu við Guðlaugu Hall-
dórsdóttur, eiganda verslunarinnar Má Mí Mó, hannað armböndin og
selt til Japans. „Við fengum pöntun upp á hundrað armbönd og það
var vel viðráðanlegt,“ segir Ásdís.
Hún og Guðlaug hafa nóg að gera hvor í sínu lagi en vinna saman
föt af og til og þá er það Ásdís sem sníður og saumar en Guðlaug þrykkir.
Þannig var það líka með ullarsjöl sem þær hönnuðu í sameiningu og fóru
með til Parísar árið 2001. Sjölin voru í ýmsum litum, úr þæfðri íslenskri ull
og með þrykki úr gúmmífroðu í ýmsum litum. Þessi sjöl vöktu einnig
áhuga Japana sem pöntuðu hundrað stykki. Ekki var um sömu verslanir að
ræða. Sjölin voru framleidd í ýmsum litum, t.d. bleiku, grænu, hvítu og
bláu og að sögn Ásdísar nutu sjöl með samlitu þrykki mestra vinsælda.
Alíslenskt hráefni
Ásdís og Guðlaug hanna bæði armböndin og sjölin undir merkinu
Milljón. Roðarmböndin eru unnin úr roði af hlýra eða laxi
en roðið fá Ásdís og Guðlaug frá Sjávarleðri hf. unnið
og litað. Armbandið verður til þegar roðinu er rúllað
upp og hneppt saman með tölu úr slípuðu hrein-
dýrshorni. Ásdís er ánægð með að allt hráefnið
er alíslenskt. „Svo er það nú oft talin flottasta
hönnunin þegar maður nær að vera ekki
að vinna hlutina of mikið. Svona arm-
band getur verið eins og fínasti skart-
gripur við fínan topp eða kjól.“
Ásdís segir að Útflutningsráð eigi stóran
þátt í að koma íslenskum hönnuðum á framfæri
erlendis. Útflutningsráð leigir sýningaraðstöðu í
París fyrir íslensku hönnuðina og sumir ná þar sölu-
samningum þar sem innkaupastjórar verslana ganga á
milli sýningarstaða.
Armband eða servíettuhringur
Nokkuð hefur einnig selst af armbönd-
um Ásdísar og Guðlaugar hér á landi.
„Við vorum nú svolítið hissa um daginn
þegar ein og sama konan keypti mörg
stykki. Það kom í ljós að hún notaði armbönd-
in sem servíettuhringi þegar hún bauð upp á
fisk í matarboði,“ segir Ásdís brosandi og er
ánægð með að armböndin hafa mikið notagildi.
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Roði af laxi eða hlýra er rúllað upp og hneppt saman með tölu úr slípuðu
hreindýrshorni.
Armbönd úr
vekja lukku í Japan
H
Ö
N
N
U
N