Morgunblaðið - 27.09.2003, Blaðsíða 7

DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 2003 B 7
Sólhattur
FRÁ
Fyrir heilsuna
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
Nr. 1
í Ameríku
húmor. „En burtséð frá skólastráks-
legri karlrembu eru þær öllu Evr-
ópuþinginu til vansæmdar og til
þess eins fallnar að láta fólk halda
að við höfum ekkert að gera hérna.“
Iðrast einskis
Tveir syndaselanna, Martin Call-
anan og Chris Heaton-Harris, sýndu
þó engin merki iðrunar. Sá síð-
arnefndi gerðist jafnvel svo djarfur
að leggja til að keppnin yrði end-
urtekin og vinur eða sambýlismaður
Mary Honeyballs tilnefndur sem
vinningshafi.
Sumir þingmenn Verkamanna-
flokksins á Evrópuþinginu voru þó
ekki vitund hneykslaðir. „Mynd-
irnar eru kjánalegar, en íhaldsmenn
ættu að hafa meira pólitískt vit en
svo að sýna þær á stað eins og Evr-
ópuþinginu þar sem pólitískur rétt-
trúnaður er í hávegum hafður,“
sagði einn þeirra, sem hló dátt þeg-
ar Callanan sýndi honum mynd-
irnar.
börnin verði sjálfstæðari af mikilli
fjarveru foreldra, segja að ástandið
batni þegar börnin verða stærri
o.s.frv. Hún varð vör við að fólki
hætti til að stressa sig einn daginn
til að reyna að græða eða spara tíma
þann næsta, en það leiðir ekki til
meiri tíma seinna, þannig að álagið
er ekki tímabundið heldur viðvar-
andi.
Guðrún segir að það hafi ekki
komið henni á óvart að foreldrar
segist ekki þjást af samviskubiti,
heldur bendi á að börnin verði sjálf-
stæðari við fjarvistir foreldra. „Ég
skildi hvað verið var að meina.
Markmið allra foreldra er að gera
börnin sín sjálfstæð og það gerist
með því að breikka bilið smátt og
smátt. En ég velti því fyrir mér
hvort þetta væri meira í orði en á
borði. Fólk verður hreinlega að
sætta sig við ástandið vegna vinn-
unnar. Þetta er ein af leiðunum til að
fá frið til að vinna. Svo liggur okkur
líka svo á að krakkarnir verði full-
orðnir og sjálfstæðir, því það léttir á
okkur,“ segir Guðrún.
Karlkyns 38 ára viðskiptafræðing-
ur lýsir þessu svo: „Auðvitað er mað-
ur sjálfsagt ekki nógu mikið með
börnunum sínum. Allir hafa nóg að
gera. Ég í vinnunni og konan í
vinnunni og oft er maður þreyttur
þegar maður kemur heim og svo eru
þau [börnin] í skólanum og svo eru
þau í íþróttum og ýmsu og svo vilja
þau auðvitað vera með sínum vinum.
Ég meina er þetta ekki bara
svona …?“
Í ritgerðinni kemur einnig fram
að foreldrar hugsa þetta mest út frá
sjálfum sér en minna út frá börn-
unum. „Það minnir aftur á sam-
viskubitið. Við skipuleggjum tímann
út frá okkur og viljum auðvitað að
barninu sé sinnt og það sé öruggt.
En við finnum bara okkar leið til að
þetta passi allt við vinnuna.“
Viðmælendur Guðrúnar höfðu líka
tilhneigingu til að halda að allt
myndi lagast eftir nokkur ár og það
er ein af þessum leiðum sem fólk fer
til að halda sér gangandi, að mati
Guðrúnar. „Auðvitað lagast þetta
einhvern tímann þegar börnin verða
fullorðin en það getur verið svolítið
langt í það. Það getur verið í lagi í
einhvern tíma en það er ekki nógu
gott að hafa öll uppvaxtarár barna
sinna í þessum farvegi. Ég er ekki
sammála því þegar fólk ypptir öxl-
um, er aðframkomið í lok dags og
segir að þetta sé svona hjá öllum.
Það er ekki þar með sagt að sá hinn
sami eigi að fara að gera eitthvað
aleinn en mér finnst sjálfsagt að fólk
staldri við og endurskoði hlutina, láti
í sér heyra og velti upp hugmyndum.
En það má ekki líta svo á að fyr-
irtækin séu svo vond eða foreldrar
svo slæmir. Þetta er bara hraðinn,
breytingarnar og kröfurnar í þjóð-
félaginu. En það má bara ekki bíða
þangað til barnið flytur að heiman,
maður sjálfur dauðuppgefinn og
horfir á eftir öllum árunum sem
maður hefur varla hitt börnin sín.
Það eiga líklega margir eftir að upp-
lifa að líta til baka og óska þess að
hlutirnir hefðu verið í meira jafn-
vægi,“ segir Guðrún hugsi.
Stytting vinnuvikunnar
„Auk viðhorfsbreytingar er það
niðurstaða höfundar að ein leið til að
losa foreldra úr tímasnörunni væri
stytting vinnuvikunnar. Þá gæfist
meiri tími með fjölskyldunni, útgjöld
heimila vegna aðkeyptrar þjónustu
myndu minnka og útkoman gæti
verið enn betri starfskraftur,“ segir í
ritgerðinni.
Guðrún segir að hið gullna jafn-
vægi á milli starfs og einkalífs sé
vissulega vandfundið en grunnurinn
að öllu saman sé fjárhagslegt öryggi.
„En það er áhyggjuefni þegar minna
er um störf, fólk situr fastar og
starfsöryggið er minna,“ segir hún.
„Ég fann það greinilega hjá
starfsmannastjórunum sem ég talaði
við að það er mikil krafa um árang-
ursríkt starf,“ segir Guðrún. Starfs-
menn þurfa ekki endilega að vera í
vinnunni á ákveðnu tímabili, heldur
er það undir þeim sjálfum komið að
sýna árangur.
„Þetta getur orðið
meira álag á ein-
staklinginn og
aukin krafa um að
standa sig. Það er
ekki svo auðvelt
að ákveða að
hætta að taka þátt
í þessu. Sumir
geta það en aðrir
ekki. Það þyrfti
einhverja vitund-
arvakningu og
meðvitund um
þessi mál inni í
fyrirtækjunum,
því maður gerir
ekkert einn,“ seg-
ir Guðrún sem
komst sem sagt að
þeirri niðurstöðu
að fólk svarar
spurningunni um
hvort það vilji
stytta vinnudag-
inn neitandi þegar
það hugsar út frá
sjálfu sér en það
myndi svara öðru-
vísi ef þetta væri
viðurkennd
stefna.
Framleiðni jókst
við minni vinnu
Í bókinni The Time Bind leggur
Arlie Russel Hochschild til að fólk
verði sér meðvitandi um ástandið og
safnist saman í það sem hún vonast
til að verði tímahreyfing, á sama
hátt og umhverfisverndarhreyfingar
eða kvennahreyfingar hafa myndast.
„Við viljum tíma okkar aftur,“ sagði
Hochschild í viðtali. Hún benti á að
forstjóri bandarísks fyrirtækis hefði
staðið frammi fyrir því að þurfa að
segja upp 10% starfsmanna. Hann
bar undir starfsfólkið hvort það vildi
frekar að allir slepptu því að vinna
eftir hádegi á föstudögum og lækk-
uðu í launum sem því næmi og
starfsfólkið játaði því. Í ljós kom að
framleiðni jókst og þegar starfsfólk-
inu var aftur boðin vinna og kaup á
föstudagseftirmiðdögum, hafnaði
það því. Guðrún er sammála því að
rannsóknir af þessu tagi þurfi að
kynna fyrir íslenskum fyrirtækjum.
Eftirsóknarvert
að vera í vinnunni
Rannsókn Guðrúnar leiddi í ljós
að fólki fannst vinnustaðurinn oft
eftirsóknarverðari en heimilið. „Það
eru meiri persónuleg átök inni á
heimilinu og þau hljóta að vera erf-
iðari en það sem gerist í vinnunni.
Það getur verið meira slítandi að
eiga við börnin og sinna leiðinlegum
heimilisstörfum en að vera í skap-
andi umhverfi vinnunnar,“ segir
Guðrún.
„Einn starfsmannastjóranna tal-
aði um að álagið væri svo mikið að
fólk þyrfti að fá útrás í vinnunni fyr-
ir persónulega vanlíðan sína sem
skapaðist af togstreitu heima fyrir.“
Fólk virðist vanta tilfinningalegan
stuðning heima fyrir þar sem allt
gengur út á að spara tíma. Þessu
bjóst Guðrún ekki við, en raunin er
sú að margir starfsmannastjórar eru
komnir í hlutverk sálusorgara.
„Mér fannst athyglisvert að fyr-
irtæki eru í vaxandi mæli farin að
huga að því að hlúa að heilsu starfs-
fólksins. Stjórnendur fyrirtækja
hugsa um þetta og hafa örugglega
áhyggjur af þessu,“ segir Guðrún.
Nám með vinnu vel markaðssett
Skilin á milli heimilis og vinnu
hafa orðið æ ógreinilegri vegna þess
að starfsmenn fá tölvutengingu heim
til sín og hafa sveigjanlegan vinnu-
tíma. Guðrún er þeirrar skoðunar að
fólki líði betur í vinnunni ef það hafi
þennan sveigjanlega vinnutíma og
stefna fyrirtækisins er fjölskyldu-
væn. „Fólk kann að meta sveigjan-
leikann þó það noti hann kannski
ekki endilega á hverjum degi. Ég
tók líka eftir því að það eru sumir
sem treysta sér ekki til að fá heima-
tengingu því það krefst aga og getur
orðið hrein viðbót við vinnuna. Fólki
finnst það líka skyldugt til að nota
tölvuna heima, ef fyrirtækið hefur
kostað einhverju til vegna heima-
tengingar, en slekkur síður á tölv-
unni og spjallar við krakkana í stað-
inn.“
Einn starfsmannastjórinn telur
nám með vinnu afar álagsvaldandi
og finnst skólunum hafa tekist ætl-
unarverk sitt með mikilli markaðs-
setningu. Fólk virðist hugsa sem
svo: „Ef allir eru að gera þetta, hlýt
ég að geta það líka.“ Þessi ummæli
eiga ekki bara við um nám með
starfi, heldur er þarna kannski kom-
in útskýring á tímasnörunni í hnot-
skurn.
Teikning/Andrés
Nú á dögum. Nútímafjölskyldan reynir að spara tíma en er alltaf í tímahraki. Afleiðingin er viðvarandi álag og
togstreita sem fólk fær útrás fyrir hjá starfsmannastjóranum í vinnunni en ekki heima.
Morgunblaðið/Ásdís
Guðrún Hannesdóttir: „Það eiga líklega
margir eftir að upplifa að líta til baka og óska
þess að hlutirnir hefðu verið í meira jafnvægi.“
TENGLAR
.....................................................
www.hgj.is
steingerdur@mbl.is
 Fimm daga
vikunnar er stress
og álag og helst allt
viðhaldsfrítt og að-
keypt. Um helgarnar
á meira að gerast,
það á að elda góðan
mat og gera alla
hluti.
 Það getur verið
meira slítandi að
eiga við börnin og
sinna leiðinlegum
heimilisstörfum en
að vera í skapandi
umhverfi vinnunnar.