Morgunblaðið - 20.06.2003, Blaðsíða 7

DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. JÚNÍ 2003 C 7
angri í
við-
skiptum,
að eiga
heimili og
fjölskyldu
og að gera allt
vel. Út frá þessu
hef ég nálgast við-
fangsefnið í öll þessi
ár.“
Í erindinu í gær fjallaði
dr. Strother um muninn á konum og
körlum og á því hvernig kynin tjá
sig en hún hefur leitað orsaka á mis-
muninum. „Kynin alast upp í mis-
munandi menningu, karlamenningu
og kvennamenningu,“ segir hún.
„Við höfum skoðað muninn sem
byrjar að myndast í bernsku þegar
börn eru alin upp á mismunandi hátt
eftir því af hvoru kyninu þau eru.“
Hún bendir á að kynin alist upp í
mismunandi menningu líkt og fólk í
tveimur löndum alist upp í mismun-
andi menningu. Hún
tekur fram að ástæðu
fyrir kynjamuninum
megi rekja bæði til líf-
fræðilegra þátta og
uppeldis og mótunar.
Að koma í veg fyrir
misskilning
Dr. Strother beinir
sjónum einnig að sam-
ræðum og misskilningi
sem skapast vegna þess
á hversu ólíkan máta
kynin tjá sig. „Ég hef
skoðað þennan mun,
sérstaklega fyrir konur
í viðskiptalífinu, og
kem í erindinu með til-
lögur um hvað ætti að gera á vinnu-
stöðum til að koma í veg fyrir mis-
skilning í samskiptum.“ Hún segir
að nauðsynlegt sé fyrir bæði kynin
að huga að breytingum og aðlögun
til að bæta samskipti og koma í veg
fyrir misskilning. „Skilaboð mín eru
að hvor hópur fyrir sig þurfi virki-
lega að skilja hinn betur og ef mað-
ur skilur allt sem liggur á bak við
það sem sagt er verður auðveldara
að viðurkenna eitthvað af mismun-
inum.“
Þessar leiðir taka bæði til mál-
notkunar og líkamstjáningar. Dr.
Strother ráðleggur konum t.d. að
reyna að láta röddina hljóma sterka
og aðgreinandi, forðast að nota
kraftlaus lýsingarorð eins og indælt
eða yndislegt, spyrja ekki óþarfa
spurninga, forðast að blóta og forð-
ast að vera óljós í orðalagi eins og
„ég held“ eða „kannski myndi þetta
virka“. Það síðastnefnda telur hún
mikinn galla á því hvernig margar
konur tjá sig og virka eins og þær
vilji koma sér hjá að taka afstöðu,
þótt það sé ekki það sem þær ætli
sér, en veldur oft misskilningi.
Dr. Strother fjallar einnig um lík-
amstjáningu og hvernig hún getur
leitt til misskilnings og mistúlkunar.
„Konur eru þar mun verr staddar
vegna þess hvernig okkur hefur
verið innrætt að nota líkamstján-
ingu. Þar getum við breytt ýmsu.“
Sem dæmi nefnir hún að konur
myndi oftar sterkt augnsamband og
kinki kolli og brosi þegar aðrir tala.
„Skilaboðin sem við viljum gefa með
því að brosa og kinka kolli eru „já,
ég er að hlusta og ég skil hvað þú
ert að segja, haltu áfram“. Karl-
maður sem hefði þessa líkamstján-
ingu myndi vilja senda skilaboðin:
„Já, ég er alveg sammála því sem þú
segir.“ Karlmaður les svona líkams-
tjáningu þannig, en þetta eru tvær
gjörólíkar túlkanir.“
Með
því að
vera sér
meðvit-
andi um
þennan mis-
mun, geta
karlar og konur
skilið hvert annað
betur, hvort sem er
heima eða á vinnustað,
að sögn dr. Strother. Hún
bendir á að orðanotkun sé
oft ómeðvituð en að tungumálið sé
spegill samfélagsins. Í erindi sínu
varpaði hún fram þeirri spurningu
hvort munurinn á samskiptamáta
kynjanna og túlkunum þeirra, gæti
átt sinn þátt í því að konur væru enn
svo fáar í stjórnunarstöðum.
Almennar staðhæfingar
til að auka skilning
Dr. Strother er spurð hvað hún
segi þeim sem mótmæla því að kyn-
in séu aðgreind á þennan hátt, þau
séu ekki svo ólík eftir allt saman?
„Auðvitað á þetta ekki við um allar
konur eða alla karla, frekar en mað-
ur getur alhæft um alla Íslendinga
eða alla Japani. En til að auka skiln-
ing þarf að setja fram almennar
staðhæfingar.“ Hún segir að mark-
miðið sé ekki að fólk breytist heldur
að það fái betri skilning á því sem er
að gerast. Hún segist nálgast við-
fangsefnið á allt annan hátt en bók-
in víðlesna um konur frá Venus og
karla frá Mars, sem hún telur frekar
öfgafulla og bendir á að það sem
hún hefur skoðað byggist á mun
traustari rannsóknum. Hún hefur
sjálf gert rannsóknir á þessu sviði
auk þess að safna rannsóknar-
gögnum frá fjölda annarra fræði-
manna, einkum innan félagslegra
málvísinda.
„Við getum auðveldlega séð
kynjamuninn út frá öllum þeim upp-
lýsingum og þá er auðveldara að
finna leið til að brúa bilið og skilja
muninn. Við höfum leitað leiða til að
eiga samskipti með meira sjálfs-
trausti og ganga úr skugga um að
skilaboðin séu skilin af hinum að-
ilanum,“ segir dr. Strother.
Hún nefnir dæmi um mismunandi
orðalag karla og kvenna. „Karl-
maður segir: „Mér líkar þessi hug-
mynd, þetta er mjög góð hugmynd,
gerum þetta.“ Kona myndi oftar
segja: „Ég held að það sé ágætt að
gera þetta, ertu ekki sammála?“
Eða: „Þetta myndi líklega virka,
heldurðu það ekki?“ Þannig getur
orðanotkunin látið líta svo út að það
sem konan segir sé óljóst og hún sé
óákveðin. Konur nota svona orðalag
miklu oftar en karlar. Það er eins og
við leitum að samþykki og afleið-
ingin er að við hljómum ekki mjög
sjálfsöruggar, þrátt fyrir að við
séum það í raun. Konur og karlar á
viðskiptafundi eru öll jafnklár og
hafa sömu hæfileika, en tjáningar-
mátinn verður svo kannski það sem
skilur á milli og veldur misskiln-
ingi,“ segir hún.
Að mati dr. Strother er grund-
vallarmunurinn á körlum og konum
fólginn í því að fyrir körlum er lífið
samkeppni en fyrir konum er lífið
samfélag. „Þetta er grunnur þess
sem ég fjalla um. Karlar eru að berj-
ast og það eru alltaf sigurvegarar
og þeir sem tapa. Karlar forðast að
missa stöðu sína. Hins vegar virðist
markmið kvenna vera að allir séu
ánægðir og við viljum viðhalda sam-
böndum. Að sigra er okkur yfirleitt
ekki eins mikilvægt og körlum,“
segir dr. Judith Strother að lokum.
samfélag kvenna
VERTU metin af því sem þúsegir frekar en að veraekki metin fyrir þaðhvernig þú segir það.
Þetta eru orð bandarísku málvís-
indakonunnar dr. Judith Strother,
sem hún beindi að íslenskum konum
á kvenréttindadaginn
19. júní. Hún fjallaði
um muninn á því
hvernig karlar og
konur tjá sig í erindi
sínu, „Using Lang-
uage to Bridge the
Gender Gap“ eða
„Tungumálið notað til
að brúa kynjabilið“, á
námstefnunni Ham-
hleypur, konur í at-
vinnulífinu, en nám-
stefnan var haldin á
vegum IMG og Endur-
menntunar Háskóla
Íslands.
Dr. Strother er
menntuð í viðskiptum
og stjórnun og hefur m.a. MBA-
próf. Eftir það beindist áhugi henn-
ar meira að málvísindum og hún
lauk meistara- og doktorsprófi á
sviði hagnýtra málvísinda. Aðspurð
segist hún hafa fengið áhuga á sam-
skiptum og mismunandi samskipta-
máta kynjanna m.a. vegna bak-
grunnsins innan viðskipta og
stjórnunar. Hún segist alltaf hafa
haft áhuga á muninum á kynjunum
og því sem hún fjallar um í fyrir-
lestrinum.
„Á þessu sviði get ég lesið og gert
rannsóknir mér til gamans og í
hreinskilni sagt byrjaði þessi áhugi
þegar ég var að læra viðskipti og
stjórnun,“ segir dr. Strother á lín-
unni frá Flórída í Bandaríkjunum
þar sem hún býr og sinnir starfi sínu
sem deildarforseti framhaldsnáms í
tækni- og stjórnunarboðskiptum við
Florida Institute of Technology í
Melbourne í Flórída, ásamt því að
kenna við málvísindadeild sama
skóla.
Karlamenning
og kvennamenning
Það var á sjöunda og áttunda ára-
tugnum sem Judith Strother var í
viðskiptanámi og það voru aðeins
þrjár konur í náminu með henni.
„Þegar einn af stóru forstjórunum í
Bandaríkjunum kom til að halda
ræðu í skólanum okkar sagði hann
hreint út að það myndu verða meiri
fordómar gagnvart konum í stjórn-
unarstöðum en gagnvart svörtum
eða öðrum hópum í stjórnunar-
stöðum. „Þið ættuð að skipta um
skoðun og sérhæfa ykkur á öðru
sviði,“ sagði hann,“ segir dr. Stroth-
er hlæjandi. „En þú veist hvaða
áhrif svona hefur á konur,“ bætir
hún við og hlær hjartanlega. „Ég
var og er mjög áhugasöm um stöðu
kvenna og málefni kvenna. Hvernig
við getum látið fara saman að ná ár-
Tungumálið notað til að brúa kynjabilið
Mismunandi orðnotkun
og tjáningarmáti veldur
oft tómum misskilningi í
samræðum og sam-
skiptum kynjanna.
Steingerður Ólafsdóttir
og dr. Judith Strother
skildu hvor aðra í sím-
tali þar sem sú síð-
arnefnda útskýrði mun-
inn.
Dr. Judith Strother
Samkeppni karlaog
steingerdur@mbl.is
Cargolux í Bandaríkjunum, með bú-
setu á Miami í Flórída, og þangað
flutti fjölskyldan. Guðbjörg kveðst
hafa verið „bara“ heimavinnandi
húsmóðir í Bandaríkjunum og ein-
beitt sér að uppeldi sonanna. „Við
vorum átta góð ár í Bandaríkjunum
og undum hag okkar hið besta, en
ákváðum svo að flytja heim til Ís-
lands árið 1990. Við vildum að
drengirnir yrðu Íslendingar og það
var annaðhvort að hrökkva eða
stökkva. Þá hafði ég búið erlendis
frá því ég var sextán ára þannig að
það voru talsverð viðbrigði að koma
hingað aftur eftir öll þessi ár.“
Eftir heimkomuna kenndi Guð-
björg um skeið við Listdansskóla Ís-
lands, en ákvað svo að láta gamlan
draum rætast og stofnaði Klassíska
listdansskólann árið 1993. Ári síðar
rættist annar draumur er hún gerði
sjónvarpskvikmynd við söguna Lötu
stelpuna, sem hafði verið uppáhalds-
bókin hennar þegar hún var krakki.
„Þetta hafði blundað lengi í mér
og sagan um Lötu stelpuna hafði
gerjast í mér árum saman. Upphaf-
lega ætlaði ég að gera ballettverk úr
sögunni, en þetta þróaðist upp í
kvikmynd í dansformi. Þetta var af-
ar skemmtilegt verkefni, en gallinn
var sá að það þekkti mig enginn hér
heima og því reyndist stundum erfitt
að fá stuðning. En þegar vandamálin
komu upp voru þau leyst á staðnum.
Með samstilltu átaki allra sem unnu
með mér að þessu verkefni hafðist
þetta allt saman og maðurinn minn
tók virkan þátt í þessu með mér og
lék meira að segja stóran bala í
myndinni til að spara pening. Aðal-
hlutverkin voru í höndum Þóru Guð-
johnsen og Ástrósar Gunnarsdóttur,
en auk þess notaðist ég við dansara
sem styttra voru komnir í danslist-
inni, og meðal þeirra voru nokkrir
nemendur mínir úr Klassíska list-
dansskólanum. Vonandi á ég eftir að
vinna að öðrum svipuðum verkefn-
um, ég útiloka ekkert í þeim efnum
því áhuginn er vissulega fyrir
hendi.“
Spennandi verkefni
Guðbjörg segir að á hverju ári séu
haldnar tvær nemendasýningar í
Klassíska listdansskólanum þar sem
tekið er fyrir ákveðið „þema“, sem
stundum er byggt á barnasögum
sem Guðbjörg hafði dálæti á í
bernsku, eða þá hreinlega að hún
býr sögurnar til sjálf.
„Stundum bý ég til einhverja sögu
í kringum ákveðið „þema“, enda er
það nú svo að nemendum, sérstak-
lega þeim yngri, finnst alltaf ákaf-
lega spennandi að vera í einhverju
hlutverki. Hver og einn fær þá
ákveðið hlutverk til að túlka í dans-
inum og oftast sauma ég búningana
sjálf þannig að það er heilmikil vinna
á bak við þessar nemendasýningar.“
Guðbjörg kveðst leggja áherslu á
að sækja námskeið í tengslum við
ballettkennsluna eins oft og því
verður við komið, yfirleitt einu sinni
á ári. „Ég fór til dæmis eitt sinn til
San Francisco og fékk að fylgjast
með kennslu í ballettskólanum hjá
Helga Tómassyni. Einnig fór ég á
ákaflega athyglisvert námskeið í
Kanada og annað í Pennsylvaníu í
Bandaríkjunum, en þangað koma
um 800 stúlkur á hverju ári, hvaðan-
æva úr heiminum, bara til að sækja
kennslu á sumarnámskeiðum. Ég
fór með tvær stelpur úr mínum skóla
þangað í fyrrasumar, í fimm vikur,
og þetta var mikil reynsla, bæði fyrir
mig og þær. Einnig hef ég kynnt
mér svokallað Dance Medicine, sem
eru samtök sem hafa starfað í tólf ár
og samanstanda af læknum, hjúkr-
unarfólki, endurhæfingarfólki, ball-
ettkennurum og fleira áhugafólki
um listdans og heilbrigði, en starf-
semin gengur út á að finna aðferðir
við ballettkennslu sem fyrirbyggja
líkamsskaða og ennfremur að lag-
færa það í ballettkennslunni sem
gæti valdið slíkum skaða á líkaman-
um.“
Klassíski listdansskólinn fagnar
tíu ára afmæli á þessu ári og af því
tilefni efnir hann til sumarnám-
skeiðs, sem er nýjung í ballett-
kennslu hér á landi. Námskeiðið
hefst næstkomandi mánudag og
stendur til 5. júlí og boðið verður
upp á kennslu í klassískum ballett og
nútímadansi fyrir nemendur tíu ára
og eldri og fjórtán ára og eldri.
„Þetta er ákaflega spennandi
verkefni því hingað kemur ballett-
kennari frá Brussel, Luce Francois,
sem ég kynntist á námskeiði sem ég
fór á í sambandi við kennsluaðferðir
í ballettt. Auk mín og hennar kenna
á námskeiðinu Lauren Hauser í
klassíska ballettinum, Katla Þórar-
insdóttir í Zena Rommer-tækni og
Cameron Corbett og Ólöf Ingólfs-
dóttir í nútímadansi. Þær Katla og
Ólöf eru fastir kennarar við skól-
ann.“
Af þessu má ráða að ballettinn á
ennþá hug og hjarta Guðbjargar
enda sjálfsagt ekki hlaupið að því að
segja algerlega skilið við ástríðu sína
og lífsstíl. Enda hefur það aldrei
staðið til, því Guðbjörg er þeirrar
skoðunar að það séu ákveðin forrétt-
indi að hafa með þessum hætti átt
kost á að sameina vinnu og áhuga-
mál.
Morgunblaðið/Sverrir
Guðbjörg A. Skúladóttir á heimili sínu, ásamt hundinum Sófusi.
svg@mbl.is