Morgunblaðið - 21.08.2003, Qupperneq 4

4 B FIMMTUDAGUR 21. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ

























































































NVIÐSKIPTI ATHAFNALÍF
Svíar og Hollendingar eru taldir alþjóðlegri en fólk af öðrum þjóð-
ernum. Borgaryfirvöld í Toronto gleðjast nú yfir kvikmynda-
stjörnufansi sem ætlar að sækja borgina heim í september.
Í Svíþjóð finnast góðir stjórnendur
en stjörnurnar fara til Kanada
FIMM stærstu bílaumboðin á landinu eru P.
Samúelsson, Hekla, Ingvar Helgason/Bílheimar,
B&L og Brimborg. Á meðfylgjandi mynd má sjá
skiptingu markaðarins á milli umboða á fyrstu 7
mánuðum ársins. Þau fimm stærstu skipta með sér
u.þ.b. 83% markaðarins og hefur svo verið á síð-
astliðnum árum. Eins og sjá má er veruleg aukning
nýrra bíla frá sama tímabili árið 2002, eða sam-
tals um 43%, en hafa ber í huga að það ár var sér-
lega slakt. Hlutfallslega bæta Fiaro, Suzuki, Brim-
borg, B&L og Bernhard mestu við sig.
P. Samúelsson
P. Samúelsson er stærsta bílaumboðið á mark-
aðnum hvort sem tekið er mið af veltu eða fjölda
seldra bíla en það flytur inn bíltegundirnar Toyota
og Lexus. Félagið var stofnað af Páli Samúelssyni
árið 1970 þegar hann tók við umboði fyrir Toyota á
Íslandi en bílarnir höfðu þá verið fluttir hingað um
nokkurra ára skeið. Páll er stjórnarformaður fé-
lagsins en aðrir úr fjölskyldunni eru ekki í stjórn-
unarstörfum innan þess eftir að Bogi Pálsson hætti
störfum um síðustu áramót og Sjóvá-Almennar
tryggingar keyptu hlut hans í móðurfélaginu Stofni.
Stofn, sem er í um 70% eigu Páls og hans fjöl-
skyldu, og um 30% eigu Sjóvár-Almennra, á um
68% eignarhlut í P. Samúelssyni en hin 32% eru í
dreifðri eigu u.þ.b. 10–15 aðila, samkvæmt upplýs-
ingum frá fyrirtækinu.
Velta P. Samúelssonar á sl. ári nam ríflega 8
milljörðum króna en fyrirtækið seldi alls 2.103
bíla. Markaðshlutdeildin nam 27,24% á árinu. P.
Samúelsson selur fólksbíla, jeppa, hóp- og sendi-
bíla en ekki vörubíla, ólíkt t.d. Brimborg og Bíl-
heimum.
Hekla
Hekla flytur inn bifreiðar frá Audi, Volkswagen,
Skoda og Mitsubishi. Einnig selur fyrirtækið vinnu-
vélar og heimilistæki. Hekla var stofnuð árið 1933
af Sigfúsi Bjarnasyni og fleirum en innflutningur á
fólksbílum hófst árið 1952. Félagið var í eigu fjöl-
skyldu Sigfúsar þar til í fyrra að Tryggvi Jónsson,
þáverandi forstjóri Baugs og fyrrum endurskoðandi
Heklu, ásamt hópi fjárfesta keypti 66,7% eign-
arhlut fjölskyldunnar. Tryggvi er forstjóri Heklu en
bræðurnir Sigfús og Sverrir Sigfússynir starfa enn
um sinn hjá fyrirtækinu. Það eru félögin Herðu-
breið (57%) og Skarðsheiði (9,7%) sem skipta nú
með sér hlutnum sem keyptur var af bræðrunum.
Þriðjungur hlutafjár í Heklu er hins vegar og var í
eigu Tryggingamiðstöðvarinnar.
Velta Heklu á síðasta ári var rúmlega 7,5 millj-
arðar króna. Alls seldi fyrirtækið 1.527 fólksbíla á
síðasta ári og var markaðshlutdeildin á þeim mark-
aði 22%. Á vinnubílamarkaði var hlutdeild Heklu
26% í fyrra en fyrirtækið seldi 194 vinnubíla. Sam-
anlagt voru því seldar 1.721 bifreiðar á árinu 2002
og nam markaðshlutdeildin 22,4%, samkvæmt upp-
lýsingum frá Heklu.
Ingvar Helgason/Bílheimar
Ingvar Helgason hf. var stofnað af Ingvari Helga-
syni og eiginkonu hans árið 1956 og hóf bílainn-
Salan jókst um 43% á fy
ÞVÍ ER stundum haldið fram í gamni að í
Svíaríki sé til sérstök stærð af fötum sem eigi
að geta passað meira og minna allri þjóðinni,
stærðin „extra medium“. Þessari gamansemi
er ætlað að undirstrika þau menningarein-
kenni þar á bæ sem er áherslan á hópinn eða
liðsheildina ekki síður en einstaklinginn, svo
sumum þykir nóg um. Stigveldi þykir einnig
lítið og samskiptamynstur endurspeglar það.
Þegar hinn brottræki franski hershöfðingi úr
her Napóleons, Jean-Baptiste Bernadette,
varð konungur í Svíþjóð á fyrri hluta 18. aldar
þurfti hann að ávarpa þingið. Á nokkuð and-
franska vísu ákvað hann að reyna að bregða
fyrir sig máli sænskra þegna sinna en hló þá
þingheimur af svo miklum ákafa að fleiri til-
raunir gerði fransmaðurinn ekki. Hinn sænski
krókur beinna og undanbragðalausra sam-
skipta óháð stöðu eða stétt manna virðist því
snemma hafa byrjað að beygjast. Þrátt fyrir að
sænska með frönskum framburði hafi ekki
verið áheyrileg músík sat hinn franski þó
áfram, enda í fullum rétti, og niðjar hans ríkja
enn. Og prinsessurnar frekar dökkar á brún
og brá. Svíar eru þó á mörgum sviðum langt í
frá að vera „extra medium“. Fyrrverandi for-
stjóri General Electric-stórfyrirtækisins, Jack
Welch, sagði fyrir nokkrum árum þegar talið
barst að stjórnendum að fyrirtæki sitt væri
stöðugt að leita að alþjóðlegu fólki, eins og
hann orðaði það. Jafnframt að sér virtust sum-
ar þjóðir vera liðlegri og áhyggjulausari í al-
þjóðlegu umhverfi. Hollendingar og Svíar
kæmu m.a. í hugann og að öðrum ólöstuðum
ætti Svíþjóð líklega fleiri góða stjórnendur en
nokkurt annað land. Þetta er auðvitað einungis
skoðun eins manns, en það verður ekki með
góðu móti tekið frá viðkomandi að hann telst
sæmilega dómbær. Mörgum litlum þjóðum,
eða fámennum eins og þjóðræknir menn við-
komandi landa myndu frekar vilja segja, hefur
ekki verið árangurs vant á efnahagslega svið-
inu. Frá mörgum þeirra hafa einnig komið og
koma margir dugmiklir alþjóðlegir stjórnend-
ur. Sviss, Danmörku, Ástralíu, Holland og Sví-
þjóð má nefna af handahófi. Mörg landanna
státa af fleiri stórum alþjóðlegum fyrirtækjum
en höfðatala gefur tilefni til. Í þessum efnum
kemur höfðatölusamanburður sem fyrr að
gagni til að fámennar þjóðir geti sýnt myndug-
leika. Mikilvægur eiginleiki alþjóðlegs stjórn-
anda í sókn að árangri er að geta skilið og sýnt
skilning á ólíkri menningu og komið hlutum til
leiðar við þær aðstæður. Það er áskorun fyrir
stjórnanda sem er kominn fjarri heimahögun-
um, þar sem allt önnur menningarleg kenni-
leiti ber fyrir augu en hann á að venjast, að
skila þokkalegu verki. Litlar þjóðir hafa fæstar
verið í þeirri stöðu að vera mjög yfirgnæfandi
eða ráðandi og að geta skilgreint heiminn al-
gerlega út frá eigin forsendum og hugmynda-
heimi. Hitt er algengara að þær hafi þurft að
læra að lifa við aðstæður sem þeim eru ekki
sjálfskapaðar og fylgjast með og taka tillit til
annarra stærri þjóða. Sterk teygja er á milli
efnahagslífs í Danmörku og í Þýskalandi, þó að
þeir síðarnefndu hafi teygt sig of langt í eitt
skiptið, Sviss og Holland eru umkringd mis-
munandi tungumálasvæðum og stórfyrirtæki í
Finnlandi og Svíþjóð hafa eðli málsins sam-
kvæmt ekki getað orðið stór nema með því að
selja vörur sínar eða þjónustu til annarra landa
eða heimsálfa. Í sumum minni löndum Evrópu
er sjónvarpsefni af engilsaxneskum uppruna
textað en hljóðsett í stærri löndum. Aðlögun að
aðstæðum er framar þörfinni fyrir að heyra
Charlton Heston mæla á dönsku eða Sean
Connory á finnsku. Þegar Bandaríkin hnerra
er jafnvel sagt að Kanada fái kvef, sem er e.t.v
frekar ósanngjarnt, en Kanadabúar hafa þurft
að læra að þrífast við hlið öflugs granna. Mörg
fámenn lönd hafa þróað hæfileika til að geta
verið margt fyrir marga, hæfileika sem hafa
m.a. byggst upp með því að fást við mismun-
andi menningu ólíkra landa. Þetta leggur af
mörkum við að árangursríkir alþjóðlegir
stjórnendur komi frá löndunum. Eins og gefur
að skilja þarf fleira að vera til staðar og hægur
vandi að skeggræða æskilegt innihald lífselex-
írs farsæla stjórnandans. Í langan tíma virtist
Percy Barnevik, fyrrverandi forstjóri og
stjórnarformaður sænsk-svissneska stórfyrir-
tækisins ABB, teyga rétta blöndu af stút. Þeg-
ar hann lét af störfum hjá fyrirtækinu voru það
hluthafarnir sem var teygað frá. Reyndar
hafði lítið breyst frá því að Jean-Baptiste
reyndi fyrir sér í sænska þinginu og starfs-
lokin ekki hávaðalaus í hluthafahópnum, og
reyndar víðar. Þó minna hlegið en hjá þing-
mönnunum.
ll STJÓRNENDUR ll Loftur Ólafsson
Miðjumoð
Hjá Svíum er áherslan á hópinn eða liðsheildina ekki
minni en á einstaklinginn, svo sumum þykir nóg um
loftur@ru.is
B
ÍLAUMBOÐIN sem í dag eru
starfandi á Íslandi hafa flest
verið fjölskyldufyrirtæki um
áratugaskeið. Frumkvöðlar í
innflutningi á bílum hafa stýrt
fyrirtækjunum lengst af og gjarnan með
ættingjana sér við hlið. Hjá elstu umboð-
unum hefur önnur kynslóðin, þ.e. börn frum-
kvöðlanna, tekið við stjórninni og jafnvel eru
dæmi um þriðju kynslóðina við stjórnvölinn.
Fjölskyldumeðlimir frumkvöðlanna gegna
enn helstu stjórnunarstöðum í þremur af
fimm stærstu bílaumboðunum, miðað við
sölu nýrra bíla í fyrra. Þetta eru Brimborg,
Ingvar Helgason og B&L.
Forstjóri B&L, sem var ótengdur fjöl-
skyldu frumkvöðulsins Guðmundar Gísla-
sonar, hætti reyndar nýverið hjá umboðinu
eftir að hafa stýrt því í rúmt ár og hefur
fjölskyldan tekið aftur við stjórnartaumun-
um. Ekki hafa fengist skýringar á brott-
hvarfi forstjórans en heimildir herma að eig-
endum B&L hafi borist tilboð í fyrirtækið
frá ónefndum aðilum um svipað leyti. Óvíst
er hvort forstjórinn hafi staðið að baki þessu
tilboði.
Tengdir fjárfestar
Á síðustu árum hefur einmitt færst í aukana
að fjárfestar gefi sig að bílaumboðum. Að-
Frá fjölsk
Áhættan af rekstri bílaumboða er mikil enda gríðarlegar svei
Breytingar hafa orðið á eignarhaldi nokkurra stærstu
bílaumboða á landinu. Fjárfestar hafa smám saman
verið að þoka sér inn í hin rótgrónu fjölskyldufyrir-
tæki sem einkennt hafa þennan bransa. Soffíu Haralds-
dóttur virðist sem fjárfestarnir tengist allir starfsemi
viðkomandi fyrirtækis á einn eða annan hátt.
Á SÍÐASTLIÐNUM 30 árum hafa verið fluttar ríf-
lega 300 þúsund bifreiðar til landsins og þar af
eru tæplega 278 þúsund nýjar bifreiðar.
Meðaltal innflutnings nýrra bifreiða síðustu 30
ára er því tæplega 9.300 bifreiðar. Meðaltal síð-
ustu 20 ára er hins vegar rúmlega 10.100 bifreið-
ar og meðaltal síðustu 10 ára er ríflega 10.300
bifreiðar.
Athyglisvert er að aukning innflutnings á milli
tímabilanna 1973–82 og 1983–92 nemur 32% en
aðeins er um 4,4% aukningu að ræða á milli tíma-
bilanna 1983–92 og 1993–2002.
Eins og sjá má af meðfylgjandi mynd hafa verið
mjög skarpar sveiflur í innflutningi nýrra bifreiða
og má þar sjá sterka fylgni við almennt efnahags-
ástand í landinu. Ekki er óalgengt að breytingar á
milli ára hlaupi á nokkrum tugum prósenta.
Spá 39,5% aukningu
Spá Bílgreinasambandsins um þróun næstu ára
sést einnig á myndinni en samkvæmt henni var
botni síðustu niðusveiflu náð í fyrra. Sala yf-
irstandandi árs gefur aukningu til kynna en á
fyrstu 7 mánuðum ársins jukust nýskráningar um
43% samanborið við sama tímabil árið áður. Bíl-
=0 =0/ =0 = = = =/ =


/




/



;+(
&
$


! 



 1 # #234

> -$#

&
$' ' ->
& '0(?$*

-
- ''$ > -$#

&
$
'-$*''
**$
<&$

 Innflutning-
ur nýrra bíla
sl. 30 ár
RÁÐAMENN og íbúar Toronto-borgar í
Kanada geta nú litið bjartari daga eftir efna-
hagsáföll að undanförnu. Í september er
haldin stór kvikmyndahátíð í borginni sem
jafnan skaffar drjúgar tekjur. Að þessu sinni
hafa óvenju margar „stórar“ kvikmynda-
stjörnur boðað komu sína á hátíðina, sem er
að verða einn af stærri viðburðum í kvik-
myndaheiminum ár hvert.
Á hátíðinni, Toronto Film Festival, verða
64 kvikmyndir frumsýndar og alls sýndar
336 myndir. (Samanlagður sýningartími er
28.340 mínútur.) Meðal stjarna sem þegar
eru búnar að panta flug til Kanada eru Nic-
ole Kidman, Nicolas Cage og Denzel Wash-
ington. Þá er talið líklegt að Francis Ford
Coppola, Meg Ryan og Anthony Hopkins láti
sjá sig.
Toronto fór illa út úr HABL-faraldrinum
sem gekk yfir fyrr á þessu ári auk þess sem
efnahagur borgarinnar skaddaðist verulega í
nýyfirstöðnu rafmagnsleysi. Kvikmyndahá-
tíðin sjálf hefur heldur ekki alltaf gengið
áfallalaust því hún stóð yfir hinn 11. sept-
ember árið 2001 þegar hryðjuverkaárásirnar
voru gerðar á Bandaríkin, að því er segir í
frétt BBC.
Hátíðin hefst hinn 4. september næstkom-
andi og stendur í tíu daga. Í fyrra styrkti há-
tíðin efnahag borgarinnar um 50 milljónir
Bandaríkjadala, eða sem nemur yfir fjórum
milljörðum íslenskra króna. Í þetta sinn von-
ast skipuleggjendur eftir því að tekjur Tor-
onto vegna hátíðarinnar verði enn meiri en á
síðustu árum, þökk sé Kidman og hinum
„stóru“ stjörnunum.
ll KVIKMYNDIR Eyrún Magnúsdóttir
Stjörnum prýddur efnahagur
eyrun@mbl.is
◆