Vísir - 22.10.1980, Blaðsíða 8

8
Miðvikudagur 22. október 1980.
y.""jw
utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davifi Guflmundsson.
Ritstjórar:
ólafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson. Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Frlða Astvaldsdóttir, Gylfl Krlstjánsson, lllugi Jökulsson, Kristln Þor-
steinsdóttir, Páll Magnússon, Sveinn Guðjónsson, Sæmundur Guðvinsson, Þórunn
Gestsdóttlr. Blafiamafiur á Akureyri: Glsll Slgurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L.
Pálsson, Sigmundur Ö. Stelnarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Elín Ell-
ertsdóttir, Gunnar V. Andrésson, Kristján Ari Einarsson. Otlitsteiknun: Gunnar
Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúli 14, simi 80611 7 llnur. Auglýsingar og skrifstofur: Slðumúla 8,
simar 86611 og 82260. Afgreiðsla: Stakkholti 2—4, slmi 86611.
Askriftargjald er kr. 5.500.■ á mánufii innanlands og verfi I lausasölu 300 krónur ein-
takifi. Visirer prentafiur I Blafiaprenti h.f. Slfiumúla 14.
Það rak marga í rogastans
þegar Vísir birti fyrir nokkru
frétt um,að verið væri að leggja
skatta á börn og unglinga. Menn
áttu af eðlilegum ástæðum bágt
með að trúa, að skattgleði stjórn-
valda næði svo langt. Nú blasa
hinsvegar staðreyndirnar við,
álagningunni er lokið og tæplega
sjö þúsund börnum er gert að
greiða 425 milljónir króna í tekju-
skatt.
Það vakir ekki fyrir Vísi að
skella allri skuld á núverandi
stjórnvöld vegna þessara barna-
skatta, en ef einhver manndómur
væri þar fyrir hendi, hefði verið
einfalt mál að koma í veg fyrir
þessa fáránlegu og ósvífnu skatt-
heimtu.
Sjálfsagt hafa alþingismenn
ekki áttað sig á eða skilið þau
lagaákvæði, sem gerðu ráð fyrir
skattheimtu á börn og unglinga,
en eitt er að samþykkja lagabálk
í glópsku og annað að fram-
kvæma hann með f ullri vitund og
vilja.
BARNASKATTAR
Nýjasta framtakiö hjá skattglööum stjórnvöldum er álagning barnaskatta. Þaö veröur
veröugt og göfugt verkefni hjá skattayfirvöldum aö skipuleggja innheimtuaögeröir og
lögtök hjá blessuðum vanskilabörnunum, eöa hitt þó heldur/
Ollum á að vera Ijóst, að þessi
skattlagning er í hæsta máta
ógeðfelld.
Fram að þessu hafa foreldrar
talið fram tekjur barna, ef ein-
hverjar eru, og greitt af þeim
skatta, enda er þar venjulega um
óverulegar upphæðir að ræða.
Börn hafa á stundum tækifæri til
að vinna sér inn vasapeninga,
eða safna einhverju skotsilfri
fyrir veturinn, þegar skólinn er
þeirra vinna. Þetta hefur verið
saklaust og um leið æskilegt, því
jafnframt tekjuöfluninni kynn-
ast börn atvinnulífinu í einu eða
öðru formi. Það hefur jafnframt
sparað nokkur útgjöld fyrir
heimilið og fyrirvinna þess hef ur
jafnan greitt skatt af þessum
viðbótartekjum eftir því sem lög
hafa mælt fyrir um.
Breyting á þessu fyrirkomu-
lagi er andstæð þeim venjum og
þeim viðhorf um.sem ríkja hér á
landi. Fólk vill bera ábyrgð á sín-
um börnum og greiða skatta
þeirra og skyldur.
Islendingar vilja ekki að litið sé
á börn sem sjálfstæða framtelj-
endur, eða hvernig á með það að
fara, ef blessuð börnin standa
ekki í skilum með skattana? Á að
gera hjá þeim lögtök og ganga að
eignum jaeirrá?
Erfitt er að sjá hvaða tilgangi
þessir barnaskattar þjóna. Er
það ætlunin að ríkssjóður fari að
gera tekjur barna að umtals-
verðri tekjulind?
Ekki minnkar þetta
skriffinnskuna og pappírsflóðið.
Ekki er þetta til að auðvelda
skattayfirvöldum starfið og eft-
irlitið með skilvísi í skattamál-
um.
Skattpíning hér á landi er
löngu komin út fyrir öll mörk
sanngirni og réttlætis. Einstakl-
ingar og fyrirtæki greiða nærri
fimmtíu mismunandi skatta til
hins opinbera, allt frá tappa-
gjaldi upp í tekjuskatt. Eftir
skattaf lóð ríkisstjórnar Ölafs Jó-
hannessonar reis upp hreyfing
meðal skattgreiðenda, sem sagði
hingað og ekki lengra. Allir
stjórnmálaf lokkarnir óttuðust
réttláta reiði almenningsálitsins
og viðurkenndu að skattboginn
væri þaninn til hins ítrasta.
I upphafi ferils núverandi
stjórnar lýsti forsætisráðherra
yf ir því, að ekki væri grundvöllur
fyrir skattalækkunum eins og á
stóð, en tók fram að stefnt væri
að lækkun og fækkun skatta á
þessu hausti.
Efndirnar eru glæsilegar. Allt
og sumt sem fellt er niður er
ómerkilegt nýbyggingargjald, en
bætt gráu ofan á svart með
álagningu barnaskatta!
Þessi nýlunda í skattheimtu
kann að reynast létt verk,en hún
er einnig löðurmannleg — og er
það eftir öðru.
Samkeppnin er neytendum í hag
,, Hömíutaust frelsi er
að tröllrída okkur”
—■ segir Oliver Steinn Jóhannesson, formaöur
Félags íslenskra bókaútgefenda
cr »1 v«*
: ! Mítt
vj', v.ljuco í>.vfe ÍSliHVíWHA
if i»f *f> ff.UuJ t*r,
í»'l «C >«« .>rvgíl »!> »6
'ixtn txMyHr
**!>! i>1 !<»*)!*. cr »««*. I*»
le*íir. fiítf.nms■((*<<«•
w» *»*r, 4* **!».' >««*..'
úki >«»«*>»«>"
Hver mb srlja birkw,
-- v* »W
. V6lK«ai: ut {loft.JS
n:*i>>>shf. R4<i*íls it> wln*
ír»s i úivb»6s>Jt>>. «*
is<6 silft') VXbit: AixHKlt,
•-f.ltia <Kiii i'AOt- •,li>Kð:>:*rv>‘.
ía(i>nr>68u'>íf« * W >*!(« <-J*
m >?*.'.** Ijlr »*!!>(*(>
iií. tir« *t ***«
»»iö>a v»s >«>«*>*
.. ... HifMiiiti i! SlStíMK miðs
!«*i, »6 *»>**» f>6r« »*f**l'. 'i>i»*8«. ámsí* l>««* *»*f-
. .,.L„..r. <--,'3.. ♦*>< * tiM. »> dtýt*
»«}• v»*l
v*«* '4 »0 ttit*
(«»:»’ (ÍLff-KW «*
OrliUI þveniögn-
AU»**W. *.*«•>*«“»*.
•'úk' «*6*» >.«»'*{ »««*r'-
— tSlóí *»«!* tr tirii. **(»r
WtsÖalcjO »> .
i.m MXP '->. Vfj*
ttprti «i« >:01 « *( «!*f<*.
l*«4«r. <Mk *•*(! vfv:<>. ttrt'.
«r.f*-.»í-..5.<. .»*» »•> ir,t-
:r.-. (,-.*> (.<■( I. rv :,<>:<> -- >:,*.'>
*»&B««». «>ÖJv. Ms « *KW
k< áiD-.
-röiM'v.vtfStov, *
ítM • “ -
$■>«»
-------
— (lv««38**t:<ar Jitlvhoa: <■*
ttt&t* *fi r*sr-6oi>: v»rlx8>ortil
{V**<x»--*r6í •-*<>> (rs'i. \
ryu* « «**< Ut* ifiti <*lr!
»*>:,<,vslvrc I lOlRlet.!'!
(þ-»><.« nrSii; l.v> f>f«f..«»-
*á:r ‘f-l*
«')>»'» »'A þ*«i<»r «.■• !->■»<•«
„«vvK*9»>to»l: <•» * »* 1*»-
M»<*> tyi*«<l«>l*r!! »* *'» »»*
** *»•«“* V-& tijttrci «*»:
»..< | »' I (X-W-II "«•»"< *f<»V»>
E
> totóörtito. (r«í*i? n*** r-
«r**|.j<(>'*«>i*ib**>í*!«a*t.,''«
s»«‘S;ito *«;áw þvl .
<ö *ra l*ís rrtár. *i4 « ítoiU
Ircl*; *i<»*t»'ii<l>iKS*r.» ntiysa
»>aft níöurdrepandí
freW-
•* *»<> »6 »{*«• «U
.Kt*»*ia>«&(»*>.-.•.- ---
W« (:ftrt.i>l»to*l rt*V» U*X>1<>.
rtvr i (ý»W«r.«*trrJirVa t.*(w r
-iM-
it «likvr
»tou« s'ifiyi>tifti>H>ýi*ii*-i'<f-
to A(»l«k-: l»r Srt:< Uftil»«.>«<.
*r »■«>•» lli »1 þvi *C »:*»> .
*(>t«l •» **(>**.>tí ftl írt>»>»r»
þfl trtW8«r « *lrt (:i*«.«í r«g)
Vft; «J rtfl-Jtr þii«ft*U «*<■!(»»»
ydríiil* í»: þ«* »8 J» (nóf *(tr
Kkttn t* rtetotft >;« þo **rt«r
«r, »*•!<* þi« *>* >»» bvd* t»>»
**|i* ltrlsl«i;rvsí:é<i. <<> **
ssftlt ir.ií «:(•■ þ*S. *í »<•<( »6 þ*ft
j<16»*i <»**< -Ji'.otr. Ixrtvr *S
fwrt <*»<>: * (tkiÓlU'o <>f þ*í
»ft *l*(Mt»‘< rt»C»«to vít «r»m *5
*«* »ift«u <«*(!
Sé wm U-ttustan maun
8Ö neóa...
, »>*«»»«: ...
Ujtt ftxjvx >»(> ír )>•! «V>ftt
Vtot <4«k*li bftgtiU, «i M*.
•Aoltyli
totovstílóit >Hr’jM«fí* v»i la
«r«. *»r K*«>i(vr»«s »**t
í»(t>ft t.6K»S«lr(« •* wiþtW. •
*«> Þ--I <*>« iSxtfjfltou «* »*»
JAíS-.Wtotx IxAt
Wvxi «4S t> rir i** »> **<*>«.
I fi* (.:<■ mfí («.5<i »4 Jv( .,«o
>'.» •'<*.**>»> v«»* «'K.‘
*•*•«»»«.«»t»r» tfcfii * «*i»
«* wt**«»* »!<<<»;
,:£« Macrtit ckSsí vtr< þto* :
<•<*!«>.** (pWí.í* **;> tob
»<rfí r<t«. >:* rt; •-!> h»»to V>
(:*tx *r. »«te (toictoV; *l-i *«»
««ir virJt «**»< - 6* {»>• ii\«t
Css: ici)*ft3i*t! ViC 6<*sn»
;<» b*»ft «r;»» »(■ dltot* i
'<8 íym kC Ctor-.#»1 «.uy:íe(
-.ifiþ*t:«T«'9; bft'tow 5><*tr «*■«-
tsÉ**í *<■ *»!(>:* v*. 1 ir*.»B>
þr** *C a«t<r *é » rí'.J* *«
ifkfttoor «í *ra(t»»* *»><í>*Ré*.
1x41» *r h»: «!«rft9* <<(tl». o>
x >.,, 4 .!n< .,«■.:
*rvA!S. rf »*'8«to,V»' *»t»Sur
r;« <11 >**» "
S j á W sVutd;»r-ábyr gö
tcöa ftt*tei|{naveö.
— 11» Brl**tf »*»« •» **>:
<Xk>«(( trtí *»»W*to?(t t<ý»«U
---------- *r«r fýrt étf «r «»*
W »*(.:;< W«í< :e*»*« k«
biiK'.r «í*!j*tx*i*r<!>» r?S íxi
»»rt btor W**»8 «r< iu»* *>*6
t-.« »i*tl*l>:<lttxr«Vrf6F.»ft.f-it>.
(irrjx *( *( !<tV«*Jt»* »tft* *Vki
oSUora, tot *•*( *»<»««»
K:<« *l:>t8tora:l!»',:wr»
ttoCJft.l íhj'iíto' *
\«s*x *<;*x Vtt .«*■ Ixtriw. rtíí
ftati* ttV rti*«r »* IsrfC ýf>r l »t
rtit* í»5fe:6r*VfC S'xS «r !tt»
ftrWÍ ..»od*»-JJ <><■, jtsxt. >rrf
*C vxtíþ 6t8»9 (íra- *9iu **6**ó
*»( »fi »«A. v*i»' v«r *«<.'. (vrff
tvrfx. íváft. *r lx:tto»!*: «1 *f>
nii. l><« <**>:« rtoto vtS ofl
Irfí* *J (xt»K( Ijf.t
lrfSx*i)t*l,«clri<»xat»8»y'.*, -fá!
XgtkljStixi Ixrfcfer *ic (rífi, m
ftoni flpp«*r» *»xu «x>x; * «>,
Vrrtr.«rx *jjJl«ss\ 1 SKflJjíncw.
r« þs toi»**r,».o6v,«ítt»
8**>fi*!<4-<«rlu*>.al*8í V!to*>
. < fc«t «ft ftcrtifi'. viClAtow
WiflS* (.»>> xw tlflX* *J> Mtt»'
»*'.(, *»«prrt**» oí *s«*r* ia*»
»*<•*!*«* • :<• to‘>: *!ftfx;t» vlS*
(icr.rttoö 0'.:v*> r**t» «Afc*r •*
tft't! f»yt (>rit tMrt<to*»r, iþtta* :
» **;.<* **!ifl(trv*ft(r*> (yrir j*ií»*t
„ Str*» j<V*r (** *<to> S»ir,
trflir :(-<x*rv rsru (txJtúv*** .
lx.r;:<»r Cr »>j«px<to>'. oí* i. i
***** Bí»i( t bí£n»,t. Þ*S (Tt
(<*« •«8>:r,< 'X' ts-'rtT. »r«; v<S
sttjuft. «»(1 Mi*. vsa «<i>«*
6y**l* Oift tr«i«»«f «xrst«»v,
{«; «.x< bxf. * »6 <«« *<>
oertiuf, «>«í !«»':r, þ»r rt»9
!<» »8 v*rx »í' vö vrffctyft' »f<
Mx» *f. {*•««. Þ«!x « »»:(((
(.itotruvft «6 »«»»<'.**« (x!>rr.v
*«■>'. WKft ll»(i.»>:p ’
F.»t« ég vwrtríýttti
iiagkaupl I
,llo**(toV «t *6 *«*» «r*r»w
«ró»r. l»rxl»!r.» r*( r: btí(r'
l?S>* *t»l«ft«<>itt«to »» v»!
rtftKt*. *( r<*rtmr»ar \....
».' >»« *g **» fltoríxxt to.tooi
-WirM »*«.(*»»> <H«M(
«<ftft» «aéR.<»> ftxton. fc*fc»
,»,,:x..«.' , _ .
....> «>ft* »6 írikíxrtttor sc>•<.
ScftJOto flft, N*(k*(>1> txái : Lfft:
þéwtiri iaÁ!* «tti; wa> >cir
**>!*>( *«* >» *. M **«<< ■
ttt* t'*í(xtr<xr>.r ioftfi*; *a tr
»a céttnftrr tx(i kftfort ! *8»>!u
K.'v.fxaa"*-

Orfh *>»*.« sxx,t!r
X (><»!•
t'xr.þít
A6«!érft oklrtf v'6 H*((*<4>.
•r **«( *to tl.(««x* íyrtr
«(»• !<«Vxrt :.6 ft'tt** M/nuirt *
Mtóílxrto, V* Jtto c*»i
»>:*s»!t«K* xjc* tit 1 M.vf*»4>.
«( »lirt« *Mft»' * >(>r tortfl' * wir
ft>ftf*fe6t> hv«r x( fiSratft "
-V» bjaigfl efglrt skíunl
efta vemfta bflg bák-
«ala.
Jxrr Mo r*to«: þ»fl*. Mft
WliiW K>cft. tvtito ttt tf t|>
c»*t rtí*>i * þtoa, rtti AS ttftto .
Irtíl þ»( o>! f«»*( þtl. þrfSoití
hútor rtr>>ttft», sfttér h ..
«*»!» «t*l i.fti < ttSotto.
bo4;*SMhtttWrr‘^< r*ka“*
~ Rr *x«Mt*i B«*iu»»» **V>
xi',to*S(k«4i;
„rtJi rr *ttí « *t>**rf ax<t*x
tcrf ofi hvxrf*. Mtxo þ* txJtt 8»
(rth *r OctíUS fltftt, totx»« «6
vt!rtWpt»*táflr><xt ttðtfitrt int»ti
*»«' tto þyrlft þ*t Mrt cftd* -
Víö viljttm ekki verft-
strfft-
~ V.«lx»> stír þt »*(*••* i»
■ «» XUlXrt WftWttKfM* «tt htltv
ttoi***
.<tw trcyrt. þrl towvrt,
*S þ*w »tt< ;jha»(t ti'. *S !»*•*!«
j»rrr((¥t *r«r. •-«**«>« (JW
Oliver Steini
Jöhannessyni
svaraö
Oliver Steinn Jóhannesson,
formaöur Félags islenzkra
bókaútgefenda, mælti af lftilli
skynsemi i viðtali viö Visi
laugardaginn 11. október.
Tilefniö til viötalsins var þaö, aö
Bókaútgefendafélagið neitaði
fyrir skömmu aö leyfa Hagkaup
aö selja framleiöslu sina, þ.e.
bækur, en margir bókaútgef-
endur eru einnig bóksalar.
Þetta varöi Oliver Steinn meö
stóryrðum. En þetta er skóla-
bókardæmið um tilraun til ein-
okunar: Menn innan einnar
greinar atvinnulifsins reyna
meö samtökum aö meina
mönnum utan greinarinnar aö
keppa viö þá. Þeir reyna meö
öörum orðum aö loka
markaönum til þess aö geta
sjálfir selt vörur til neytenda á
hærra veröi en ella.
Óvinur markaðarins
Margan lærdóminn má draga
af þessu máli. Einn er sá, sem
Milton Friedman hefur á oröi,
aö kaupsýslumaöurinn er
stundum versti óvinur mark-
aöarins og einkarekstrarins.
Hann krefst frelsis fyrir sig til
aö reka fyrirtæki, en reynir aö
meina öörum aö keppa við sig.
En hann ógildir þannig megin-
rökin fyrir einkarekstri — sem
eru, aö samkeppnin sé neytand-
anum i hag — og leggur vopnin
upp i hendurnar á óvinum
einkarekstrarins. Hvaöa rök
getur Oliver Steinn fært eftir
þetta viötal gegn rlkisrekstrar-
sinnum?
Ég sagöi, aö samkeppnin væri
neytendum i hag. En hvers
vegna ber svo á þeim, sem
krefjast einokunar eöa verndar
gegn samkeppni og þar meö
hærra vöruverös, i öllum fjöl-
miölum, en litiö sem ekk-ert á
hinum? Komiö er aö öörum iær-
dómnum, sem viö getum dregiö.
Hópur fárra manna eins og bók-
sala, sem vita hver um sig vel af
hagsmunum sínum, berst miklu
harðar fyrir þeim og hefur þvi
betri skilyrði til áhrifa en hópur
margra manna eins og neyt-
enda, sem vita varla af hags-
munum sinum. Gróöi hvers
bóksala vegna verndar gegn
samkeppni er miklu meiri en
tap hvers viöskiptavinar þeirra
— af þeirri einföldu ástæöu, aö
bóksalarnir eru miklu færri en
viðskiptavinirnir. Bóksalarnir
hafa samtök og talsmenn (og
sum önnur og voldugri hags-
munasamtök ráöa jafnvel menn
til aö skrifa i blöö og skrafa i út-
varp). En neytendurnir?
Þriöji lærdómurinn, sem viö
getum dregiö, er um frelsiö. Oli-
ver Steinn sagöi i viötalinu aö
frelsiö væri aldrei og hvergi
hömlulaust. En eru það rök
fyrir aö meina mönnum aö selja
bækur? Aö sjálfsögöu ekki. Oli-
ver Steinn tók dæmi af umferöa-
reglum til aö sýna, aö frelsiö
yröi aö vera reglubundiö. Þetta
dæmi er ágætt, þvi aö þaö sýnir
ruglanda Olivers Steins.
Umferöarreglur eru settar til aö
auövelda mönnum aö komast
leiöarsinnar án árekstra. Slikar
reglur eru sjálfsagðar og eöli-
legar og takmarka ekki frelsi
manna nema viö sama frelsi
annarra. Siöan velur hver
maður sjálfur, hvert hann fer.
En eðlismunur er á umferöar-
reglum og tilskipunum til
manna um, hvert þeir eigi aö
fara eöa fara ekki. Oliver Steinn
var ekki aö krefjast reglna eins
og umferöarreglna, heldur til-
skipana — um þaö, aö Hagkaup
mætti ekki fara inn á bóka-
markaðinn.
Viö, sem berjumst fyrir
einkarekstri, atvinnufrelsi og
samkeppni, erum ekki aö þvi,
vegna þess aö þaö sé atvinnu-
rekendum i hag, heldur vegna
neöanmóls
tiánnes Hoimsteinn cíiss-
urarson svarar Oliver
Steini, form. bókaútgef-
enda, í tilefni af ummæl-
um þess síðarnefnda við
Vísi sl. laugardag. Hann-
es segir m.a/ „Við, sem
berjumst fyrir einka-
rekstri, atvinnurekstri og
samkeppni, erum ekki að
því vegna atvinnu-
rekenda heldur neyt-
enda".
þess að þaö er neytendunum,
öllum almenningi, i hag, eins og
Adam Smith benti á fyrir tvö
hundruö árum. Reynslan hefur
alltaf sýnt, aö verö vöru til neyt-
enda lækkar og þjónusta við þá
batnar eftir þvi sem sam-
keppnin harönar, þvi aö sam-
keppnin er keppni um hylli
neytenda, þegar allt kemur til
alls. Og viö megum ekki láta þvi
ómótmælt, þegar reynt er aö
takmarka samkeppnina.