Morgunblaðið - 30.03.2003, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. MARS 2003 B 3
eins og hægt er. Í því samhengi er
hlutleysi ekki síður mikilvægt og að
gagnsæi sé tryggt.“
– Eru kvikmyndir list eða iðnaður?
„Þær eru hvort tveggja. Ég held að
Orson Welles hafi talað um að mál-
arinn þyrfti pensil, rithöfundur
penna, en leikstjórinn her. Það gerir
listformið svo erfitt; þessi blanda af
listrænu höfundarverki og iðnaðinum
sem þarf að vera til staðar. Kvik-
myndavorið á Íslandi hefur verið erfið
fæðing og kostað marga kvikmynda-
gerðarmenn sem lögðu allt undir hús-
in sín. En með elju frumherjanna og
einhverri aðstoð frá Kvikmyndasjóði
hefur tekist að byggja upp sterka
grein og öflugan iðnað.
Þurfa ekki að veðsetja húsið
Við eigum kunnáttufólk á öllum
sviðum, sem er forsenda fyrir því að
þessi iðnaður fái þrifist. Öll fram-
leiðslufyrirtækin hafa barist í bökk-
um og stefna þarf að því að búa þeim
viðunandi rekstrargrundvöll. Til-
koma sjónvarpssjóðs yrði mikilvæg
og myndi nýtast vel til að brúa bilið
milli stórra verkefna. Ég held það sé
fullur vilji fyrir því að koma honum á
fót og það þarf aðeins að finna fjár-
magnið.
Ef við ráðum yfir þeim her, sem
Welles talaði um, þá verður listræni
þátturinn viðráðanlegri. Ég held við
höfum náð því þrepi og að ekki sé á
neinn hallað þó að ég nefni fagfólk
eins og Valdísi Óskarsdóttur klippara
og Hilmar Örn Hilmarsson í tónlist.
En það blasir líka við að kvikmyndir
eru ekki bara listgrein. Afkoma fólks
byggist á kvikmyndagerð og þess
vegna getur úthlutunin verið sárs-
aukafull.“
– Hvort vegur þyngra fyrir Kvik-
myndamiðstöðina að unga út nýjum
kvikmyndagerðarmönnum eða halda
utan um þá sem hafa þegar haslað sér
völl?
„Við þurfum að gera hvort tveggja
og áætla ákveðnar prósentur. Í svona
litlu samfélagi þá er framboð á góðum
handritum ærið misjafnt á milli ára.
En það þarf að setja ákveðinn hluta í
vaxtarbroddinn og þar erum við farin
að njóta tækniframfaranna. En einn-
ig þarf að hlaupa undir bagga með
þeim sem þegar hafa skilað góðum ár-
angri.“
Dyrum ekki lokað
– Talað hefur verið um að styrkir
hafi ekki verið nógu háir til íslenskra
kvikmynda, umhverfið hafi breyst og
erfiðara sé að fá fjármögnun erlendis.
„Ég held það sé töluvert til í því. En
með þessu nýja ráðgjafakerfi er um-
sóknarfresturinn ekki lengur miðað-
ur við einn dag á ári, heldur verður
hann hlaupandi, jafnvel á tveggja til
þriggjamánaða fresti. Þess vegna
verður meira samráð milli miðstöðv-
arinnar, umsækjenda og hugsanlegra
meðframleiðenda. Spennan verður
ekki eins mikil, verkefnin betur und-
irbúin og lengra á veg komin. Áður
miðaðist allt við þennan eina dag og
þá var handritum mokað inn hvar á
vegi sem þau voru stödd.“
– Hversu langt þurfa verkefni að
vera komin til að fá styrki?
„Andi reglugerðarinnar er þannig
að miklu skiptir að vera með framleið-
anda. Enda er markmiðið að byggja
upp öflugt umhverfi í kvikmyndagerð
á Íslandi. Í öllum umsóknum verður
að tilgreina markaðsvirði, því það er
ekki sanngjarnt fyrir þá sem hafa lifi-
brauð af þessu og bera þar með grein-
ina uppi að inn komi áhugamenn með
allt aðrar forsendur. Ég efast ekki um
að ef hugmyndin er góð, þá stökkva
framleiðendur á hana. Það þarf líka
að tryggja að peningar nýtist beint í
kvikmyndagerðina. Á tímabili var
þetta eins og auka rithöfundarsjóður.
Fólk var að sækja um styrki til
handritaþróunar, án þess það væri
fast í hendi hvað gert yrði við afrakst-
urinn. Hugsunin er sú að styrkja
greinina eins og hægt er, án þess þó
að loka dyrum.“
Ráðgjöfum skipt út
– Einnig var rætt um að ef mynd-
væri nánast fullfjármögnuð væri að-
gangur greiðari að styrkjum.
„Það kerfi hefur verið við lýði í
Noregi, Danmörku og Finnlandi. Oft
eru það nefndar markaðsvænar
myndir, sem eru með fjármagn frá
einkaaðilum og fullfjármagnaðar að
öllu leyti, nema sem nemur framlagi
kvikmyndamiðstöðvarinnar. Þær
munu fá ákveðna hraðmeðferð, en þar
þurfa ákveðin skilyrði að vera til stað-
ar, s.s. lágmarkskostnaður eða um-
fang. Og hlutirnir þurfa að vera ansi
mikið á þurru áður en þessi leið er far-
in.“
– Er stefnt að því að skera niður
kostnað á skrifstofu Kvikmyndamið-
stöðvar?
„Það er stefnt að því að halda
kostnaði í lágmarki og nýta fjármuni í
það sem kemur kvikmyndaiðnaðinum
að betri notum, s.s. ráðstefnur, fag-
námskeið o.s.frv. Ekki má gleyma því
að við erum að byggja upp nýja mið-
stöð út frá ráðgjöfum sem vissulega
mun hafa áhrif á rekstrarkostnaðinn.
Það skiptir mestu máli að sá jarðveg-
ur verði frjór og til þess þarf að skapa
sem hagstæðust skilyrði. Á skrifstof-
unni verður öflug stoðstarfsemi sem
felst í kynningu kvikmynda, miðlun
framleiðslureynslu og almennum
rekstri.“
– Starfsemin verður þá byggð í
kringum ráðgjafana?
„Já, það verður þungamiðjan og
þróunarstarf unnið í kringum þá.“
– Verður meira um verktakavinnu?
„Já, ég sé fyrir mér verkefna-
bundna vinnu. Það gefur okkur kost á
að nýta þrengri og sérhæfðari þekk-
ingu fagmanna í greininni.“
– Verða ráðgjafarnir fastráðnir?
„Ég hef frekar áhuga á að hafa þá
fleiri og í hlutastarfi þótt það sé
kannski ekki tímabært að fullyrða
nokkuð hér og nú. Mér finnst það fýsi-
legri kostur heldur en að ráða einn í
fullt starf sem hefði bíómyndir á sinni
könnu og ég tel það betra fyrir brans-
ann.“
– Sérðu fyrir þér að þeim verði
skipt út reglulega?
„Já, talað er um að þeir verði ráðnir
í mesta lagi til tveggja ára í senn,
þannig að ráðningin er tímabundin.
Svo er hugsanlegt að endurráða þá í
tvö ár til viðbótar. En þeir eiga líka að
fylgja verkefnum eftir og bera ábyrgð
á þeim til loka. Þeir eru tengiliður um-
sækjenda eða styrkþega.“
Töfin erfið fyrir framleiðendur
– Hversu mikil verða völd ráðgjaf-
anna? Ef þeim finnst að aðalpersónan
eigi að vera kona en ekki karl, geta
þeir þá sagst styrkja verkefnið ef því
verði breytt?
„Nei, mér finnst ekki að ríkisstarfs-
menn eigi að hrófla við höfundarverk-
inu,“ segir hún og hlær. „En auðvitað
eiga þeir að segja sína skoðun. Ég
held það sé æskilegt að það skapist
opin samræða milli ráðgjafanna og
umsækjendanna. Þó meira í anda
skrýtlunnar af manninum sem leitaði
að pípunni sinni um allt hús en síðan
var hún alltaf í munnvikinu. Stundum
sér maður það ekki sem blasir við. Ég
held að umræðan verði af því tagi, en
ekki að útkoman úr uppgjörinu á
blaðsíðu 77 sé ómöguleg og hún þurfi
að vera á hinn veginn. Nei, það verður
ekki.“
– Menntamálaráðuneytið hefur
verið gagnrýnt fyrir seinagang; það
hafi tekið langan tíma að gefa út
reglugerð og á meðan hafi kvik-
myndagerðarmenn beðið í óvissu.
„Ég vona að það skaði ekki, en auð-
vitað er töfin erfið fyrir framleiðendur
og getur verið dýr, því þeir vita ekki
hvaða verkefni eru framundan og
geta ekki nýtt framleiðslutækin sem
skildi. Hinsvegar eru örugglega allir
sammála um að vanda þurfi til verks-
ins og þegar til lengdar er litið koma
þessir 3 til 4 mánuðir vonandi ekki að
sök.“
Efling barnamyndagerðar
– Hvernig verður kynningu erlend-
is háttað?
„Það verður að ráðast í samvinnu
við framleiðendur og leikstjóra. Við
þurfum að útbúa heildarstefnu, s.s.
hversu margar litlar hátíðir við viljum
sækja og hvort við viljum setja meira
púður í stóru hátíðirnar. En svo veit
maður aldrei hvar fræin lenda. Oft er
betra að vera á litlu hátíðunum. Þá er
samstarfið nánara.“
– Og oft ræðurðu því ekki.
„Einmitt, það þarf að hugsa þetta
vel. En mér finnst líka skipta veru-
legu máli að vera á réttum stað á rétt-
um tíma. Hvort hægt sé að setja sýn-
ingu mynda í samhengi sem verður
þeim til framdráttar og ýtir undir
kynningu á myndum. Það er ekki nóg
að vera í kvikmyndahúsi í New York.
Það þarf að vera í réttu kvikmynda-
húsi. Hið sama gildir um háskóla-
borgir í Bandaríkjunum, þar sem eru
öflugir kvikmyndaklúbbar. Þá þarf að
sigta vel út. Auðvitað þurfum við á
góðri kynningu að halda og kvik-
myndagerðarmenn eru háðir erlendu
fjármagni, þannig að það er um að
gera að halda þessu hjóli vel smurðu.“
– Að lokum, hver er þín draumsýn
varðandi íslenskar kvikmyndir?
„Að við náum sem lengst. Mér
finnst mikilvægt, bæði í bíómyndum
og sjónvarpsmyndum, að efla barna-
myndagerð. Því ef íslensk börn horfa
ekki á íslenskar myndir, þá gerist það
ekki heldur þegar þau eldast. Annars
er það undir leikstjórunum komið
hvernig til tekst. Þeir hafa veg og
vanda af þessu. Við styðjum við bakið
á þeim sem best við getum, en það eru
höfundarverkin sem allt veltur á.“
pebl@mbl.is
’ Vandamálið er að það er erfitt að finna fólksem hefur engin hagsmunatengsl, þó það hafi
hæfileika til að vinna þessi störf. Umfram allt
þarf því gagnsæið að vera tryggt. ‘
’ Það er orðið ódýrt að gera mynd. Ef hug-myndin er góð og vilji stendur til að fylgja
henni eftir þurfa kvikmyndagerðarmenn
ekki lengur að veðsetja húsið sitt og allra
ættingjanna. ‘
FASTEIGNIR mbl.is