Vísir - 11.04.1981, Qupperneq 9

Laugardagur 11. aprll 1981
Þeir segja stundum gárung-
arnir að Seölabankinn sé rlki I
rikinu og yfir þvi tróni sá al-
máttugi bankastjóri, Jóhannes
Nordal, hafinn yfir allar rikis-
stjórnir og stjórnmálastefnur.
Þaö er vissulega rétt aö áhrif
Seölabankans eru mikil, og um-
svif hans hafa aukist ár frá ári
aö mannafla og húsrými ofan og
utan viö afskipti Alþingis eöa
rikisstjórna. Þaö segir einnig
nokkuöum þaö álit sem Jóhann-
es hefur, aö þótt viö hliö hans
'sitji tveir aörir Seölabanka-
stjórar og yfir honum sé banka-
ráö, þá dettur engum annaö i
hug en aö hann sé þar allsráö-
andi til sjós og lands.
Blómaskeið
viðreisnar
Þeirri staöreynd veröur held-
ur ekki neitaö aö meö tilkomu
Seölabankans fyrir tuttugu ár-
um hefur oröiö gjörbylting i
stjórn peninga- og hagstjórnar-
mála. Auövitaö er þaö ekki verk
Seðlabankans eins en stofnun
hans fór saman meö viöreisnar-
stefnunni, sem skóp mesta
blómaskeiö lslandssögunnar.
Almenningur leggur ekki á sig
lestur langra ræöna eins og
þeirrar sem Jóhannes Nordal
flutti á ársfundinum nú I vik-
unni, lái honum þaö hver sem
vill. En inntak þeirrar ræöu var
aö minna á þau þáttaskil sem
viöreisnin haföi I för meö sér.
„Megininntak þeirrar efna-
hagsstefnu”, segir Jóhannes,
„sem tekin var upp 1960, var
fólgin i þvi, aö komiö var á
raunhæfri gengisskráningu og
frjálsum utanrikisviöskiptum I
staö þess haftabúskapar og upp-
bótakerfis, sem íslendingar
höföu þá svo lengi búiö viö”.
Jóhannes Nordal tók ekki þá
pólitisku ákvörðun, þaö voru
forystumenn Sjálfstæöisflokks
og Alþýöuflokks, en hann hefur i
skjóli þekkingar sinnar og á-
hrifa átt sinn stóra þátt i þvi, aö
sú stefna bar árangur. Stofnun
þess mikla rikisbákns sem
Seölabankinn er , hefur, hversu
mikil þverstæöa sem þaö sýnist,
verið forsenda heilbrigörar
efnahagsstefnu og aukins frjáls-
ræöis i viöskiptum.
Þessu mega menn ekki
gleyma, þegar þeir tala meö
vanþóknun um „rikiö i rikinu”
og áhrif bankastjórans.
Erkibiskups-
boðskapur
Annars er þaö dálitiö kómiskt
að sjá myndir frá þessum Seöla-
bankafundum. Þar mæta ráö-
herrar i löngum bunum og
reyndar er ekki þverfótað fyrir
smákóngum kerfisins og ábúö-
armiklum stjórnmálamönnum,
sem komnir eru til aö hlýöa á
erkibiskups-boöskap.
Það viröist sama, hvort þeir
koma frá vinstri eöa hægri, allir
hlusta þeir með andakt og lotn-
ingu á erindi bankastjórans,
rétt eins og þar sé stóri dómur
kveðinn upp. Engum þeirra de-
ttur aö minnsta kosti i hug aö
véfengja efnisinnihaldiö, enda
tókst bæöi Morgunblaöinu og
Þjóöviljanum aö leggja út af
ræöunni stefnum sinum til
framdráttar.
Oörum er látiö eftir aö meta,
hvort það stafar af hyggindum
Jóhannesar ellegar hæfileikum
ritstjóranna.
Að taka mark á eigin
orðum
Hitt er annaö, aö þaö væri bet-
ur, aö stjórnmálamenn tækju
jafn mikiö mark á sinum eigin
oröum eins og ræöuhöldum
Seðlabankastjórans.
Viö afgreiöslu fjárlaga
skömmu fyrir áramótin, lögöu
sjálfstæöismenn á þingi fram
íillögur þess efnis aö visitölu
framfærslukostnaöar yröi hald-
:ð niöri meö lækkun á söluskatti
jg vörugjaldi.
Tekjutapi rikissjóös vegna
þeirrar lækkunar yröi mætt meö
niöurskuröi á opinberum fram-
kvæmdum. Þessar tillögur voru
kolfelldar af stjórnarliðinu. Þær
þóttu fráleitar.
A aöalfundi miöstjórnar
Framsóknarflokksins um siö-
ustu helgi flutti formaður
flokksins ræöu um efnahags-
málin. Hvert var innihald þeirr-
ar ræðu?
Jú, nú þurfti aö kosta kapps
ium að visitalan færi ekki yfir
8% um næstu mánaöamót. í þvi
skyni lagöi formaöurinn til aö
lækka vörugjald og söluskatt og
skera niöur opinberar fram-
kvæmdir.
Er nema von aö kjósendum
gangi illa aö átta sig á pólitik-
inni.
Bannað að hafa skoðun
öllu meira æpandi er þó sá
hringsnúningur sem framsókn-
armenn höföu i frammi varö-
andi flugstöövarmáliö.
A þessum sama aöalfundi á-
lyktuöu þeir einróma aö reisa
ætti flugstööina, og var sú álykt-
un ekki skilin öröuvisi en yfir-
lýsing um aö þingmenn flokks-
ins mundu greiöa atkvæöi meö -
þvi aö hafist yröi handa um þær
framkvæmdir. Ekki liöu þó
nema fjórir dagar þar til ólafur
Jóhannesson stóö einn uppi meö
þá afstööu aö fylgja flugstöö-
inni. Samflokksmenn hans snér-
ust allir til andstööu.
Flugstöövarmálið er enn ekki
útkljáö á þingi, og langt þvi frá,
aö öll kurl séu þar til grafar
komin um það hvaö geröist á
bak viö tjöldin.
Vitaskuld liggur i augum
uppi, aö Alþýöubandalagiö hef-
ur hótab stjórnarslitum, ef
stjórnarliöar, framsóknarmenn
jafnt sem Gunnar og hans
menn, ljéöu þvi lið. Alþýöu-
bandalaginu nægöi ekki aö hafa
neitunarvald i rikisstjórninni,
þeir bönnuöu samstarfsmönn-
um sinum aö fara eftir sannfær-
ingu sinni og flokkssamþykkt-
um á þingi.
Pólitiskar
afleiðingar
Þessi málsmeöferö hefur ef-
laust sinar afleiöingar. Fyrir
þaö fyrsta er ekki vist að jafn
stefnufastur maður og Ólafur
Jóhannesson láti sér þessi
málalok lynda hvorki gagnvart
rikisstjórn né sinum eigin
flokki.
1 ööru lagi hefur þaö sinar
pólitisku afleiöingar fyrir Gunn-
ar Thoroddsen og co. þegar þeir
veröa uppvisir af þvi, aö láta Al-
þýöubandalagiö kúga sig til
hlýðni i varnar- og öryggismál-
um.
Og i þriöja lagi má allt eins
búast við þvi aö dráttur á
ákvöröunum af hálfu islenskra
stjórnvalda, leiði til þess, aö
Bandarikjamenn dragi fjár-
framlög sin til baka. Þá er flug-
stöðvarbyggingin úr sögunni
um fyrirsjáanlega framtiö,
enda hafa islendingar engin
efni á þvi aö standa undir fram-
kvæmdum sem samtals nema
250 milljónum nýkróna.
Gunnar Thoroddsen hefur
sagt, aö flugstööin veröi reist
fyrr eöa siöar og framsóknar-
menn segja þaö ekki skipta
máli, hvort ákvörðun veröi tek-
in nú eða seinna. Af hverju má
þá ekki taka ákvörðunina strax
ef þaö skiptir ekki máli hvenær
þaö er gert? Telja þeir sig hafa
betri stööu til þess viö afgreiöslu
fjárlaga næsta vetur, þegar þeir
þurfa á samkomulagi viö Al-
þýöubandalagiö aö halda viö úr-
lausn efnahagsmálanna?
Verkfallsrétturinn
Tveir stéttarhópar boöuöu til
verkfalls I vikunni, stunda-
kennarar viö Háskóla tslands og
flugmenn i Félagi Islenskra at-
vinnuflugmanna.
Aö visu snérust deilur þessara
aðila ekki eingöngu um launa-
mál en skyldi þaö ekki vera tlm-
anna tákn aö háskólakennarar
og flugstjórar sveifli verkfalls-
vopninu? Ekki skal lagður dóm-
ur á kjör þeirra, en ekki geta
þessar stéttir talist I lægstu
launaflokkum, eöa þeir sem
minnst bera úr býtum i þjóö-
félaginu.
ritstjórnar
pistill
€(lert
.ritstjéri skrítar
Verkfallsrétturinn er dýr-
mætur hverri verkalýðs-
hreyfingu og hann hefur reynst
drjúgur hinum raunverulega
verkalýö I baráttunni fyrir bætt-
um kjörum. En þaö er afskræm-
ing og óravegur frá tilgangi
verkfallsréttarins, þegar há-
læröar stéttir og velmegandi
flugstjórar gerast háværustu
verkfallsboöendurnir.
A sama tima og kjaradeilur
geysa og óánægja kraumar hjá
háskólakennurum og flugstjór-
um svifur andi friösemdar og
aðgeröarleysis yfir vötnum
sjálfrar verkalýösforystunnar.
Guömundur J. hefur haft hljótt
um sig á þingi rétt eins og meö
þingsetunni hafi hann verið
stunginn svefnþorni. Þaö er aö
visu ekki nýtt og á viö fleiri en
verkalýösforingja. Forseti og
varaforseti Alþýöusambands-
ins, sem báöir hlutu kosningu i
fyrra sinn á slðasta ASI þingi
hafa afsannaö þá kenningu aö
endurnýjun forystu boöi aukinn
kraft og hreyfingu i starfi. Til
þeirra hefur ekki spurst sfðan
þinginu lauk.
Atvinnuöryggi
i hættu
Vist er um þaö, aö samningar
eru ekki lausir fyrr en meö
haustinu og atvinna hefur verið
næg aö undanförnu. Ef til vill er
hógværöin og lognmollan vottur
um það, aö atvinnuöryggiö sé
fyrir mestu hvaö sem liöi kaupi
«og kjörum, verölagi eöa verö-
bólgu. Ekki skal gert litiö úr þvi.
Ýmis teikn eru þó á lofti sem
benda til veörabrigða. 1
Þjóöviljanum á fimmtudaginn
voru birtar fréttir um uppsagnir
eða skeröingu á atvinnu. Þannig
er sagt frá þvi á forslðu aö
Frystihús Kaldbaks á Grenivik
hafi sagt upp sextiu manns og á
baksiöu er þess getiö aö fata-
verksmiöjan Hekla á Akureyri
hafi fellt niöur einn vinnudag
vegna sölutregöu á fram-
leiðslunni.
1 gosdrykkjaverksmiöjum i
Reykjavik er ástandiö þaö
slæmt aö fólk er sent heim upp
úr hádeginu vegna verkefna-
skorts og uppsögnum slegiö á
frest af þrjósku einni saman.
Þaö segir sina sögu aö Fram-
kvæmdastofnun rikisins hefur
tekiö saman skýrslu um at-
vinnumál á Suöurnesjum og þar
er komist að þeirri niöurstööu
að atvinnuleysiö sé flutt úr
landi. Þaö á kannski ab vernda
atvinnuöryggiö meö þesskonar
útflutningi?
EUert B. Schram
Bannad ad
hafa
skoöanir