Morgunblaðið - 20.06.2003, Blaðsíða 4

DAGLEGT LÍF
4 C FÖSTUDAGUR 20. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
GAMLA stofan heima á Nes-vegi, tæpri hálfri öld síðar.Sófasettið er ekki einastasömu gerðar, heldur er
áklæðið nákvæmlega eins og í sama
lit. Minnir að það hafi verið framleitt
hjá Guðmundi blinda. Málverkið frá
Þingvöllum, sem hangir fyrir ofan
sófann, er sláandi líkt Þingvallaverk-
inu sem hékk yfir sófanum heima.
Standlampi með sveigjanlegum örm-
um er þarna líka og sambyggt út-
varpstæki með plötuspilara. Í útvarp-
inu er verið að spila lagið „Við
gengum tvö“ með Öddu Örnólfs, –
eða var það kannski Erla Þorsteins-
dóttir?
Yfirþyrmandi nostalgía
Fortíðarþráin, eða „nostalgían“,
sem svo er kölluð, hellist yfir mann
með yfirþyrmandi þunga og minning-
arnar hrannast upp. Sá sem hér held-
ur á penna var tíu ára árið 1957 og var
að vakna til umhugsunar um lífið og
tilveruna. Og það voru miklar hrær-
ingar og gerjun á ýmsum sviðum á
þessum árum. Kalda stríðið, Kefla-
víkurgöngur, Akranes-KR, útfærsla
landhelginnar í 12 mílur og unga fólk-
ið hafði tekið ástfóstri við rokktónlist-
ina.
Í ganginum er gamall svartur sími
og símaskrá frá 1957. Og auðvitað er
flett upp á gamla símanúmerinu
heima. Í barnaherberginu er ruggu-
hestur úr tré og skopparakringla
ásamt öðrum leikföngum sem algeng
voru hér á landi á sjötta áratug síð-
ustu aldar. Eldhúsið kemur líka
kunnuglega fyrir sjónir, borðið og
stólarnir, vaskurinn og borðbúnaður
og á eldhúsbekknum er gamalt út-
varpstæki, ekki ósvipað því sem var
heima. Á borðinu liggur gamalt
Morgunblað frá 2. september 1958,
þar sem á forsíðu er greint frá ofbeld-
isverkum breskra herskipa í íslenskri
landhelgi. Baksíðan er líka helguð
landhelgisdeilunni. Það ár geisaði
nefnilega þorskastríð á Íslandsmið-
um. Í dagbókinni má meðal annars
sjá að þessa dagana hefur staðið yfir
sýning á verkum Hafsteins Aust-
manns í Listamannaskálanum og
myndasagan um Ferdinand er á sín-
um stað.
Dagur í lífi Reykvíkinga
Sýningin Dagur í lífi Reykvíkinga –
sjötti áratugurinn, sem haldin er í
Kornhúsinu í Árbæjarsafni, býður
vissulega upp á nostalgíukast, að
minnsta kosti fyrir þá sem komnir
voru til vits og ára um og eftir miðja
síðustu öld. Sýningin er sett upp af
nemendum í sagnfræðiskor Háskóla
Íslands, undir leiðsögn umsjónar-
manns námskeiðsins „Miðlun sögu“,
Eggerts Þórs Bernharðssonar, í sam-
vinnu við Minjasafn Reykjavíkur –
Árbæjarsafn. Af hálfu safnsins var
Gerði Róbertsdóttur, sagnfræðingi
og deildarstjóra sýningar- og
fræðsludeildar safnsins, falið að sjá
um málið.
Gerður sagði að ætlunin væri að
hafa sýninguna opna fram á fyrstu
mánuði næsta skólaárs, og ef til vill
lengur. Með því gæfist skólafólki
tækifæri til að kynnast tíðarandanum
í Reykjavík á síðustu öld. „Það getur
stundum verið erfitt að vekja áhuga
unglinga á fortíðinni því þeim finnst
gamla bændasamfélagið dálítið
„lummó“ og það höfðar ekki til þeirra.
Það er kannski frekar að rokktímabil-
ið sé spennandi í þeirra huga og þess
vegna var ákveðið að umfjöllunarefn-
ið yrði daglegt líf í Reykjavík á ár-
unum 1950 til 1960,“ sagði Gerður
þegar hún gekk með blaðamanni og
ljósmyndara um sýninguna.
Sýningin skiptist í þrjá megin-
hluta: Í fyrsta lagi er heimili frá árinu
1958 og miðað er við þriðjudaginn 2.
september, það er daginn sem land-
helgin var færð út í tólf mílur. Hér er
um að ræða sex manna fjölskyldu,
hjónin Ingólf Guðmundsson flugvél-
stjóra (f. 1916) og Ástu Þorsteinsdótt-
ur húsmóður (f. 1926) sem eiga fjóra
drengi á aldrinum 5 til 12 ára. Fjöl-
skyldan leggur til persónulega muni,
sem gefur heimilinu ákveðinn heild-
arblæ, en ekki var hægt að endur-
skapa heimilið í sinni upphaflegu
mynd heldur var farin sú leið að
reyna að smíða dæmigert heimili og
reyna að fanga tíðarandann innan
veggja þess, ekki aðeins með munum
heldur einnig hljóði svo sem tónlist og
útvarpsefni tengdu landhelgismálinu.
Ekki verður annað sagt en þetta hafi
tekist prýðilega, sem marka má af
fortíðarþránni sem helltist yfir undir-
ritaðan þegar hann gekk inn á heim-
ilið.
Gamlar hetjur
Á öðru sýningarsvæðinu er fylgst
með sex einstaklingum á mismunandi
aldri á tilteknum tímum áratugarins.
Valinn var ákveðinn dagur í lífi
þeirra, sem ekki er endilega sá sami.
Þarna er fylgst með Jóhönnu Þuríði
Jónsdóttur (f. 1925) og leitast við að
draga upp mynd af lífi húsmóður í
Reykjavík miðvikudaginn 2. apríl
1958. Einnig er fylgst með fjölskyldu-
föðurnum frá áðurnefndu heimili,
Ingólfi, og dvalist við sunnudaginn
28. desember og fylgst með störfum
hans á Reykjavíkurflugvelli og við
smíði íbúðarhúss síns. Fylgst er með
Birgi Scheving (f. 1941) fimmtudag-
inn 29. maí 1958 og sérstök áhersla
lögð á skemmtanalíf og afþreyingu,
en Birgir var mjög áhugasamur um
þá nýju tónlist sem var að festa rætur
á Íslandi – rokkið. Fylgst er með Sig-
ríði Jóhannesdóttur (f. 1943) þriðju-
daginn 5. mars 1957 með áherslu á
kvikmyndaáhuga, dans og félagslíf í
skóla. Þá er fylgst með Guðfinnu S.
Svavarsdóttur (f. 1950), þriðjudaginn
8. október 1957 þar sem hún er að
hefja skólagöngu í Austurbæjar-
skólanum. Loks er svo fylgst með
Ólafi Sigurðssyni (f. 1951) við há-
tíðahöld í miðbænum á sumar-
daginn fyrsta árið 1956.
Þetta sýningarsvæði vek-
ur ekki síður upp fortíð-
arþrá og skemmtilegar
minningar en heimilið
sem áður er getið.
Þarna er dæmigerð
skólastofa í reykvísk-
um barnaskóla, miða-
salan í Stjörnubíói og sjá
má glefsur úr rokkmynd
sem varð upphaf rokkæðis á Íslandi.
Úr glymskratta hljómar lag með Fats
Domino og í einu horninu er reimaður
bolti og knattspyrnuskór. Fyrir ofan
er mynd af KR-ingum, sem urðu
Reykjavíkurmeistarar árið 1958.
Þetta er allt eins og það á að vera. Á
myndinni er Nunni fyrirliði með bik-
arinn og allar gömlu hetjurnar. Þór-
ólfur Beck er kominn í hópinn, upp-
rennandi knattspyrnustjarna í
Vesturbænum. Þarna eru líka skelli-
naðra og gítar, og á veggjum hanga
myndir af rokk- og kvikmyndastjörn-
um þessa tíma.
Við þetta má svo bæta að á efri hæð
Kornhússins er myndbandssýning
þar sem rætt er við það fólk sem
fjallað er um annars staðar á sýning-
unni. Auk þess eru sýndar ljósmyndir
eftir Hans Malmberg, sem fengnar
voru hjá Þjóðminjasafni Íslands, en
þær eru aðallega frá árinu 1951 og
teknar í Reykjavík. Sýningarskráin
er unnin í samvinnu við Morgunblað-
ið og umbrotið og leturgerð eins og í
blaðinu á þessum tíma. Ennfremur er
hægt að taka með sér blaðið Tíðar-
andann, þar sem birtar eru áhuga-
verðar blaðaúrklippur frá sjötta ára-
tugnum. Þar er meðal annars greint
frá rokkæði við Stjörnubíó, Man-
chester United-slysinu og í einni fyr-
irsögninni segir: „Landsspítalinn,
Kleppur og fávitahælin yfirfull“. Svo
eru líka auglýsingar sem sýna fata-
tískuna á þessum tíma og þar á meðal
er mynd af Ragnari Bjarnasyni, sem
þá var að hasla sér völl sem einn vin-
sælasti dægurlagasöngvari landsins,
þar sem hann er að auglýsa svokall-
aðar Cha-Cha-peysur.
Sýningin vekur vissulega margar
gamlar minningar og ánægjulegt að
sjá hversu vel hefur tekist til með að
ná fram þeim tíðaranda sem ríkjandi
var í íslensku þjóðlífi á þessum árum.
rokkog
Í Árbæjarsafni hefur
verið sett upp sýning þar
sem reynt er að fanga
tíðarandann í Reykjavík
á sjötta áratug síðustu
aldar. Sveinn Guðjóns-
son skoðaði sýninguna og
fortíðarþráin helltist yfir
hann af miklum þunga.
Arnaldur Halldórsson
festi sýninguna á filmu.
svg@mbl.is
Fortíðarþrá í Árbæjarsafni
1 2 3 4
7
8
14 15 16
Þorskastríð,
reimaður bolti