Morgunblaðið - 27.09.2003, Side 6

DAGLEGT LÍF
6 B LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
AÐ ÞVÍ er virðist sakleys-islegt, en strákslegt ogkarlrembulegt tiltækinokkurra breskra íhalds-
þingmanna á Evrópuþinginu verður
hugsanlega sett í allsherjarrann-
sókn, eftir að upp um kauða komst.
Á leiðinlegum nefndarfundum
gerðu þeir sér það nefnilega til
dundurs að senda á milli sín myndir,
sem ekki samræmast pólitískri rétt-
hugsun því þær þykja misbjóða kon-
um.
Sín á milli efndu þeir síðan til
nokkurs konar grínkeppni undir yf-
irskriftinni Maður ársins og var
framlag hvers og eins metið í stig-
um með tilliti til þess hversu karl-
rembulegar myndirnar væru. Þótt
mörgum, konum sem körlum, finn-
ist myndirnar eflaust hlægilegar
vegna þess að þær geri grín að karl-
rembunni sem slíkri, en ekki kon-
unum, eru ekki allir sama sinnis.
Ein myndin sýnir karl og konu á
göngu og ber konan heljarstóran
eldiviðarvöndul á bakinu á meðan
karlinn reykir vindling í rólegheit-
um. Önnur er af tveimur konum í
járnbúri, sem dregið er áfram af
traktor með karli við stýrið. Sú
þriðja, sem varð hlutskörpust hjá
íhaldsþingmönnunum, er af karli
með netta bjórkippu í annarri
hendi, og konu, sem gengur á eftir
með lungann af innkaupunum.
Til vansæmdar
Pat Cox, írska forsetanum á Evr-
ópuþinginu, fannst þetta hreint ekk-
ert fyndið og íhugaði í vikunni sem
leið að láta hefja rannsókn. Og ekki
var nokkrum þingmönnum breska
verkamannaflokksins á Evrópu-
þinginu heldur skemmt, því þeir
sendu formlega kvörtun til Theresa
May, formanns íhaldsflokksins.
Mary Honeyball, þingmaður á
Evrópuþinginu og í forsvari
kvennanefndar breska verka-
mannaflokksins, kvað upp úr með
að myndirnar lýstu barnalegum
MAÐUR ÁRSINS?
Umdeilt
GRÍN
GUÐRÚN Hannesdóttirvarpar fram þeirri spurn-ingu í nýrri meistarapróf-sritgerð sinni, hvað teljist
orðið eðlilegt fjölskyldulíf og segir
þá spurningu koma upp í hugann
hvort gamla fyrirkomulagið þar sem
börnin vörðu virkum dögum í heima-
vistarskóla en komu heim um helgar
myndi henta nútímafjölskyldunni.
Heimavistarskólaspurningin er sett
fram meira í gamni en alvöru og að-
spurð segir Guðrún að hún telji for-
eldra alveg örugglega ekki vilja
þetta í alvöru. „Nei, það er alveg
klárt að það væri ekki mjög góð
leið,“ segir hún brosandi.
En samkvæmt niðurstöðum Guð-
rúnar virðast foreldrar ekki vilja
styttri vinnudag og þeir virðast af-
slappaðri í vinnunni en á heimilinu
þar sem tímahrakið stjórnar öllu,
allt á að gerast hratt og heimilisstörf
eru t.d. unnin af aðkeyptu vinnuafli.
Þetta kallar Guðrún tímasnöruna
sem þrengir að nútímafjölskyldunni.
Þar leggur Guðrún til grundvallar
bók bandaríska félagsfræðingsins
Arlie Russell Hochschild, The Time
Bind, sem fjallar um rannsókn á
þessu efni sem gerð var í Bandaríkj-
unum.
Guðrún lauk BA-prófi í frönsku
fyrir tíu árum og fór svo út á vinnu-
markaðinn. Henni fannst merkilegt
hversu lítið var rætt um vinnuálag
foreldra og hvað fjölskyldumeðlimir
væru mikið fjarvistum hver við ann-
an. Henni fannst ekki rétt að hugsa
alltaf með sér að svona væri þetta
hjá öllum og vildi kynna sér þessi
mál nánar. Árið 2000 byrjaði hún í
diploma-námi í félagsvísindadeild
Háskólans og lauk svo meistaranámi
í uppeldis- og menntunarfræði með
áherslu á fræðslustarf og stjórnun
síðastliðið vor.
„Það sem maður þekkir sjálfur
grípur mann frekar. Ef ekki er skoð-
að undir yfirborðið, þá gerist nátt-
úrulega ekki neitt,“ segir ritgerðar-
höfundur ákveðinn.
Guðrún kynnti sér verkefnið Hið
gullna jafnvægi (HGJ) um sveigjan-
leika í fyrirtækjum og samhæfingu
starfs og einkalífs, þar sem Reykja-
víkurborg og 35 fyrirtæki tóku þátt
á árunum 2000–2001. Tilgangur
verkefnisins var m.a. að reyna að
jafna stöðu kynjanna á vinnumark-
aðnum með því að taka aukið tillit til
einkalífs bæði hjá konum og körlum.
Í ritgerðarvinnunni beitti Guðrún
svokallaðri eigindlegri rannsóknar-
aðferð sem byggist á opnum viðtöl-
um þar sem spyrjandinn má ekki
vera leiðandi. Guðrún talaði við fjóra
starfsmannastjóra og níu foreldra
sem allir störfuðu hjá fyrirtækjum
sem tóku þátt í HGJ. Hún segir eig-
indlega rannsóknaraðferð hafa þá
annmarka að þátttakendur eru fáir
og hópurinn geti verið einsleitur.
„En þetta er bara til að gefa sýn og
maður alhæfir alls ekki út frá þess-
um niðurstöðum en þær gefa
ákveðnar hugmyndir,“ segir Guð-
rún.
„Hvað á ég að gera heima?“
„Til að mæta tímasnörunni sem
foreldrar upplifa sig í og þörfum
heimilisins, kaupa þeir sem mesta
þjónustu inn á heimilið, enda eru
heimilisstörf litin afar neikvæðum
augum,“ segir í ritgerð Guðrúnar og
einnig: „Í ljós kom að foreldrar sem
rætt var við vildu ekki minnka við
sig vinnu til að geta verið meira
heima.“
Hún segir að þetta hafi komið sér
verulega á óvart. „Ég vissi þetta
með heimilisstörfin, það var bara
staðfesting. Fólk vill helst ekkert
sinna þeim og aðkeypt þjónusta er í
miklum vexti hjá þessum þjóðfélags-
hópi. Þá fór ég líka að velta fyrir
mér hvað væri orðið venjulegt fjöl-
skyldulíf í dag, hvernig það hefði
breyst. Það er eins og fólk aðgreini
það þannig að fimm daga vikunnar
sé stress og álag og helst allt við-
haldsfrítt og aðkeypt. Um helgarnar
á meira að gerast, það á að elda góð-
an mat og gera alla hluti og slíkt
minnir á fyrirkomulag heimavistar-
skólans.“
Guðrún fékk svör eins og: „Hvað á
ég að gera heima?“ „Það er eins og
það gæti ákveðins eirðarleysis hjá
fólki. Ég held að þetta sé vegna þess
að fólki finnst það vera að missa af
einhverju í vinnunni ef það reynir að
fara fyrr heim. Þetta er líka metn-
aður og áhugi. Almennt voru þeir
sem ég talaði við mjög áhugasamir
og samviskusamir í sínu starfi og
voru ekkert til í að slá af því, sem er
skiljanlegt þar sem fólk hefur
menntað sig til starfsins.“
Guðrún leggur áherslu á að starfs-
umhverfi er mismunandi eftir stétt-
um og starfsgreinum. Talað var við
sérhæft skrifstofufólk, sem t.d. hef-
ur efni á því að ráða til sín heim-
ilishjálp.
„Ég var að skoða hvernig foreldr-
ar upplifa sig og hvernig þeir bregð-
ast við. Og það var áberandi að vera
í kapphlaupi við tímann, vinna fram í
tímann og græða eða spara tíma og
svo er keypt upp í götin. Maður spyr
sig hvernig þeir sem hafa miklu
lægri laun en þessi hópur bregðist
við, hvort þeir séu ekki undir miklu
álagi,“ segir Guðrún.
Fólk leitar leiða til að bjarga sér
„Þó vinnustaðir krefjist ekki yf-
irvinnu er mikil áhersla lögð á ár-
angursríkt starf. Því reyna foreldrar
að vinna fram í tímann heima til að
standa sig í starfi,“ segir einnig í rit-
gerðinni. Í ritgerðinni birtir Guðrún
útdrætti úr svörum viðmælenda.
Samkvæmt rannsóknaraðferðinni
skal skrifa svörin nákvæmlega orð-
rétt og 40 ára karlkyns ráðgjafi er
staddur í vinnunni og lýsir álaginu
og muninum á milli heimilis og vinnu
svo: „ … en auðvitað springur blaðr-
an og allt liðið er öskrandi hvað á
annað út af einhverri síþreytu. Ef
einn slakar á þá finnst hinum hann
vera að svíkjast undan … á kvöldin
er oft sem maður er að vinna sko
tékka á póstinum og kannski svara
einhverju og þá getur maður komið
hérna og þá hefur maður tíma til að
fá sér kaffibolla með vinnufélögun-
um á morgnana og þá er maður ekki
að stressa sig … en heima sko mað-
ur þarf náttúrlega alltaf að hafa eitt-
hvað fyrir stafni – ég í sjálfu sér
slaka ekkert minna á við að vera að
dunda mér eitthvað í tölvunni ef
maður er heima …“
Guðrún segist hafa tekið eftir því
að fólk leitar allra leiða til að halda
sér gangandi og réttlæta ástandið.
T.d. að vinna fram í tímann, telja að
Tímasnaran
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Áður fyrr. Í gamla daga var lífið að mörgu leyti einfaldara með skýrri verkaskiptingu, þótt fólk vilji ekki hverfa til
hennar aftur. Heimilið var griðastaðurinn en nú slappar fólk frekar af í vinnunni.
Tímasnaran þrengir að
nútímafjölskyldunni
þegar vinnan hefur bet-
ur í samkeppninni við
heimilið. Helstu nið-
urstöður meistaraprófs-
ritgerðar Guðrúnar
Hannesdóttur benda til
að foreldrar kæri sig
ekki um að vinna minna
og telja m.a. að fjarvera
þeirra frá heimilinu geri
börnin fyrr sjálfstæð.
Steingerður Ólafsdóttir
las ritgerðina og fékk
nánari útskýringar hjá
höfundinum.
E r v i n n u s t a ð u r i n n e f t i r s ó k n a r v e r ð a r i e n h e i m i l i ð ?