Morgunblaðið - 04.05.2003, Blaðsíða 28

Sumarhús eru fram-leidd af ýmsu tagi.Ein af þeim lausnum
sem fólk nýtir sér af því
sem er á markaðinum eru
einingahús. Fyrirtækið Úti
og inni á Akureyri flytur
inn einingahús frá Rana
Hytta í Norður-Noregi.
„Þessi hús, sem ég hef
kosið að kalla heils-
árshús, henta sérlega vel
fyrir íslenskar aðstæður,
hvort sem fólk er að reisa
sumarhús eða íbúðar-
hús,“ sagði Agnes Arn-
ardóttir hjá Úti og inni.
„Einingarnar koma
glerjaðar og hurðirnar eru
komnir í þar sem við á.
Hægt er að fá húsin fok-
held eða fullfrágengin.“
Hvaða viður er í þessum
húsum?
„Þetta er norsk há-
gæðafura og greni. Ein-
ingarnar eru handhægar
og því hægt að reisa þessi
hús við hvaða aðstæður
sem er og mjög fljótt.“
Hvernig eru þau fest
niður?
„Þau eru fest niður ann-
aðhvort á stöpla eða á
sökkul eða grunn. Sama
er hvort er gert, það fer
bara eftir aðstæðum og
smekk hvor leiðin er val-
in.“
Er mikið borið í þessi
hús?
„Já, þau eru í háum
gæðaflokki. Efnisvalið er
mjög gott, allt fyrsti flokk-
ur og stimplað sem slíkt.
Frágangurinn er líka mjög
góður, bæði kringum og
glugga og hurðir og al-
mennt á einingunum sem
slíkum. Það skilyrði er
sett af hálfu framleiðenda
að byggingameistari beri
ábyrgð á uppsetningunni
enda eru húsin í eins árs
ábyrgð.“
Hægt að panta með við-
haldsfrítt þak
Hvernig þak er á hús-
unum?
„Hægt er að velja þak-
efni að vild en framleið-
andinn mælir með þakefni
sem heitir „Singel“. Ef
það efni er sett rétt á er
það viðhaldsfrítt efni.“Er
mikil smíðavinna samfara
uppsetningu á húsinu?
„Nei, þetta er líkast því að
púsla saman húsi. Upp-
setningin er mjög einföld
og þarf ekki stórvirk tæki
til hennar þar sem Norð-
menn reisa þessi hús niðri
í fjöru eða hátt til fjalla
þar sem ekki er aðgengi
að rafmagni. Innivinnan
getur hins vegar verið
nokkur og mismikil eftir
því hvað fólk ber í hana.
Það fylgja ekki eldhús-
innréttingar og baðinn-
réttingar en allt annað
getur fylgt með, þar með
talið gólfefni, panel á
veggi og loft. Verönd fylgir
með í sumum tilvikum en
stundum er hún pöntuð
sér, svo og skorsteinn og
þakrennur ef vill.
Einingahús frá
Norður-Noregi
Dæmi um Rana hús sem Úti og Inni flytja inn frá Norður-
Noregi
Einingahús sem auðvelt er að setja saman er góður kostur þegar reisa á sumarhús við ýmsar aðstæður. Agnes Arnardóttir segir hér frá eininga-
húsum frá Norður-Noregi sem fyrirtækið Úti og inni flytur inn.
S
umarblómamarkaðurinn
fer senn að hefjast og
fólk að spranga um gróðr-
arstöðvar til þess að
ákveða með sjálfu sér hvað sé
fallegast í þetta og þetta beðið
eða í kerin við útidyrnar. En
hvaða sumarblómategundir
skyldu vera „heitastar“ þetta ár-
ið?
„Stundum höfum við haft við
orð að það sem fólk sér í dönsku
blöðunum þegar það flettir þeim
geti orsakað tískulínu hér í vali á
sumarblómum,“ segir Lára Jóns-
dóttir hjá Blómavali, en þar fer
fram árlega mikil sumarblóma-
sala.
„Við leitumst við að selja fólki
þær sumarblómategundir sem
góð reynsla er af gegnum árin.
Í fyrra seldum við mest af
stjúpmóðurblómum eins og
venjulega, það eru þau blóm
sem fyrst er hægt að setja út,
þau þola það þótt komi dálítið
kuldakast. En auðvitað geta
stjúpurnar skemmst líka ef veður
verður sérlega slæmt. Það sem
fer verst með plöntur er vindur
og kuldi skömmu eftir útplöntun,
en þá erum við að tala um hita-
stig frá 5 gráðum og niður í frost.
Lengi vel hefðbundinn útplönt-
unartími fyrst í júní
Lengi vel var hefðbundinn út-
plöntunartími fyrst í júní og lögð
var áhersla á að ljúka útplöntun
fyrir 17. júní. Aðstæður hafa
breyst mikið að þessu leyti, fólk
hefur komið sér upp skjólpöllum
og veröndum þar sem skjól er og
þar af leiðandi er hægt að byrja
vorið þar með því að planta í ker
og vera með runna og sígrænar
plöntur í pottum. Á þessu má
byrja strax í maí.“
Hefur fólk eins mikinn áhuga á
fjölærum plöntum og sum-
arblómum í garðana sína?
„Það er alltaf nokkur áhugi fyr-
ir fjölærum blómum. Það er
vinna í kringum þær plöntur, það
þarf að grisja þær og endurnýja.
Kosturinn við fjölærar plöntur í
beðum er að ef rétt er raðað upp
tegundunum, er fólk með blóm-
skrúð allt sumarið. Ef plantað er
á réttan hátt og beðið þakið með
hinum ýmsu plöntum þá er einn-
ig búið að loka að mestu fyrir
vöxt illgresisgróðurs.“
Er kostur að planta fjölærum
plöntum mjög þétt?
„Nei, ekki of þétt. Þær þurfa
sitt vaxtarrými. Hver planta gæti
þurft 60 sentimetra vaxtarrými
og eftir 5 ár hefur hún þá fyllt
það rými upp og beðið er alþak-
ið.“
Hvernig plöntur á að velja
saman í beð svo blómskrúðið
standi allt sumarið?
„Við getum nefnt lykla (prímúl-
ur) sem blómstra snemma vors,
svo eru það garðskriðnablóm
ásamt gullhnapp, hófsóley og
silfursóley, þá geta tekið við
dvergahjarta, blágresi, skrautlúp-
ínur og nefna má venusvagn og
riddaraspora. Útlagi blómstrar
seinni part sumars og er kröftug-
ur eins og fyrrnefndar plöntur.
Sumir eru með sérstök stein-
beð eða upphallandi beð þar
sem steinbrjótar og hnoðrar þríf-
ast vel og þannig mætti telja.
Þetta eru allt sígildar og harð-
gerðar plöntur. Síðan má alltaf
finna viðbótarglaðning í gróðr-
arstöðvunum.“
Hvað með rósir, hefur fólk
áhuga á rósarækt í sama mæli
og áður?
„Já, ég tel að svo sé. Sá áhugi
er jafnvel að aukast. Fólk er ekki
síður að leita að rósum sem þríf-
ast úti án „gjörgæslu“. Í þeim
hópi eru ýmsar gerðir runnarósa.
Flestir þekkja hansarósina sem
er vel kunn og þrífst vel. Við leit-
umst við að hafa rósarunna af
svipuðum toga sem má planta
með öðrum gróðri í runnabeð í
garða.“
En hvað með „fornemar“ eð-
alrósir?
„Það er alltaf áhugi fyrir þeim.
Kjöraðstæður fyrir slíkar rósir
eru köld gróðurhús eða garð-
skálar. Í köldu gróðurhúsin og
garðstofurnar vill fólk líka prófa
ávaxtatré og berjarunna, t.d.
eins og amerísk bláber. Þau þríf-
ast ágætlega í köldum gróð-
urhúsum og líka brómber. Vín-
viður er mjög góður í gróðurhús
sem eru lítið upphituð að vetrum
þannig að plantan fái smá vetr-
arhvíld en verði ekki fyrir langvar-
andi frostum.
Í upphitaðar sólstofur þarf
hins vegar plöntur sem þola vel
hita allan ársins hring, svo sem
júkkur, kaktusa, þríburablóm,
hawaiirósir, pelargóníur. Jafnvel
mætti nota fígusa í slíkar stofur
ef þeim er vel sinnt.“
Er ekki alltaf að aukast að fólk
kaupi blóm sérstaklega í alls
kyns ker?
„Jú, það hefur aukist ár frá ári.
Það má þakka sem fyrr sagði
betra skjóli við hús og þessari
mynd sem fólk sér erlendis, þar
sem algengt er að hafa ker
standandi við innganga eða
hangandi á veggjum eða á öðr-
um svæðum þar sem fólk dvel-
ur.“
Hvernig blóm er best að velja í
kerin?
„Það er hægt að leika sér
nokkuð með kerin. Það er hægt
að setja í þau sígrænan gróður
eins og lífvið (thuja), sypris sem
er til af ýmsum tegundum, eini,
t.d. himalayaeini (ýmis vaxt-
arform). Þetta getur verið eitt og
sér eða með blómplöntum sem
flæða útfyrir blómapottinn, svo
sem lobelíu, tóbakshorn og
skjaldfléttu. Einnig eru vinsælar
þessar hefðbundnu og duglegu
plöntur svo sem fjólur, skrautnál
(alyssum) og daggarbrá sem er
frænka margarítunnar sem er
uppáhaldsblóm Margrétar Dana-
drottningar.
Pelargóníur eru í vaxandi mæli
notaðar í ker, þær þurfa að vera
á sólríkum stöðum. Vinsælt hef-
ur verið meyjablómið og dalíur
eru alltaf góðar á sólríka og hlýja
staði.“
Hvað með sérstök hengiblóm?
„Þá tölum við um hengi-
tóbakshorn (surfiníur), þau má
rækta upp af fræi jafnt og græð-
lingum en sú í sviganum er ein-
göngu ræktuð af græðlingum. Þá
má nefna ýmsar nýrri plöntur svo
sem dalbergsfífil og skrautjarð-
arber.“
Skjólið hefur
breytt miklu
Litríkar plöntur sem settar eru saman í stór ker, m.a. dalíur, flauels-
blóm og fleira. Takið eftir mismunandi litum grænna plantna.
Meira að segja garðmaríustakkur kemur vel út í hengipottum.
Blómasalan fer að hefjast að marki upp úr miðjum maí. Blómaval hefur verið fyrirferðarmikið í þeirri sölu. Rætt er við Láru Jónsdóttur hjá Blómavali
um einær og fjölær blóm í beð og ker.